1.1 İş analizi
İşletmelerde önceden belirlenen amaçların gerçekleştirilmesi için çalışanlar ve yapılan işler bölüm, birim ve departman gibi çeşitli adlarla anılan gruplara ayrılmıştır. Faaliyetlerin etkinliği açısından bu grupların sınırlarının çizilmesi, özelliklerinin bilinmesi ve görevlerinin tanımlanması, kurumların hedeflerine ulaşmaları ve insanın kaynakları sistemlerinin bu doğrultuda yapılandırılmalarında önemlidir.
İş analizi, her işin niteliğini ve o işin görüldüğü çevre ve koşulları gözlem ve inceleme yolu ile belirleme ve bunlarla ilgili bilgileri analiz etmek üzere kullanılan sistematik bir yöntemdir. Yani iş analizi bir işin kapsamı, niteliği, inceliği, gerekleri, çalışma koşullarını ve insan kaynağı gereksinimini araştıran bilimsel bir çalışmadır. Çalışmalar sonucu bir işin ne olduğu, niçin ve nasıl yapıldığı ve işin yerine getirilmesi için ne gibi bilgi, yetenek, ustalık ve sorumluluk gerektiği saptanmış olur. İş analizinin temel elemanlarını şöyle sıralayabiliriz;
o İşe ilişkin faaliyetler ve davranışlar,
o Diğerleriyle ilişkiler,
o Performans standartları,
o Kullanılan makine ve ekipman,
o Çalışma koşulları ve nezaret,
o Gereken bilgi, beceri ve yetenekleri.
Bir iş analizinde;
Ø İşin gerekleri nelerdir?
Ø İş nasıl yapılır?
Ø İş ne zaman yapılır?
Ø İş nerede yapılır?
Ø İş neden yapılır?
gibi sorulara cevap aranır.
İş analizinin amaçları;
I. Gelecekte duyulabilecek çalışan ihtiyacını ve bu çalışanların ihtiyaçlarını saptayarak insan kaynakları planlamasına yardımcı olmak,
II. İşe alımdaki açık ve kesin kriterleri oluşturmak,
III. Şu andaki ya da gelecekte ortaya çıkabilecek eğitim ihtiyacını tespit etmek,
IV. Performans standartlarını belirlemek,
V. Kariyer planının sağlıklı bir şekilde yapılmasını sağlamak,
VI. Olumsuz çalışma koşullarını ortadan kaldırmak,
VII. İş değerlemesi için her bir işin göreceli önemini ortaya koymayı sağlayacak temel bilgilere ulaşmak,
VIII. İş ve işçilerin yasal düzenlemelerinin yapılmasında gerekli verileri sağlamak.
Yukarıdaki amaçlar doğrultusunda iş analizinin kullanım alanlarını şematik olarak şöyle gösterebilir; |