Sporcular ya da sporla uğraşanlar, sporda yaralanma riskini artıran nedenler, yaralanmaları önlemenin yolları ve sporda yaralanmanın önemi hakkında bilmediğiniz çok şey bu yazıda: Hospitaliumgrup Ortopedi ve Travmatoloji bölümünden Op.Dr. İbrahim TAVUKÇUOĞLU veOp.Dr. Özcan KALEM sporda yaralanma hakkında geniş açıklamalarda bulundular.
SPOR YARALANMASI NEDİR?
Bir sportif faaliyet esnasında Vücudun tamamının veya bir bölümünün, dokuların karşılayamayacağı bir dirençle karşılaşması sonucu, dokuların dayanıklılık sınırını aşılmasıyla ortaya çıkan hasarlara spor yaralanmaları denir.
Bununla birlikte günlük etkinlikler sırasında oluşabilecek bazı yaralanmalar da oluşma mekanizması olarak sportif zorlanmalara benzediği için bu tür yaralanmalar da spor yaralanmaları olarak değerlendirebilinir.
Spor yaralanmaları riskini artıran nedenler nelerdir?
Sporcuya bağlı nedenler:
- Yaş ve cinsiyet
-Seçilen spor dalına uygun olmayan beden yapısı
-Fiziksel eksiklikler (kas zayıflığı,eklem kısıtlılığı vb.)
-Psikolojik faktörler (risk kabullenme, aşırı motivasyon vb.)
-Geçirilmiş ve tam tedavi edilmemiş sakatlıklar
-Yetersiz antrenman veya aşırı yüklenme
Sporcu dışı nedenler : - kötü zemin ve hava koşulları
-kalitesiz veya uygun olmayan sportif malzeme kullanma
-kurallara uymama
-Kötü antrenman programı
-Sağlık ekibiyle kordinasyon eksikliği
Spor yaralanmalarını önleyici önlemler nelerdir?
Sporcuya ait önlemler :
-Sporcu sağlıklı ve düzenli bir yaşam sürülmeli. Uykusuz ve yorgun olup dengeli beslenemeyen bir sporcunun sakatlanma olasılığı daha yüksektir.
-peryodik sağlık kontrolleri yapılmalı. Kansızlık ,enfeksiyon odakları gibi vücut direncini düşüren olumsuzluklar saptanmalı ve giderilmelidir.
-Yeteri kadar ısınma hareketleri yapılmadan sportif faaliyetlere başlanmamalı , yorucu çalışmalardan hemen sonra dinlenmeye geçilmemeli.
Sporcu dışı önlemler :
-Mevsime ve iklim şartlarına uygun spor kıyafetleri.
-Yapılan sportif faaliyete uygun koruyucu malzeme kullanma (Eklemlerin dizlik bileklik gibi tamponlarla korunması,kask takılması,can yeleği kullanma vb.)
-Yapılan spor dalına uygun ayakkabı seçilmeli ,ayakkabı-ayak uyumu iyi olmalı.
-Spor sahaları düz ve çim, salonlar düz ve kuru olmalı.
-Çarpışmalara karşı Pota ve ağ direkleri yeteri kadar yumuşatıcı malzemeyle çevrilmiş olmalı.
Spor yaralanmalarının önemi nedir?
Spor yaralanmaları sonucu sakatlanan amatör ve profesyonel sporcuların uğradıkları kayıplar : - Amatörse iş hayatından profesyonel ise yarışmalardan uzak kalış
-Kalıcı sakatlıklar
-Tedavi maliyeti
Spor yaralanmalarının sıklığı nedir?
- Spor yaralanmalarının sıklığı konusunda birçok merkezde farklı sonuçlarla karşılaşılabilinir .Bununla birlikte genel olarak spor yapan her 40 kişiden biri spora bir süre ara vermesini gerektiren sakatlık yaşamaktadır. 40.000 kişiden birinde spor yaralanması sonucu ölüm olasılığı mevcuttur.Yine her 3-4 kişiden birinde spor yaralanmaları olmaksızın tedavi gerektiren kas ve tendon zorlanmaları meydana gelmektedir.
- Spor yaralanmaları nedeniyle hastanelere başvuran sporcularda en sık yumuşak doku zedelenmeleri (Kontüzyon) %22 ve kırıklar %20 görülür.
- Bölge olarak en fazla etkilenen kısım %60 oranıyla alt ekstremiteler (bacaklar), en fazla hasara uğrayan eklemler ayak bileği ve omuz eklemleridir.
- Kalıcı sakatlıklar en sık binicilik’te (%15) ve kayak sporunda görülürken geçici sakatlıklar en sık tenis ve basketbolda görülür.
- Deniz motoru kazalarında ölüm oranı % 25’tir.
- En sık yaralanmanın görüldüğü spor dalı futbol %10
Güreş %6
Hentbol %3
Kayak %1
Hangi spor dalında hangi yaralanmalar daha sıktır?
FUTBOL : En sık görülen yaralanma ayak bileği burkulmaları(Distorsiyon ) ve yumuşak doku ezilmeleridir(Kontüzyon). Ayrıca dizlerde bağ ve menisküs yaralanmaları ile kasıkta yaklaştırıcı(adduktor) adelelerin aşırı gerilmesine bağlı kasık ağrıları da (adduktor tendinit) sık görülen diğer yaralanmalardır.
BASKETBOL :.Yumuşak doku yaralanmaları (kontüzyon , hematom ve adele yaralanmaları) ve eklem yaralanmaları (omuz çıkığı ,bağ yaralanmaları) daha sık görülen yaralanmalardır.
BOKS : Sık darbe alınan bölge olduğundan en sık yaralanma kafa ve yüzdedir. Şuur kaybı ile birlikte alınan darbelere bağlı kaş bölgesinde açılma , burun kemiği kırıkları ve burunda eğilme (deviasyon) en sık yaralanmalardır.
HALTER: Sporcuların göğüs ve gövde kasları ile sırt ve bel kaslarında oluşan zorlanmalar sık görülen yaralanmalardır.
JUDO : Elbileği ve parmaklarda bağ yaralanmaları ile birlikte kafa travmaları sık görülür.
KAYAK : Diz bağ yaralanmaları ile birlikte bacak (cruris) kırıkları , ayak bileği burkulmaları ,omurga kırıkları ve donmalardır.
ATLETİZM : Atletlerde en sık görülen yaralanmalar aşırı zorlanmaya bağlı kas ve tendon yaralanmaları ile birlikte diz bağ yaralanmaları, menisküs yırtıkları, ve stres kırıklarıdır.
Haber 7