KROM:
Bazύ alaώύmlarύn elde edilmesinde kullanύlan ve koruyucu kaplama maddesi olarak da yararlanύlan, oksitlenmeyen, mavi pύrύltύlarύ olan bir metaldir.1600 C’ de ergir. Ηok serttir, kimyasal etkenlerle aώύnmaz, φzellikle havada oksitlenmez ve parlaklύπύnύ korur. Yόksek sύcaklύkta, oksijen ve klorda yanabilir. Sύcaπa dayanύklύ ηeliklerde, alaώύm ηeliklerinde, sόper alaώύmlarda, diώηilik alaώύmlarύnda ve yόnlerin boyanmasύnda kullanύlύr. Krom, yόne soluk bir renk verse de, ύώύπa, sόrtόnmeye, yύkamaya, asit ve alkalilere karώύ ηok dayanύklύdύr. Harmancık(Bursa), Guleman(Elazığ), Fethiye(Denizli), Eskişehir, Kayseri, Adana, İçel, Koğdağ(Doğu Anadolu), İskenderun ve Kahramanmaraş’ta çıkarılır.
Tarihçesi:
Türkiye’de krom cevheri Sibirya’da bulunuşundan(1762) 86 yıl sonra Bursa yakınlarından bulundu ve işletilmeğe başlandı(1848). Kısa bir süre sonra, Türkiye’nin krom üretimi dünyanın krom üretiminin %60’ına yükseldi.
Türkiye’de çıkarılan kromun dünya piyasalarında ilgi görmesi üzerine yeni yataklar arayan yabancı firmalar, Fethiye yakınlarında yeni bir damar ortaya çıkararak işlemeğe başladılar.(1927); buradan 80.000t maden elde edildi. Türkiye’deki krom yataklarının bol, fakat 80-100 bin tonluk dağınık rezervler halinde olduğu anlaşılarak araştırma alanları genişletildi. MTA tarafından doğuda Guleman yatakları bulundu(1935). Böylece üretim ve buna paralel olarak da ihracat arttı. 1953’te Güney Amerika’da zengin krom cevheri bulunması fiyatları etkiledi. Türk kromunun başlıca alıcısı olan ABD, ihtiyacını buradan karşılamaya başlayınca Türkiye’de krom üretimi duraklama hatta gerileme dönemine girdi. 1957’de fiyatlarda meydana gelen yükselme, Türkiye’nin krom ihracatını arttırdıysa da eski seviyeye çıkaramadı; çünkü başka ülkelerde üretim seviyesini hızla ayarlamış bulunuyordu. 1964’te üretime yeniden hız verildi. Bu dönemde ihracat 571.000 tona kadar yükseldi (1965) ve daha sonraki yıllarda bu miktar aynen korundu. XIX. yy. ortalarından başlayarak Türkiye’nin başlıca ihracat malları arasına giren krom MTA’nın sürekli arama çalışmaları sonucu 1.200 yerde tespit edildi. Bu yatakların toplandığı illerden Marmara Bölgesinde olanlar; Balıkesir, Bilecik, Bursa ve Çanakkale’dir.
Araştırmalar sonunda, Türkiye’nin krom rezervlerinin yaklaşık olarak 60-100 milyon tonu bulduğu, bunun 25 milyon tonunun yüksek, 35 milyon tonunun da düşük tenörlü olduğu tespit edildi.
Türkiye’de krom üretimi hem devler hem de özel sektör tarafından yapılır. Üretimde devletin payı %25’tir.
Bir yılda çıkarılan, yaklaşık olarak 2 milyon ton değerindeki cevherin yalnız üçte biri krom üretiminde (ferro krom, özel çelik ve dökme demirler) kullanılır. Cevherin büyük bir kısmı, kimya sanayinde (krom sarısı, kromatlar) ve madeni fırça parçalarının yapımında kullanılır. |