İstemci (Client) - Sunucu (Server) Mimarisi
İstemci-sunucu dünyasında yaşıyoruz, bunu kabul et dostum. Ağ ortamındaki hemen her proses ya da program öyle ya da böyle sunucu proseslerle konuşup aldıkları cevaplara göre iş yapıyor ya da tersi oluyor. Mesela telnet programını ele alalım. Siz uzaktaki bir bilgisayarın 23 numaralı portuna telnet (istemci) ile bağlandığınızda o bilgisayarda da telnetd (sunucu) isimli bir program soluk alıp vermeye başlar. Bu program gelen telnet bağlantılarını dinler, size bir "login:" yazısı gönderir, vs. vs.
Şekil 2. İstemci(client) - Sunucu (server) Etkileşimi.
http://ileriseviye.org/Makale/html_tr/cs.gif
İstemci ile sunucu arasındaki bilgi alışverişi Şekil 2 (
http://ileriseviye.org/clientserver.html#figure2)'de özetlenmiştir.
Dikkat etmeniz gereken noktalardan biri de şudur: istemcit-sunucu çifti birbirleri ile SOCK_STREAM, SOCK_DGRAM veya başka bir tarzda konuşuyor olabilirler (yeter ki aynı dili konuşsunlar). İstemci-sunucu çiftlerine birkaç meşhur örnek vermek gerekirse: telnet/telnetd, ftp/ftpd , veya bootp/bootpd. Yani ne zaman bir ftp programı çalıştırsanız diğer tarafta ftpd gibi size hizmet sunan bir program vardır.
Genellikle sunucu makinada ilgili hizmet için tek bir sunucu program çalışır ve bu program kendisine bağlanan birden fazla istemciye fork() fonksiyonu aracılığı ile hizmet eder. Süreci özetlemek gerekirse: Sunucu bir bağlantı isteği için bekleyecek, accept() fonksiyonu ile bunu kabul edecek ve fork() fonksiyonu ile bir çocuk (child) proses yaratıp veri alışverişini bu prosese devredecek. Bir sonraki bölümde inceleyeceğimiz örnek sunucu yazılımın yaptığı iş tam da yukarıda anlatıldığı gibidir.
5.1. Basit Bir Stream Sunucu
Bu sunucunun yaptığı tek bir iş var:"Hello, World!\n" karakter dizisini bir "stream" bağlantısı üzerinden karşı tarafa yollamak. Sunucunun düzgün çalışıp çalışmadığını test etmek için tek yapmanız gereken derledikten sonra bir pencerede çalıştırmak ve ardından başka bir terminal penceresi açıp telnet yazılımı ile sunucuya şu şekilde erişmek:
$ telnet remotehostname 3490burada remotehostname sunucuyu üzerinde çalıştırdığınız makinanızın adıdır (sunucu makina ile telnet'i çalıştırdığınız makina aynı ise localhost ismini de kullanabilirsiniz).
Sunucu yazılımın C dilindeki kaynak kodu aşağıdaki gibidir: (
http://www.ecst.csuchico.edu/~beej/g...mples/server.c)
Meraklısına not: Evet kodu tek bir büyük main() fonksiyonu olarak yazdım anlaşılması basit olsun diye ancak eğer isterseniz bunu fonksiyonlara ayırabilirsiniz.
(Bir de şu sigaction() meselesi size yabancı gelebilir -- haklısınız. O gördüğünüz kod fork() ile oluşturulan çocuk prosesler sonlandıktan sonra kalabilecek "zombi" proseslerin icabına bakmak için var. Eğer böyle bir sürü zombi proses olur ve siz bir şekilde onların icabına bakmazsanız bunlar gereksiz yere sistem kaynaklarını kullanır ve bu da sistem yöneticinizin size sinirlenmesine yol açar.)
Şimdi yukarıdaki sunucudan veri çekebilecek bir istemci program örneğine bakalım.
5.2. Basit Bir Stream İstemcisi
Bu program daha da basit. Bu istemcinin tek yaptığı şey komut satırından belirleyeceğiniz bir bilgisayara 3490 numaralı port üzerinden bağlanmak. Sonra da sunucunun gönderdiği karakter dizisini alıp ekrana basmak.
Hemen kaynak koduna bakalım: (
http://www.ecst.csuchico.edu/~beej/g...mples/client.c)
Aklınızda bulunsun eğer sunucuyu çalıştırmadan yukarıdaki istemciyi çalıştıracak olursanız connect() fonksiyonu "Connection refused" hatası verir. Çok faydalı.
5.3. Datagram Soketleri
Buraya dek yazılanları anladı iseniz çok fazla açıklamaya gerek yok, örnek programların kodunu inceleyerek kavrayabilirsiniz: talker.c ve listener.c.
listener programı bir makinada çalıştıktan sonra 4950 numaralı port üzerinden gelecek paketleri dinlemeye başlar. talker ise komut satırında belirteceğiniz bir makinanın 4950 numaralı portuna yine komut satırından yazdığınız mesajı bir veri paketi olarak yollar.
listener.c programının kaynak koduna bakalım: (
http://www.ecst.csuchico.edu/~beej/g...les/listener.c)
Dikkat edin ki socket() fonksiyonunu çağırırken SOCK_DGRAM kullandık. Ayrıca bu tür soketlerde listen() veya accept() fonksiyonlarına ihtiyacımız yok. Bağlantısız datagram soketlerini kullanmanın güzel yanları da var gördüğünüz gibi!
Şimdi de sırada talker.c (
http://www.ecst.csuchico.edu/~beej/g...mples/talker.c) programının kaynak kodu var:
Hepsi bu kadar! Bir bilgisayarda listener programını derleyip çalıştırın ve başka bir bilgisayara geçip talker programını çalıştırın, birbirleri ile ne kadar güzel iletişim kurduklarını gözlemleyin!
Bu bölümü bitirmeden önce son bir detay: daha önce bağlantılı datagram soketlerinden bahsetmiştim. Madem datagram iletişimi ile ilgili örnek verdik o halde birkaç şey daha söylememe izin verin. Mesela talker connect() fonksiyonunu çağırıyor olsun ve listener'ın adresini belirtmiş olsun. O noktadan itibaren talker sadece ve sadece connect() ile berlilenen adresi kullanabilir. Bu yüzden sendto() ve recvfrom() kullanmanıza gerek kalmaz; send() ve recv() ile işinizi görebilirsiniz.
Client Bileşenleri:
Haberleşme mimarisinde client bileşenleri aşağıdakileri içerir;
Client Applications: Bir client uygulamasındaki amaç T-SQL kodlarını göndermek ve sonuçları almaktır. Veritabanı API’si kulanarak bir client uygulaması geliştirebilirsiniz. Böylece SQL Server ile haberleşmek için kullanılan network protokolünü bilmeye gerek yoktur.
Database API: Database API’leri bir driver veya DLL kullanarak T-SQL kodlarını geçirir ve sonuçları alır. Bu T-SQL kodlarını gönderirken ve sonuçları alırken client uygulama ile SQL Server arasında kullanılan bir arayüzdür.
Client Net-Library: Client Net-Library network bağlantılarını control eder ve verileri client’a yönlendirir. Bu bir çeşit veritabanı isteklerini ve sonuçlarını paketleyip çeşitli network ortamlarında taşıyan haberleşme yazılımıdır.
Server Bileşenleri:
Haberleşme mimarisinde server bileşenleri aşağıdakileri içerir;
Server Net-Libraries: SQL Server aynı anda birçok Net-Library’leri izleyebilir. Bağlantının sağlanabilmesi için Client Net-Library ve Server Net-Libraries aynı olmalıdır. SQL Server şu protokollere destek verir; TCP/IP, Named Pipes, NWLink, IPX/SPX, VIA ServerNet II SAN, VIA GigaNet San, Banyan VINES ve AppleTalk.
Open Data Services: SQL Server’ın bir bileşeni olan bu uygulama network bağlantılarını izler, client isteklerini çalıştırmak üzere SQL Server’a geçirir ve sonuçları tekrar client uygulamaya döndürür. Open Data Services SQL Server’a yüklenmiş olan tüm Net-Libraries’I dinler.
Relational Engine: T-SQL kodlarını çalışabilir parçalara böler, optimizasyonunu yapar, tanımlanmış diğer kodları çalıştırır ve güvenliği sağlar.
Storage Engine: Storage Engine veritabanı dosyalarını, dosyalardaki boş alanları, fiziksel sayfalara veri giriş çıkışını, veri önbelleklerini, loglamaları, kurtarma operasyonlarını yönetir.
Client-Server Haberleşme İşlemleri
Client ve Serverlar tipik olarak bir network üzerinden haberleşirler. Aşağıdaki adımlar bir sorgunun veritabanı API’si kullanılarak hangi aşamalardan geçtiğini göstermektedir.
1. Bir client uygulaması sorgu gönderir. Client uygulama API’yi çağırır ve sorguyu verir. API driver veya DLL’I kullanarak sorguyu bir veya daha fazla TDS (Tabular Data Stream) paketlere gruplar ve Client Net-Library’e geçirir.
2.Client Net-Library bu paketleri networkte taşınabilecek şekilde paketler. Client Net-Library windows interprocess communication (IPC) API’sini çağırır ve işletim sisteminde yüklü olan protocol üzerinde bu paketleri server net-libraries’e gönderir. Server net-libraries bu network paketlerini çözer ve TDS paketlerinin elde eder. Data sonar bu TDS paketlerini Open Data Services’e geçirir.
3.Open Data Services bu TDS paketlerini açar ve sorguyu relational engine’e verir. Relational engine bu sorguyu derler ve optimizasyonu yapılmış çalışabilir bir şekle çevirir ve çalıştırır. Relational engine storage engine ı ile OLE DB arayüzünü kullanarak haberleşir.
4.Storage engine databaseden dönen verileri data buffer’a oradan relational engine’e verir. Relatinal Engine gelen verilere son şeklini verir ve Open Data Services’e geçirir.
5.Open Data Services bu verileri Server Net-libraries, network protokolü, client net-library ve database API kullanarak client’a iletir. Bu sonuçlar XML şeklinde de iletilebilir.