Kota, gümrük tarifesinden farklı olarak, ithalat miktar veya değeri üzerinde mutlak bir sınırlama getirir. Kota bir çeşit tarifedir. Aralarındaki tek fark, kotanın maliyetleri dikkate almaksızın otomatik bir koruma sağlamasıdır.
Gümrük tarifeleri, ithal malı fiyatlarını artırarak bu malların ithalatını dolaylı yoldan etkilerken, kotalar ülkeye girecek mal miktarını doğrudan doğruya sınırlandırır. Kota uygulamasının sebebi, ülkenin dış ticaretinde meydana gelen açığı gidermek amacıyla ithalatta ayırt edici bir kontrol sistemi getirmektedir.
Kotalar çeşitli şekillerde uygulanır. Mesela Türkiye 1999 yılında 1.500 adet otomobil ithal etmeye karar vermiş ise, bu “ithal kota” sıdır. Aynı şekilde Türkiye 1999 yılında 250.000 ton fındık ihraç etmeyi planlıyor ise, bu “ihraç kota” sıdır. Bu tip kotalara “global” veya “ayırım yapmayan” kotalar denir. Buna karşılık “seçici” veya “ayırımcı” kotalarda toplam hacim sınırı yanında ülke ayırımı da yapılır. Örneğin Türkiye eğer 1999 yılında Almanya’dan 1.800 otobüs motoru ithal etmeyi planlıyor ise bu seçici bir kotadır.
Diğer bir kota şeklide “tarife kota” larıdır. Tarife kotasında ithal olunacak malın miktar veya değeri üzerine limit konur ve bu sınır içindeki ithalata düşük tarife uygulanır. Sınır aşıldığında ithalat yüksek tarifeden yapılır. Mesela Türkiye 1999 yılında ithal edeceği ilk 1.500 otomobile % 20 advalorem tarife uygulanır. Bu sınırın üzerindekilerden ise % 50 gümrük vergisi alınır.
Kota sonucu tüketim ve yeniden dağıtım etkileri tarifelerde olduğu gibi olur. Fark sadece gelir etkisinde görülür.
|