İŞSİZLİK TÜRLERİ
Teknolojik işsizlik: makineleşmenin geleneksel yöntemlerle çalışan esnaf ve zanaatkarları işsiz bırakmasıdır. En çok tarım sektörünü vururken sanayiyi daha az vurmaktadır. Yeni kurulan sanayiinin zanaat ve küçük sanatlara yapacağı rekabetin derecesi az olduğu derecede teknolojik işsizlik oranı azalır.
Marx’ın yabancılaşma kavramı: marx a göre işçi ve ürün özdeşleşir. Ford ise parçalama ünitesini bütünleştirme ünitesine çevirmiştir. Burada işçi ve ürün arasında bir bütünlük kalmamaktadır. Marx buna yabancılaşma der ve bu şekilde işçinin verimliliğinin, isteğinin azalacağını öngörür. Ford a göre önemli olan ürün miktarıdır.
Mevsimlik işsizlik: tarım, inşaat ve turizm gibi ekonomik faaliyetlerin durgunluk dönemlerinde ortaya çıkan işsizliktir.
Devrevi işsizlik: ekonomik faaliyetler düzeyinde meydana gelen dalgalanmalar sonucu ekonomik faaliyetlerin düşük olduğu dönemlerde işgücü talebindeki düşüşler sonucu ortaya çıkan işsizliktir. Bu işsizlik türünün temel nedeni talep değişmeleridir. Gelişmiş ülkeler devrevi işsizliğe daha yatkındır. Bunun nedeni gelişmiş ülkelerde işçiler tasarrufta bulunurlar ve gelirlerine eş talepte bulunmazlar. Talepler azalır. İşadamları da bu nedenle yatırımları azaltır.
Yapısal işsizlik: ekonomide mevcut işyerleri için aranan niteliklerle işsiz bulunanların nitelikleri arasındaki uyumsuzluktan kaynaklanan işsizlik türüdür. Üretim teknolojisindeki değişmeler sonucu oluşur. Az gelişmiş ülkelerde daha yaygındır. Üretim düşüklüğü şeklinde ortaya çıkar.
Gizli işsizlik: bir işyerinde çalışan işçi sayısını azaltmadan ve kullanılan teknoloji düzeyinde kayda değer bir değişiklik yapmaksızın işçilerden birini ya da birden fazlasını o iş yerinden çektiğimizde üretimde azalma olmuyorsa söz konusu işyerinde gizli işsizlik vardır. Gizli işsizlik kolektif bir durumdur. Kamu sektöründe özellikle hizmet sektöründe söz konusudur. Bir başka görüşe göre toplam işgücü arzına gerçek iş fırsatları çıkana kadar kendini göstermeyen potansiyel bir ilavedir.
Friksiyonel işsizlik: yer değiştirmelerden ve bir işten başka bir işe geçişte gerekli fakat boş geçen dönemlerde karşılaşılan işsizliktir. Hem sanayileşmiş hem de tarımsal yapıya sahip ülkelerde görülür.
İşyerinde donatım eksikse insanlar iş yapamaz. Ekonominin yapısı bakımından tek ürün üzerine ihtisaslaşan ülkelerde dalgalanmalar ve yapısal değişmeler sonucu işsizlik ortaya çıkabilir.
|