A. TARİFE DIŞI ENGELLER
Gümrük tarifelerinin dışında uluslararası mal ve hizmet akımlarını serbest ticaret koşulları altındaki normal gelişme seyrinden saptıran her türlü amaç ve politikalar olarak tanımlanabilir. Söz konusu kısıtlamaları, ihracat yönlü ve ithalat yönlü olarak iki gruba ayırmak mümkündür.
İthalat iki yönlü tarife dışı kısıtlamalar, ithal malların yurtiçi fiyatlarını yükselterek yerli üreticileri korur. İhracat yönlü tarife dışı kısıtlamalar ise, suni olarak satışları artırmak için ihracata yapılan yardımlar ile ithalatın kısıtlanması için alınan tedbirleri kapsar.
Tarife dışı engeller tarifeden farklı olarak kesinlik taşımaz ve geniş ölçüde idari kararlara bağlı olduğundan zaman içinde büyük değişiklikler gösterir. Bu nedenle ihracat ve ithalat üzerinde artan bir risk ve belirsizlik yaratırlar.
Dış ticaretin hızla büyüdüğü ve karmaşıklaştığı 20. Yüzyılın yarısında tarife dışı kısıtlamalar, önemli bir yer tutmaya başlamıştır. GATT, çerçevesinde gerçekleştirilen çok taraflı ticaret görüşmeleri sonucunda , çeşitli tarifelerde, gümrük tarifelerinde çok önemli indirimler sağlanmıştır. Bundan dolayı artık gümrük tarifeleri dış ticarete müdahale aracı olarak çok daha az kullanılan ve fazla etkin olmayan bir araç durumuna gelmiştir. Buna karşılık tarife dışı kısıtlamalar, gerek gelişmiş gerekse gelişmekte yolunda olan ülkeler açısından önem kazanmaya başlamıştır.
Tarife dışı kısıtlamaların tercih edilmesinin iki sebebi;
1. 2. Dünya savaşından sonra GATT’ın yürürlüğe girmesi ile birlikte, gümrük vergilerinin eski önemlerini kaybetmeleridir. Görüşmelerde ortalama gümrük vergileri % 40’lardan % 7’lere kadar düşmüştür.
2. Gümrük tarifelerine ilişkin kararlar, yurt içinde ve uluslararası seviyede çok zor alınabilmektedir.
|