3.3.3. Yabana Direkt Yatırımlara Yönelik Monopolistik Avantaj Teorisi
Monopolistik avantaj teorisi; yatırım yapan firmaların bölgesel rekabet eden firmalardan daha kârlı faaliyet gösterebileceği ve monopolistik avantajlar sağlayabileceği temellerine dayanır. Bu avantajlar üretim bölgesinden ziyade belirli bir firmaya aittir ve pazardaki diğer firmaların monopolistik avantaj sağlayabilmeleri söz konusu değildir. Yabancı bir ülkede direkt yatırım yapan bir firma monopolistik avantajları kendisinde bulunan çok özel becerilerle sağlayabileceği gibi, bu avantajlar ürünün yaşam seyrinden de kaynaklanabilir.
Yatırım yapan firmaların monopolistik avantaj sağlayan çok özel yetenekleri teknoloji, organizasyon, yönetim ve pazarlama gibi alanlardan kaynaklanmaktadır. Bu tür niteliklere sahip olan işletmelerin de, genellikle ulusal, sınırları dışında kendisinin bulunduğu ana sektörde direkt yatırım yaptığını görmekteyiz. Aynı şekilde ürünün uluslararası yaşam eğrisi de, işletmelere monopolistik avantajlar sağlamaktadır. Ürünün tanınma aşamasında ana firma öncelikle ihracatta monopolistik bir yapı kurmaktadır. Ürünün büyüme aşamasında ise; sözü edilen ana firma direkt yatırıma yönelerek, bu monopolistik eğilimi direkt yatırımla sürdürmektedir Doğal olarak burada da işletmenin yatırım yaptığı alan kendisinin bulunduğu sektördür (horizontal investment).
Ayrıca yabancı direkt yatırımların çoğunluğu oligopolistik endüstrileri oluşturmuş bazı büyük firmalardır. Bu firmalar rekabet açısından birbirlerinin hareketlerini yakından takip etmektedirler. Rekabetteki bu duyarlılık işletmeleri farklı oligopolistik davranışlara da itmektedir. Direkt yatırımların çoğunluğu bu oligopolistik firmaların genellikle amaçları; kârlarını maksimize etmekten ziyade, rakipleri kadar hızlı büyümeyi sürekli kılmaktır. Sonuçta sözü edilen firmaların bulundukları sektörlerden farklı sektörlere yatırım yaptığını (verti-calforeign investment) görmekteyiz. |