Tanrı diye tapıldılar, şeytan diye işkence gördüler, sonunda dost olarak yaşamımızı paylaşır oldular. Ve tabii bu arada gizemlerinden hiç birşey kaybetmediler. Sırlarının çoğunu ne birlikte yaşadıkları insanlara, ne de bilim dünyasına kaptırdılar. Ama en azından yeni bir genetik çalışma, kedilerin nereden geldiklerini kesine yakın biçimde gösterdi. Çalışma, tarımın başlamasıyla kedilerin insana yararlı hale geldikleri görüşünü destekliyor. Sonuçlara göre bunun gerçekleştiği yer, insanların zengin tahıl depolarını kemirgenlerden korumaya çalıştıkları Mezopotamya ve yakın çevresi.
Yabankedilerinin, puma gibi türlerden farklı olarak günümüz kedilerinin atası olduğu biliminsanlarınca tahmin ediliyordu. Sorun, evcilleştirmenin ilk nerede ve kaç kez gerçekleştiği konusuydu. Yabankedileri olarak adlandırdığımız grup, aslında tek bir Eski Dünya türü. Avrupa, Afrika’nın Sahraaltı bölgesi, Çin, Orta Asya ve Ortadoğu’da yaşayan beş de alt türe sahip. Çalışmayı yürüten Oxford Üniversitesi’nden Carlos Driscoll ve ekibi günümüzde yaşayan 979 evcil ve yabani kediden DNA örnekleri almışlar. Bu örnekler üç kıtayı kapsıyor. İncelemeler, bütün evcil kedilerin ortak atalarının, bir bölümü Mezopotamya’nın içlerine kadar giden ve Bereketli Hilal olarak bilinen bölgede, yaklaşık 130 bin yıl önce yaşadığını göstermekte. (Bu onurdan, ülkemiz toprakları da payını alıyor bu durumda!) Burası, bundan 10-12 bin yıl önce insanlığın yerleşip tarıma başladığı bölge. Ekip, bunun yanısıra günümüz kedilerinde 5 ayrı mitokondri DNA’sı soyu saptamışlar. Bu çeşitlilikten yola çıkarak, evcilleştirmenin tahminen 5-6 kez gerçekleşmiş olması gerektiğini söylüyorlar.
Araştırmalar, kedinin evcilleştirilmesiyle ilgili olarak bilinen en eski arkeolojik kanıtla da tutarlı sonuçlar vermiş durumda. Bu, 2001 yılında Kıbrıs’ta bulunan ve 9500 yıl önce bir insanla birlikte gömülmüş bir kediye ait iskelet. “Bundan sonraki adım,” diye anlatıyor araştırmacılardan Stephen O’Brien, “kedileri evcil, uysal yaratıklar haline getiren mutasyonları saptamak olacak.” Bu, şu sıralarda yürütülmekte olan kedi genomu projesinin de hedeflerinden biri. |