Tekil Mesaj gösterimi
Alt 22-03-2007, 14:37   #2
imparator
Guest
 
imparator - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
 

Kazı Makineleri

1.1.1. Dozerler:

Genel Anlamda Dozerler;
1. Yapım alanı ağaçlardan ve ağaç köklerinden temizlemek
2. Taşıma uzaklığı en çok 60m civarında olmak üzere engebeli ve sert zeminlerde ekonomik kazı ve düzelteme yapmak
3. Servis yolları açmak
4. Kanal açmak
5. Menfez yerini açmak
6. Tesviye alanından organik üst humus tabakasını kaldırmak
7. Taşınmaları söz konusu olmayan çakıl,kum ve diğer malzemelerin kazılıp depolanması veya serilmesini sağlamak gibi yüksek itici gücü sayesinde ve önündeki bıçakla kazmak,kısa mesafeye itmek türünden işlerde kullanılırlar
Dozerler bıçağın traktör eksenine göre durumu göz önüne alınarak adlandırılırlar.Bıçak, traktör eksenine dik durumda kalıyorsa bu halde dozere (buldozer) denir.Bıçak traktör eksenine göre oynak ve bu eksene eğik duruma getirilebiliyorsa bu halde dozere “angledozer” denir.Bıçağın bir ucunun diğerinden aşağıda veya yukarıda bulunması halinde bu dozer “Tiltdozer” ismini alır.
Dozerlerde bıçak kontrolü hidrolik kumanda ile sağlamaktadır. Hidrolik,dişli bir pompa yardımı ile görev yapar.Bıçağın zemine daldırılmasına yardım eder,değişik çaplarda olabilen ve belli bir basınç yaratan iki adet basınç silindiri vardır.Özellikle küçük dozerlerde bıçağın kendi ağırlığı ile zemine daldırılması yeterli olmadığından basınç silindirleri bu görevi üstlenmiş olurlar.
Özellikle büyük hidrolik kontrollü dozerlerde traktör ağırlığının önemli bir kısmından bıçağın zemine daldırılmasında yararlanılır.Bıçağın kontrolü oldukça kolay olup sevk ve idare edilebilir.Buna karşılık bu tip kontrol sisteminde bıçağın aşağı yukarı hareketi sınırlıdır.
Bugün genel yol yapımı ile diğer toprak işlerinde çeşitli büyüklükteki dozerlerden yararlanılmakta olup bunların gücü örneğin CAT D9 da 385 beygir gücüne ulaşmış bulunmaktadır.Esasen motor gücü ve dozerin ağırlığı arttıkça bununla orantılı olarak da toprak işlerinin maliyet giderleri de azaldığı için yapılacak işin alanı uygun olduğu taktirde yüksek güçteki makineler daha ekonomiktir.Fakat bir taraftan küçük olan platform genişlikleri diğer taraftan çoğunlukla ahşap olarak inşa edilen orman yol köprülerinin taşıyabileceği maksimum yükler orman yollarında çok ağır makinelerin kullanılmasını engellemektedir.Gerçekten, örneğin Ca D9 dozerinin ağırlığının 35.5 ton ve bıçak uzunluğunun 4.87 m olduğu göz önüne alınırsa bu makinelerin esasen dar ve minimal kurp yarıçapları küçük olan orman yollarında treylerle taşınmasının güçlüğü yanında çok zaman 15 tonu aşmayan araçlar için projeleri yapılmış bulunan orman köprülerinin de yetersiz kalacağı açıktır.İşte bu nedenlerden dolayı orman yolları inşaatına CAT D7 veya aynı güçteki diğer dozerlerden yararlanmak çoğunlukla olanak dışı kalmaktadır. Diğer taraftan yapılacak işin alanı ve zemin şartlarına bağlı olarak D4 veya benzeri güçteki dozerlerden yararlanmak olanaklı ise de özellikle sert zeminlerde ve köklerin yapımından önce sökülmemiş olması hallerinde bunların güçleri bu işi yapmak için yetersiz kalmaktadır.
Orman yollarında kullanılan dozerler 40-100 PC gücünde olup hızları öne doğru 2.5-11 km/saat, geriye doğru 2.1-10.3 km/saat arasında değişmektedir.
Dağlık arazilerde yamaçlar üzerindeki orman yolu yapımında ham yolun açılmasında yalnız palet tekerlekli angledozerler kullanılmaktadır. Angledozerlerde tesviye bıçağının durumu eğimli halede getirilebilmektedir. Bu sayede dağlık yamaçlar üzerinde ham yolun açılmasında yol üstünün enine olarak yamaca doğru eğimlin olacak şekilde düzeltilmesi olanak dahilindedir. Angledozerlerde bıçağın daha uzun olması ve istenen şekilde eğilebilmesi nedeniyle bunların kazdıkları toprak buldozerlerden daha fazladır. Diğer taraftan buldozerler kazdıkları materyali sadece kendi hareket yönlerinde itebildikleri halde angledozerler hem hareket yönlerinde hem de buna dik yönde yani yana doğru itebilmektedirler. Bu nedenle aynı şartlarda her m³ kazı için %20-30 daha azdır.
Buldozer ise yolun açılmasında yalnız toprağı kazmakla kalmaz, aynı zaman da kullanılan makinenin büyüklüğü anında yumuşak veya daha önce dinamitle atılmış kayaları çözerek genellikle 6-20 m gerektiği hallerde 30-50 m uzaklığa ekonomik olarak iterler. Bu nedenle yolun ham olarak açılmasında başka işlerin yapılması söz konusu değilse operatörden veya onun yardımcısından başka kimseye ihtiyacı yoktur.
Avrupa ülkelerinde orman yollarında dozerlerin yolun alt tarafında oluşturduğu zararlar nedeniyle kullanımları önemli ölçüde azalmış ve hatta İsviçre ve Avusturya da kanunla yasaklanmıştır. Buralarda dozerlerin yerini kepçeli yükleyicilere benzeyen trakskavatörlerin kullanılmasına izin verilmiştir.
Dozerlerin Verimleri Şu Faktörlere Bağlıdır:
1. Zeminin cinsine
2. Her metre uzunluk için kazılacak toprağın miktarına
3. Bitki örtüsünün türü ve durumuna
4. Kayaların bulunmasına
5. Drenajın yapılıp yapılmamasına
6. Dozerlerin yukarıdan aşağı doğru veya aşağıdan yukarı doğru çalışmasına
7. Kazılan materyalin taşınacağı uzaklığa
8. Hava koşullarına
9. Dozerin gücüne ve kapasitesine
10. Operatörün yeteneğine ve iş organizasyonuna
11. Çalışma yerinin denizden yüksekliğine
  • Zeminin cinsi:
Zemini yumuşak, ağır olmasına veya kayalık bulunmamasına göre dozerin verimi değişir.
  • Her metre uzunluk için kazılacak toprağın miktarı:
Orman yolarında her metre için kazılacak kazı miktarı ortalama 2-10 m³ arasında değişir. Bunun sonucu olarak kazı miktarı arttıkça beher metre yol uzunluğuna düşen buldozer verimi düşer.
  • Bitki örtüsünün türü ve durumu:
Orman yolu yapımında geçkisine rastlayan ağaçların kesilmesi, kütüklerin sökülmesi, yapı alanının temizlenmesi olarak nitelendirilir.
Demirköy işletmesi ormanlarında yapılan araştırmada 9660 m² ‘ lik %25-30 eğimdeki bir yamaçta CAT D7 dozeri ile ortalama 20-30 cm çapında normal sıklıkta meşe-kayın kütüklerinin sökülmesi 7.00 saatte yapılmıştır.
1 m yol uzunluğuna düşen dozer verimini etkileyen bu çalışma saati ağaçların sıklığı ve türüne göre değişir.
4. Kayaların bulunması:
Kayalık bir arazide çalışmak, toprak arazide çalışmaktan daha zordur.Patlatılan materyalin sökülmesi, taşınması ve kayalık yolun uzunluğu her metre yol için dozer verimini olumsuz etkiler.
5. Drenaj yapılıp yapılmaması:
Yol üzerindeki ve kenarındaki suların uzaklaştırılması zeminin taşıma yeteneğini olumlu etkiler.Böyle zeminlerde dozerler kolay hareket ederler.Islak ve batak arazilerde zeminde yatay yöndeki itici kuvvetlerinin düşüklüğü nedeniyle dozerin hareket yeteneği azalır.Bu da Doğal olarak verimi etkiler.
6. Dozerlerin çalışma yönü:
Bilindiği gibi dozerlerle yol yapımında aşağı doğru çalışmada verim artar. Bu olanak ölçüsünde gerçekleşir. Palet tekerlekli dozerlerde aşağıdan yukarı doğru çalışmada artan direnç fazla eğimli olmayan yol kısımlarında dozerlerin tonu ve %1 eğim başına 10 kg dır. Buna göre 20 ton ağılığında ve %10 eğimli bir yol geçkisinde çalışılıyorsa, dozer gücünden 2000 kg ını eğim direncini yenmek için harcayacaktır.
  Alıntı ile Cevapla