Nitel (Kalitatif) Değişkenler
Bu tür değişkenler de bir gözlemden öbürüne farklılık gösterirler. Ancak bu farklılık derece yönünden değil kalite ve çeşit yönündendir. Bunlar genellikle sıfat nitelik ya da şöhret olarak adlandırılır. Cinsiyet, medeni durum, milliyet, göz rengi, din ve kişisel nitelikler gibi değişkenler bu türdendir. Her bireyin medeni durumu bekar, evli boşanmış ya da dul kategorilerinden biri olabilir. Bu değişkenlere azlık ya da çokluk durumlarına göre sıraya koyamadığımız için “bir medeni durum, bir milliyet ya da bir din türü ötekilerden daha üstündür ya da daha azdır daha çoktur diyemeyiz. Çünkü bunları gerçek anlamıyla birimlerine ve derecelerine göre sıralamanın yolu yoktur. Öte yandan belirli bir din ya da mezheplerin öbürlerine oranla daha liberal ya da tutucu olduğunu söyleriz, ya da suçları derecelendirmeye ve buna göre ceza dağıtmaya çalışırız. Bu tür değişkenlere göre objeleri ya da bireyleri kategorilere ayırabiliriz ve bu tür kategoriye girenlerin, aynı niteliğe sahip olanların sayısını saptayabiliriz. Bu tür değişkenler daha çok binomal ya da Poisson denilen türden dağılımlar gösterir, bazen de böyle olduğu kabul edilir.
Yukarıdaki açıklamalardan istatistik yöntemlerinin nitel değişkenlerden elde edilen ölçümleri çözümlemede pek yararlı olamayacağı sonucu çıkarılabilir. Aslında durum hiç de öyle değildir. Çünkü bu türden değişkenler için elde edilen ölçümleri çözümlemede kullanılabilecek istatistiksel teknik ve yöntemler de vardır. Bu teknik ve yöntemler özellikle sosyal bilimler için önemlidir. Çünkü sosyal bilimlerde incelenen ölçümlerin büyük bir kısmı nitel türden değişkenler üzerinde yapılan gözlemlerden elde edilir.
İSTATİSTİKSEL VERİLERİ DÜZENLEME
Belirli amaçlar için toplanmış verileri anlamlı hale getirmenin değişik yolları vardır. Bunlar şöyle özetlenebilir:
a) Verileri sözel ifadelerle açıklamak
b) Verileri tablolar halinde düzenlemek
c) Verileri grafikle göstermek
d) Veriler üzerinde hesaplamalar yaparak istatistiksel ölçüler bulmak
e) Yukarıdaki yollardan birkaçını birlikte uygulama
Sözü edilen yollardan hangilerinin kullanılacağı, toplanan verilerin durumuna ve kullanılma amaçlarına bağlıdır.
Verileri anlamlı hale getirmenin en kolay ve kullanışlı yolarından biri, bunları düzenleyerek tablolar haline getirmektir. Böyle bir düzenleme, verilerin bir çok özelliğini kolayca anlamamıza yardım eder ve hesaplarda büyük kolaylık sağlar.
İstatistiksel verilerin oluşturduğu tablolara çoğu kez frekans tablosu denir. Frekans tablosu, ne gibi ölçümlerin gözlendiğini ve bunların her birinin tekrar sayısını, hangi ölçümlerin kaç birey tarafından alındığını gösterir. |