Eukleides;
Yunanlı matematikçi , yorumcu Proklos’a göre İ.Ö. III. yy.’da İskenderiye’de yaşadı . Yapıtlarının en önemlisi , klasik yunan geometrisinin çok geniş bir birleşimi olan Stoikheia’dır (Geometrinin öğeleri) . Eukleides bu kitapta , açık ortak kavramlar olan birkaç tanım , koyut (çelişkisiz yadsınabilecek varsayımlar) ve belitten gitgide karmaşıklaşan önermeler çıkardı . Koyutların açıklıkla formülleştirilmesi , Eukleides’in , algılanabilir gerçekliği soyutlama isteğini gösterir ve belit yönteminin ilk uygulamasını oluşturur . Mantık çatısının kesinliği , temel kavramların doğru seçimi , tanıtlamalarının açıklığıyla bu yapıt bütün çağlarda matematikçilerin büyük ilgisini çekti ve iki binyılı aşkın bir süre onlara örnek oldu . tümü 13 kitaptan oluşur , bunlara , daha sonra yazılan ve Hypsikles’ mal edilen iki kitap daha eklenir . İlk 13 kitabın , yalnızca bir tek kişinin yapıtı mı , yoksa Eukleides’in çevresinde toplanan bir okulun yapıtı mı olduğu bilinmemektedir . İlk dört kitap , düzlem geometriye ayrılmıştır ; çokgen ve çembersel şekillerin temel özelliklerini inceler . İkinci kitap geometrik cebir denen kavramın temellerini atar ; bu kitapta tüm nicelikler , geometrik olarak gösterilir ve tüm işlemler geometrik olarak , yani cetvel ve pergelle çizilerek gerçekleştirilir . Çok daha karmaşık olan beşinci kitap , kimi kaynaklarda Knidoslu Eudoksos’a mal edilir . Oranlar ve orantılar kuramının açıklandığı bu kitap , büyüklüklerin ölçümü kuramının temelini atar . Sözkonusu oranlar kuramı , altıncı kitapta düzlem geometriye ve özellikle benzer şekillere , yedinci , sekizinci ve dokuzuncu kitaplarda , aritmetkte tamsayılara uygulanır . Çok karışık olan onuncu kitap , orandışı sayıları sınıflar ; son kitaplarda da uzay geometriyi işler . Eukleides bunlardan başka , bir bakıma Stoikheia’yı tamamlayan Dedomena (veriler) , Porismata (porizmalar) , müzik orantılarını ortaya koyan Peri dhiaireseon (kanonun bölünmesi) , Optika (optik) adlı yapıtlarla , koni kesitleri ve alanlarının bölünmesi üzerine yazılmış , ancak bu güne kadar ulaşamamış kitapların da yazarıdır. |