20-01-2007, 16:26
|
#1 |
| Guest | Gottfried Wilhelm Leibniz | |
Gottfried Wilhelm Leibniz - 1 Temmuz 1646’da Leipzig’de doğar.
- 1661-66 arasında Leipzig ve Jena’da felsefe ve hukuk bilimi okur.
- 1664’de felsefe alanında Magister ünvanı alır.
- 1667’de, Leipzig’de yaşının küçüklüğü nedeniyle yapmasına izin verilmeyen doktorayı, Altdorf’ta hukuk alanında yapar. Altdorf’da kendisine teklif edilen profesörlüğü reddeder. İlkin simyayla ve Gülhaç cemiyetiyle haşır neşir olacağı Nürnberg’e gider, daha sonra diplomat ve alim Johann Christian von Boineburg’un himayesinde olacağı Frankfurt/Main’a geçer.
- 1670’de Main Seçiciler Meclisi Seçim Temyiz mahkemesinde danışman olarak hizmete başlar.
- 1672-1676 arasında Paris’te diplomatik misyondadır. Oradaki “matematik öğretisi senelerinde” A. Arnauld, C. Huygens ve N. Malebranche’la birlikte olur. 1675’de hesap makinesini tanıttığı Paris Bilimler Akademisi’yle temas eder.
- Nisan 1673’de Londra’daki Kraliyet Cemiyeti’nin (Royal Society) üyeliğini kazanır.
- 1676’da Hannoverli Johann Friedrich Herzog’un yanında yüksek danışman ve kütüphaneci olarak çalışmaya başlar. Oraya giderken, Amsterdam’da Spinoza’yla görüşür.
- Leibniz, ömrünün sonuna dek Hannover’de üç Herzog’a hizmet eder. Sonuncusu, Georg Ludwig, 1714’de İngiltere kralı olur. Leibniz’in resmi görevi, hanedanlık ve politik taleplerini dikkate alarak, Braunschweig ailesinin tarihini yazmaktır. Leibniz bu girişiminde 1005 yılına kadar geri gidebilmiştir.
- 1691’de Wolfenbüttel Kütüphanesi müdürlüğünü üstlenir.
- 1696’da gizli yargı danışmanlığına atanır.
- 1700’de, ölene dek başkanı kalacağı Berlin Bilimler Cemiyeti (Kraliçe Sofie Charlotte’un himayesinde) kurulur.
- 1713’de Viyana’ya kraliyet danışmanı olarak atanır.
- 70 yaşındayken, 14 Kasım 1716’da, Hannover’de ölümü dikkat çekmez. Tek anma toplantısı Paris Bilimler Akademisi’nde yapılır. Bir sene sonra, 13 Kasım 1717’de, Paris Akademisi sekreteri Bernard de Fontenelle, Leibniz’le ilgili ünlü övgü konuşmasını yapar.
Yapıtlarından seçmeler Başlıca felsefî eserlerinden sadece bir tanesi filozof henüz hayattayken basılmıştır:
1710 Essais de théodicée sur la bonté de Dieu, la liberté de l’homme et l’origine du mal (Theodizee) Diğerleri ölümünden sonra yayımlanmıştır:
- Discours de la métaphysique (Abhandlung über die Metaphysik; von 1685)
- Nouveaux essais sur l’entendement humain (Neue Untersuchungen über den menschlichen Verstand; von 1704)
- Monadologie sowie Principes de la nature et de la grâce fondés en raison (beide von 1714) Etkisi Hayattayken yayımladığı yazılara bakıldığında, Leibniz’in eseri, evrensel yeteneğine nispetle küçük durur: Matematik (diferansiyel ve integral hesap), hukuk, fizik, metafizik, doğa bilimi, Teodise üzerine yazılar ve Braunschweig ailesi hakkında bir tarih yapıtı kaleme aldı. Leibniz, geniş bir tanınmışlığa ancak ölümünden çok sonra not defterlerinin yayımlanmasıyla kavuştu.
Felsefi olarak Leibniz, Kartezyen Akılcılık (yani René Descartes’in felsefesi) geleneği içindedir ve kendi akılcı bilgi kuramını İngiliz deneyci filozofu John Locke’la tartışarak geliştirmiştir. Locke’ta, bilen tin ilkin hiç yazılmamış bir sayfa iken ve bilgisini (duyuların aracılık ettiği “ide”lerle) verili dünyadan kazanırken; Leibniz’e göre, belli bir bilgi, (Descartes’tan beri kabul edildiği gibi) “doğuştan ideler” akılda zaten bulunmaktadır ve salt düşünceyle kavranmaktadır. Leibniz’in, “doğuştan ideleri” bilgi kaynağı olarak tanıyan akılcı bilgi kuramı gibi, teolojik çıkarımları da Kant üzerinde büyük etki yapmıştır. Leibniz’in Monadlar kuramı kendinden sonrakiler üzerinde daha az etkili olmuştur. Buna karşın mantık çalışmaları, modern mantığın tarihinde önemli bir öncü role sahiptir. Türkçe çevirileri Metafizik üzerine konuşma
Gottfried Wilhelm Leibniz. Fransızcadan çeviren: Afşar Timuçin. - İstanbul : Cumhuriyet, 1999. - 142 S.
(Dünya klasikleri dizisi ; 41)
Özgün adı (Originalsacht.): Discours de la métaphysique * Monadoloji ya da Felsefenin İlkeleri
Gottfried Wilhelm Leibniz. Çeviren: Ogün Ürek. - Bursa : Biblos, 2003. - 39 S.
ISBN 975-92791-1-8
Özgün adı (Originalsacht.): La monadologie
Not:
* işaretli kitaplar sergide yeralmaktadır. |
|
|  |