[HandaN]

Yrd. Doç. Dr. M. Şahin Dündar
Serbest Piyasa ve Gıda Katkı Maddeleri



Ülkemiz genelinde şişman insanlarımızın varlığı yediklerinin yağ ve şeker oranlarının yüksekliğinden kaynaklanmaktadır. Gıda boyaları ve yapay katkı maddelerine olan ihtiyaç günümüzde hızla artmakta ve oldukça sık olarak gıda sektörü tarafından kullanılmaktadır. Gıda boyaları ve yapay katkı maddelerine karşı giderek büyüyen talep aynı zamanda tüketicilerin kullanılan bu katkı maddelerinin içerikleri açısından bilinçlendirilmesi mecburiyetini doğurmaktadır. 1962’den günümüze kadar AB (Avrupa Birliği) tüketici bültenleri yayınlamaktadır. 1986 ocak ayından beri birçok gıda ürünlerinin ambalajlarında ürün içinde kullanılan katkı maddelerinin ‘E’ numaraları ile kodlanmış olarak gösterilmesine başlandı. Gıda katkı maddelerinin ambalaj üzerinde gösterilmesi mecburiyeti insan sağlığı açısından önem arzetmektedir. Buna örnek olarak sıkça kullanılan bir gıda katkı maddesi olan E471 verilebilir. Ayrıca aspirine karşı duyarlı bir astım hastasının yediği gıdalarda kullanılan kıvam arttırıcılar, gıda boyaları vb. gibi katkı maddelerine çok dikkat etmelidir. Fakat günümüzde hala bazı tür gıda maddelerinde, alkollü içeceklerde ve ilaçlarda kullanılan katkı maddelerinin açıklanmasına yönelik yasal bir zorunluluk yoktur.Gıda katkı maddeleri ve boyalarının insan sağlığına olan yan etkilerinin yanında müslüman ve yahudi insanlar açısından da önemi vardır. Burada dikkat edilmesi gereken husus her iki dinin de yasaklamış olduğu maddeleri aldığımız gıdaların içerip içermediğidir. Nedir bunlar; Alkol bileşenli katkılar, bitkisel yazmadıkça menşei domuz olan katkı maddeleri (E471, E472, ...), v.b. gibi.1980 sonrası Türkiye ekonomisinin liberalleşmesi ve kademeli olarak dışa açılması birçok sorunları beraberinde getirdi. Türkiye’deki bazı sektörlerde yaşanan spekülatif fiyat artışlarını frenleyebilmek için o zamanlar peynir, et gibi gıda maddelerinin ithalatı serbest bırakıldı. Yapılan bu ithalat sonucunda birçok insan bu ürünleri tüketti fakat katkı maddeleri açısından hiçbir sorgulama yapılmadı. Avrupa Birliği ile yapılan Gümrük Birliği anlaşmasından sonra da market raflarının hızla ithal ürünlerle dolması olayın ciddiyetini birkez daha gözler önüne sermiştir. Halkımız da bilinçsizce bu ürünleri tüketmektedir. Burada bizlerden beklenen herşeyden önce bilinçli tüketici olmamızdır. Çünkü bizler sağlıklı bir nesil yetiştirebilmek için yediğimiz içtiğimiz herşeye dikkat etmeliyiz. Market raflarında satılan çoğu ürünün amabalajında ürün içinde kullanılan katkı maddeleri yazmasına rağmen açıkta satılan gıda maddelerinin içeriği hakkında bir bilgi edinmemiz oldukça zor hatta imkansız gibi. Açıkta satılan dondurma buna güzel bir örnek teşkil etmektedir. Bu konuda T.C. Sağlık Bakanlığı yasal bir zorunluluk getirmelidir. Yani birşeyi almadan, yemeden, içmeden önce içeriğini sormalıyız. Sağlık bakanlığının ve firmaların da üretilen ürünlerle ilgili doyurucu bilgileri tüketici bültenleri ile her an tüketicileri sunmalıdırlar. Bugün ülkemizde tükettiğimiz bazı boyalı yiyecek ve içeceklerin içinde ‘Sunset Yellow’ olarak adlandırılan gıda boyası oldukça sık kullanılmaktadır ve özellikle küçük çocukları hiperaktif hale getirmektedir. Bunun yanında özellikle Türkiye’de üretilmeyen ve doğrudan ithal edilen ürünlerin içinde kullanılan E471, E472 gibi numaralar içeren katkı maddeleri de bitkisel orijinli yazmadıkça domuz orijinlidir veya hayvansal menşeilidir. Bu katkı maddelerinin bitkisel olarak eldesi de mümkündür ancak maliyetinin yüksek olması günümüz serbest piyasa koşullarında bazı firmaların rekabet güçlerini zayıflatmakta ve bundan dolayı yüksek maliyetli bitkisel katkı maddelerinin kullanımını azaltmaktadır.Gıda maddelerinde kullanılan ve yenmesi sakıncalı olan E numaralarının listesi.




Bu numaraların yanında yazıyla yazılmış olanları da bulunabilir. Bunlar:
Jelatin (Dana jelatini olarak açıkça belirtilmemişse yenmesi sakıncalıdır), lipaz, pepsin, tripsin, hayvansal tabanlı peynir mayası (rennet), gliserol, gliseril, tribenzoat, gliseril tributirat, gliseril tripropiyonat, glisin, oksistearin, stearik asit, stearat, mono-, di-, ve triasetin, spermacetti, sperm yağı, kazein ve kazeinat, şarap, protein, yağ asitlerinin mono ve digliseritleri (E471 numaralı katkı maddesi; önünde bitkisel yazmadıkça hayvansal menşeilidir).


---- Hacettepe Üniversitesi Araştırma Sonuçları -----------------
Bu Sonuçların Hacettepe Üniversitesince Tekzibi
Dr. Suleyman Sadi SEFEROGLU
Hacettepe Universitesi, Egitim Fakultesi
Egitim Bilimleri Bolumu, Egitim Programlari ve Ogretim Anabilim Dali
Beytepe - ANKARA 06532

***Dogal Gidalar Tuketelim***
Piyasada Satilan Hazir Gida Maddeleri Ulkemizde İnsan Sagligini Ciddi Bicimde Etkileyecek Derecede Katki Maddeleri Icermektedir. Ancak Bu Maddeler, Tum Cabalara Ragmen Medya Araciligi Ile Ilan Edilmemektedir.

Gunumuzde Gida Sektoru Buyuk Bir Trost Halini Almistir. Ornegin,Hicbir Yayin Organinda Coca Cola'nin Zararli Oldugunu Goremezsiniz. Ancak Biz Tuketiciler, Aile Fertlerimizi, Cevredeki Arkadaslarimizi, Haberdar Ederek Bilinclendirebiliriz. Son Yillarda Kanser
Vakalarinin Neden Devamli Artis Gosterdigini Hic Dusundunuzmu? Siz Cocugunuzun Kanserojen Madde Iceren Gida Almasini Ystermisiniz? Peki, Niye Evinize Ketcap Aliyorsunuz?

Sizlere Asagida Sundugumuz Tablo, Alacaginiz Hazir Gida Maddelerindeki Katkilarla Ilgili Bilgi Vermektedir.

Sizin Sagliniz Icin: Lutfen Herhangi Bir Gida Maddesini Satin Almadan Once Ambalajin Uzerini Dikkatle Inceleyip Katki Maddelerini Belirleyiniz.

---------------------------------------------------------
Zararsız Katkılar
E100, 103, 104, 105, 111, 121, 122, 126, 130, 132,
140, 151, 152,
160,161, 162, 163, 170, 174, 175, 180, 181,
200, 201, 202, 203, 203, 236, 237, 238, 260, 261,
262, 263,270,280, 281, 282, 290, 300, 301, 303, 304,
305, 306, 307, 308, 309, 322, 325, 326, 327, 331, 332,
333, 334, 336, 337, 382,400, 401, 402, 403, 404, 405,
406, 408, 410, 411, 420, 421,422,440, 471, 472, 473,
474, 475, 480

---------------------------------------------------------
Şüpheli Katkılar
E125, 41, 150, 153, 171, 172, 173, 240, 241, 477, 605
E220, 221,222,223, 224, 338, 339, 340, 341,460, 461,
466, 407 (Mide Ve Bağırsak Hastalıkları)
E200 (Vucuttaki Vitamin B12'yi Yok Ediyor)
E250, 251, 320, 321 (Kalp Hastalıklari, Damar
Sertlikleri ve Tıkanıklıkları)
---------------------------------------------------------
Tehlikeli Katkılar
E102, 120, 311, 312 (Norolojik Hastaliklar)
---------------------------------------------------------
Kanserojen Katkılar
E102, 110, 123, 124, 131, 142, 210, 211, 213, 214,
215, 216, 217
Örneğin E211-Sodyum Benzoat-Ketçaplarda Bulunmaktadır.
E123,110 ABD, İngiltere, Fransa, Almanya,
Rusya, Japonya ve Daha Birçok Ülkede
Yasaklanmıştır.Fakat Ülkemizde Renkli Draje
çikolatalarda ve Kaymaklı Bisküvilerde Kullanılmaktadır.
---------------------------------------------------------
En Tehlikeli Kanserojen Katkı:
E330( Ne Yazık ki Birçok Hazır Gıdada Kullanılmaktadır)
---------------------------------------------------------
Bazı Hazır Gıdalarda Tespit Edilen Katkı Maddeleri
E330 - Ulker Luks Gofret, Meysu (Ozellikle Kayisi),
Knor Domates Corba,Tum Teneke Konserve Ve Tursular,
7up, Schweppes (Tum Urunleri),
Jelibon,Tamek Yaprak Sarma,Piyale Hazir Corba, Olips,
E250 - Tum Sosis Ve Salamlarda
E300 - Fanta Portakal, Cinomel
E320 - Eti Pufy, Knorr Iskembe Corba
E223 - Ulker Haylayf, Albeni
E322 - Ulker Cokokrem

Tum Kolali Iceceklerde Kullanilan Katki Maddelerinin
Tesbiti Icin Analiz Yapilmasina Izin Verilmemistir.

================================================== ===================
Diğer Türkçe Kaynaklar