Adi Senet (Common Stock) Nedir?
Adi senet türü İMKB'de karşımıza çıkan ve genelde bilinen senet türüdür. Yalın bir tür olmasına rağmen kanunlarımızın verdiği bazı olanaklar sayesinde bu tür senetlerimiz kendi içinde değişik özelliklere sahip gruplara bölünebiliyorlar. Bu şekilde bir gruplandırma, imtiyazlı senetten farklı bir şekilde olmaktadır. Herhangi bir öncelik veya sabit temettü ödeme şeklinden çok, temettü dağıtım oranında farklılık ve/veya oy hakkındaki farklılık şeklinde karşımıza çıkmaktadır.
Türkiyede nominal değer (par value) olarak değişikler ( 500 TRL, 1.000 TRL, 5.000 TRL en yaygın olarak kullanılanlarıdır) olmasına rağmen, İMKB getirmiş olduğu standartlarda nominal değeri 1.000 TRL olarak kabul ediyor ve farklı olanları bölme/çarpma işlemleri yolula 1.000 TRL'lik nominal değere indirgemektedir. Örneğin 5.000 TRL nominal değere sahip bir senedi bu yolla beş adet 1.000 TRL nominal değere sahip senet olarak kabul edilmektedir.
Örnek 1: Yatırımcılar tarafından en çok bilinen örnekler İş Bankası ve Adana Çimento örnekleridir. Bilindiği gibi İş Bankası'nda dört değişik grup hisse senedi (Kurucu, A, B ve C) olmakla birlikte Adana Çimento'da üç değişik grup senet (A, B ve C) vardır. Bunların ödenmiş sermayede bir payları vardır ve toplamları da şirketin toplam sermayesini vermektedir. Bu senetlerin farklı oy oranları (her gruptaki senedin 1 oy'dan farklı oy hakkı olabilir) ve/veya dağıtılacak temettüden alacakları pay farklıdır.
Örnek 2: XXX isimli bir şirketin toplam 500 milyar TRL'lik sermayesi ve üç değişik grup (A, B ve C) hisse senedi olsun. Dönem sonunda 300 milyar TRL kar ettiğini ve tüm miktarı temettü olarak ortaklarına dağıttığını düşünelim. Acaba hisse başına temettü geliri ne kadar olacaktır. ( 1 Hisse = 1.000 TRL'lik sermaye tutarı olduğunu unutmayalım)
HİSSE GRUBU
HİSSE ADEDİ (*1.000)
TEMETTÜDEN
ALDIKLARI
NET TEMETTÜ ÖDEMESİ
(*1.000 TRL)
HİSSE BAŞINA TEMETTÜ
A GRUBU
100.000
% 40
120.000 TRL
1.200 TRL
B GRUBU
200.000
% 40
120.000 TRL
600 TRL
C GRUBU
200.000
% 20
60.000 TRL
300 TRL
TOPLAM
500.000
% 100
300.000 TRL
Görüldüğü gibi, 300 milyar TRL kar eden ve karının tamamını dağıtan XXX şirketinin haiz olduğu farklı hisse grubu sahipleri farklı miktarlarda temettü geliri elde ediyorlar ve dolayısıyla her grup senetlerin piyasa fiyatları farklı olacaktır.
Örnek 3: YYY isimli bir şirketin toplam 500 milyar TRL'lik sermayesi ve üç değişik grup (A, B ve C) hisse senedi olsun. Bu değişik grupların değişik oy hakları olduğunu düşünelim. Acaba grupların yönetim de söz hakları ne kadardır.
NOT:
***Grup Hisse Oranı =
Gruptaki Hisse Adedi/ Toplam Hisse Adedi
***Grup Oy Hakkı =
Gruptaki Hisse Adedi * Oy Hakkı
***Grup Oy Oranı =
Grup Oy Hakkı/ Top. Oy Hakkı
HİSSE GRUBU
HİSSE ADEDİ
GRUP HİSSE ORANI
OY HAKKI
GRUP OY HAKKI
GRUP OY ORANI
A GRUBU
100.000
% 20
10 OY
1.000.000
% 55.50
B GRUBU
100.000
% 20
5 OY
500.000
% 27.80
C GRUBU
300.000
% 60
1 OY
300.000
% 16.70
TOPLAM
500.000
% 100
1.800.000
% 100.00
Yukarıda da görüldüğü gibi A Grubu senetleri sermayeden %20 pay aldıkları halde, şirket yönetimi seçiminde %55.5 gibi çoğunluğu teşkil eden bir oy hakları var. Bir yatırımcı, yatırım yapmadan önce bu durumu gözönünde bulunduracaktır ve senedi buna göre değerlendirecektir. |