Seslilik
Sesli olan dikkati çeker benzetmesiyle, seslilikten kastımız, tablonun verdiği renkli intiba anlaşılır. Bu arada müzikle resim arasında benzerlik bulma isteğine karşı ikisi arasında bir karşılaştırma yapmamalıdır. Seslilik bu denge veya hissedilen bir heyecana özel bir ses hissi veren armoni, zıtlıklar, münavebe oyunlarıyla verilen renkteki ritmik intibâdır. Seslilik çeşitli faktörlerin birleşmesinden doğar: Işıklı kompozisyon, renkli valörler, şiddetli renk ve madde.
Renkli Valörler
Renkli seslerin varyasyonları veya valörlerle, ne anlaşıldığına daha önce temas edilmiştir. Modern ressamlarca bilhassa renk babında sıcak ve soğuk tonlarla, tonalite varyasyonları ve renk nispetleri üzerinde durulduğu görülüyor.
MODERN KOMPOZİSYON
Resim sanatında eşya, bir alanda değil, bir mekânda yer alarak sıralanır. Bu sıralama çerçevenin içindedir. Eşya kompozisyon biçimine sokulurken kesilebilir - nesneler, mekân içinde bir estetik formasyonla bağdaştırılır. İşte bu netice kompozisyondur.
Bir eser, düzen ve disiplin fikriyle yoğrulur. Kompozisyon fikrinin yer almadığı düzende, piktüral elemanlar dengelerini kaybederek, anarşi içinde kalırlar. Böyle bir çalışmanın bir mânâsı olamaz. Kompozisyon bilimine kavuşan mekândaki elemanlar, şahsî kavrayış ve düşüncelerle son bularak, hakiki benliklerine kavuşurlar.
İlk yapılacak iş, bir konunun verdiği havayı ve gereği, kompozisyon biçimini, sınırlı alanda düşünmek ve yerleştirmektir. Buradan doğan iki hakikat vardır: Biri, tabiat düzeni, ikincisi resim düzeni, konunun gereği ile alanı ikiye ve dörde bölüp, ağırlık noktasını/yatay eksenin üstünde veya altında düşünmek yahut dikey eksenin bir tarafına ortaları geçecek biçimde yerleştirmek, kompozisyon anlamına girmek demektir. Ağırlığı, kurucu eleman olarak, bir köşeye oturtarak bir fikir biçimine ve kompozisyon anlamına kavuşturmak mümkündür. -Her konu bu biçimler içinde düşünülebilir. Bu biçimler içerisindeki eşyanın, hükmü yok olur- Şu halde sınırlı alanda ilk yapılacak iş, kompozisyon biçimini kararlamaktır.
“Kompozisyon, seçilmiş veya verilen bir alan içine, formları yan yana, arka arkaya yerleştirmektir. Şüphesiz bu formlar, zihnimize doğan imajlardan alınacaktır”.
“Zihinde, böyle bir imajın doğmasını çabuklaştırmak için, bir modelden hareketle, duyguyu tekrar edebiliriz”.
“Bir alanın organizasyonu, matiere, valör, tonlar, formların istikamet çizgileri gibi tabloyu inşa eden çeşitli elemanların kontrastlı bir dengeyle görülen derin bir armoni prensibine dayalıdır. Yalnız ölçülü denge meselesi; asla eşitlik demek değildir. Zira, her düşünce, en içten olanı bile, tablonun sınırlı ve mücerret alanı içinde gelişmesine muhtaçtır. Çerçeve içinde, fizikî bir muvazene gereklidir”.
Resim sanatının özelliği, sınırlı alanda, valör, renk, şekillerle bir kuruluş anlamı ve sistemi içinde hareket yapmaktadır.
Duygu ve anlayış kabiliyeti olan sanatçı, kendisi için gerekli form karakterini, yaşadığı dünyadan, her gün gözleri önünde gelip geçen hadiseler zincirinde hassasiyeti ölçüsünde alır. Benliğini saran ve duygulanmasına sebep olan malzemeyi realist akademik, abstre ifade şekillerinden biriyle kompoze eder. Kompoze olan bu şekiller bir tarzda, ifadeye katılmasıyla “stil” kazanırlar. Sadelik ve orijinal havanın eklenmesiyle eser, yüksek bir varlık ve telkin kabiliyetiyle spiritüel anlam kazanır.