Beşiktaş Forum  ( 1903 - 2013 ) Taraftarın Sesi


Geri git   Beşiktaş Forum ( 1903 - 2013 ) Taraftarın Sesi > Kültür , Sanat Turizm, Gezi ve Seyahat Rehberi > Biyografi > Basın-Yayın

Cevapla
 
LinkBack Seçenekler Stil
Alt 16-01-2008, 23:46   #1
Dişi Kartal
 
Ayche - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
 
Ariel Dorfman

Kimbilir kaç neslin çocukluk yılları Walt Disney çizgileriyle yaratılmış Ördekköy kırlarında geçmiştir? Miki Fare, Gufi, Deyzi, Pluto, Vak Vak Amca, Donald, Şansı Bol, Bay Bilgin ve maskeli haydut çetesiyle benim tanışıklığım sanıyorum 1966’ya kadar uzanıyor. Piyasadaki diğer çizgi romanlardan çok daha kaliteli, büyük boy ve kısmen renkli kitapları kadar zaman zaman sinemalarda gösterilen kısa ve uzun metrajlı animasyon filmleriyle de gönüllerin sultanıydı Walt Disney kahramanları. “Şiddet içermeyen”, “zararlı mesajlar vermeyen” “masum” hikayeleriyle o günden bu yana sürüyor saltanatı. Ördek Ailesi Darbecilerin Hizmetinde
Aslına bakarsanız çizgi romanların barındırdığı ideolojleri keşfetmek zor değildir. Süpermen, Betmen gibi Marvel Comics’in süper kahramanlarının yaymak istediği üstün Amerikalı mitini, Teks’te doğallaştırılan polis şiddetini, Kinova’daki ırkçılığını kolaylıkla anlayabiliriz. Ama Disney’e gelince iş değişir. Maskeli haydutların tehdit edip bozmaya muvaffak olamadıkları Ördekköy’ün pastoral kır hayatında emperyal kültürün izlerini sürmek zaten kimin aklına gelebilir?

Peki gerçekten masum mu Disney ürünleri? Popüler kültürün belki de en sevimli yaratıkları göründükleri kadar zararsız mı? Şimdi ele alacağım kitap işte bu soruları yanıtlamak için kaleme alınmıştı. Yıl 1971, yer Şili’ydi. Dorfman ve Mattelart’ın niyeti, tıpkı diğer devrimci yazar ve sanatçılar gibi, ABD ve işbirlikçilerinin Şili’de Allende iktidarına karşı sürdürdükleri ideolojik ve kültürel saldırıyı göğüslemekti. Kendi ifadeleriyle; (Türkçe’de “Emperyalist Kültür Sanayii ve W.Disney” adıyla yayımlanan) “Vakvak Amca Nasıl Okunmalı” kitlelerin kültürel özgürlüğe doğru hızla ilerledikleri ve bu açıdan, ABD’nin Üçüncü Dünya’ya ihraç ettiği oldukça kârlı kültürel metaların da eleştirilmesinin gerektiği bir sürecin içinde ortaya çıkarıldı”. Mücadelenin göbeğinde üretilen bu kitabın amacı akademik bir araştırma yapmak değil, basit bir ihtiyaca cevap vermekti.
Ancak kitabın amacını aştığını ve barındırdığı çözümlerle popüler kültür incelemelerine ve 1980 yılından itibaren hız kazanan post-kolonyalist külliyata öncülük yaptığını düşüyorum. “Disney’in gülen maskesinin ardındaki kapitalist ideolojinin kızgın çehresini Miki Fare’nin kadife eldiveninin içindeki demir yumruğu ortaya çıkarmak, sihirbazın el çabukluğunu teşhir etmek ancak Dorfman ve Mattelart sayesinde olmuştur. Çalışmalarının değeri, özel bir çizgi-hikaye grubunu ya da özel bir kültür girişiminin aydınlığa çıkarılmasından öte, kapitalist ve emperyalist değerlerin bu kültürce nasıl desteklendiğinin ortaya konmasından kaynaklanmaktadır”.
Disney ideolojisinin ilk ayrıntılı çözümlemesi ABD’ye ekonomik ve kültürel açıdan en bağımlı ülkelerin birinden gelmişti. O günden bu yana yalnızca Güney Amerika ülkelerinde sayısız baskı yapan kitap, önce gerici kesimlerce eğitim ve yayın organlarının denetimini ele geçirmek, gençliğin “beynini yıkamak”, onlara gizli, yasa-dışı ideolojileri aşılamak ve Disney’in karakterlerine karşı zihinlerini “bulandırmak” üzere hükümetin giriştiği bir “komplo” olarak nitelendirildi. Pinochet darbesinden sonra da yasaklandı, toplatıldı ve yakıldı. Tutuklanan Dorfman ve Mattelart, ülkelerini terk etmek zorunda kaldılar. “Böylece, Şili’deki Cunta, ülkeyi Marksist ve halkçı sanat ve edebiyattan “arındırmakla” emperyalist efendilerinin kültür elçilerini korumuş oldu. Hangi kültür anlayışının kendi çıkarlarına en iyi hizmet ettiğini biliyorlardı. Ve yine biliyorlardı ki, Miki Fare’leri ve Vakvak Amca’ları onların iktidarda kalmalarına yardımcı olacaklar, sosyalizmi zindanda tutacak ve “çökmüş” bir Şili’ye “erdem ve masumiyeti” geri getireceklerdi”!..
İşin ilginci, bütün bu sürecin, Şili’deki darbe sürecinin Disney çizgi-hikayesinde de açıkça ilan edilmesidir. Son sayılardan birinde, Marx ve Hegel (belki de Engels kastediliyor) adlı iki cani akbaba tarafından simgelenen Allende hükümetinin kaba güce dayanarak uzaklaştırılması anlatılmıştır. Şöyle bir konuşma balonuyla: “Hıh! Bu allahın belası kuşlar silah gücünden başka şeyden anlamazlar zaten”.
Disney Dünyasından Üçüncü Dünyaya Bakış
Disney şirketinin en popüler çizgilerinde Varyemez Vakvak Amca, Donald, üç sevimli yeğen, Daisy ve Şansıbol’dan kurulu iyiler kadrosunun eğlenceli maceralarını okuruz. Vakvak bu maceraların hepsinde servetini biraz daha arttıracaktır. Şansıbol, tanrının ona bahşettiği şansı sayesinde elini kıpırdatmadan sürdürür hayatını. Saf ve temiz Donald ise amcasının her türlü işin yükünü sırtlasa bile –zeka, yetenek ve kara talihi nedeniyle- yoksul kalmaya mahkumdur. O her zaman amcasına el açacaktır. Kapitalist ahlakın mizah yoluyla sevimlileştirilip toplumsal eşitsizliğin kolaylıkla meşrulaştırıldığı bu hikayeleri bir yana bırakalım; Disney’den fışkıran emperyal ideoloji en açık biçimiyle kahramanlarımızın üçüncü dünyaya yaptıkları seyahatlerde çıkar ortaya.

Yeryüzünün bu ücra köşelerinde hazine ve heyecanlı dakikalar peşinde koşan maceraperestleri cennet mekanlar, farklı ırklar, acayip yaratıklar beklemektedir. Gündelik hayatın ve iş yaşamının tekdüzeliğinin bunaltıcı atmosferinde ruh ve beden sağlığını korumak için eğlence ve fanteziye ihtiyaç duyan “modern” toplumlarda seyahat ve macerayı konu edinen kitle kültürü ürünlerinin -tıpkı Pazar günlerinin pastoral kır ziyaretleri, dağ yürüyüşleri, tekne gezileri ya da tatilde gidilecek yerlerin hayal edilmesi gibi- bir tür güvenlik sübabı işlevi gördükleri, hoşça vakit geçirmeyi amaçlayan basit birer kaçış mekanizması oldukları iddia edilebilir. Ne var ki mesele uzak diyarları keşfetmek, bozulmamış bir doğaya kavuşmak için çıkılan seyahatlerde değil: Bu romanlardaki kahramanlar sadece insansız bir doğada dolaşmıyorlar. Elbette et yiyen nebatlar, balta girmemiş ormanlar, dağlar, buzullar, nehirler, şelaleler, fırtınalı denizler, ürkütücü hayvanlar da var; ama onların maceralarını asıl çekici kılan gittikleri uzak diyarlarda yaşayan farklı ırklara mensup varlıklar. İşte bu metinlerin kimlik oluşturucu ideolojisi tam da o varlıklarla birlikte görünür hale geliyor. Ne yöne giderlerse gitsinler, ne türden varlıklarla karşılaşırlarsa karşılaşsınlar, yerlilerin renkleri ne olursa olsun, ördeklerin maceraları her zaman, ırksal farklılıkları gösteren, hiyerarşi ve güç ilişkilerini şifreleyen ve sonu beyazların –aslında ABD’li olmanın- üstünlüğüne bağlayan hikayelerle aktarılıyor.
Disney hikayelerinde hegemonik söylem açıkça dillendirilmemiş, hatta barışçıl mesajların arkasına ustalıkla gizlenmiştir. Ancak simgesel anlamlar taşıyan kişiler, nesneler, aşklar, hüzünlü sonlar ve değerlere karşı küçümseyici ve yukarıdan bakan tavırlar, Disney çizgilerindeki sömürgeci mirası tartışmak için pek ala yeterlidir; bir metindeki yargının bize ulaşması için açıkça söze dökülmesi gerekmez, söz konusu yargıyı anlamak için doğal görünen bir ilkeler ve psikolojik tepkiler koduna başvurabiliriz.
“Emperyalist Kültür Sanayii ve W.Disney” adlı incelemelerinde Batılı olmayanların Walt Disney kitaplarında canlandırılma biçimini sorgulayan Ariel Dorfman ve Armand Mattelart, söz konusu kodları alaycı bir dille özetliyorlar.
Şili’de 1973 yılında yakılan kitap Türkiye’de 1977 yılında yayımlanmıştı. Ancak siyasi konjonktür pek farklı değildi; sansüre uğrayıp yasaklanması elbette gecikmedi. Şansı olanların sahaflardan zorlukla temin ettikleri kitap, nihayet otuz yıllık bir aradan sonra İthaki Yayınları tarafından yeniden hazırlanıyor. Belki bu sayede bizler de Dorfman ve Mattelart’ın sözlerini haykırabileceğiz;
“Bay Disney, size ördeğinizi iade ediyoruz, tüyleri yolunmuş ve kızarmış olarak. İçine bakın. Duvardaki elyazımızı göreceksiniz: VAKVAK, DEFOL!
__________________

Türküler Sustu , Halaylar Durdu Hüzün Geldi Baş köşeye kuruldu

Yoruldu Yüregim , Yoruldu



Ayche Ofline   Alıntı ile Cevapla
Cevapla

Bu konuyu arkadaşlarınızla paylaşın


Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)
 
Seçenekler
Stil

Yetkileriniz
You may not post new threads
You may not post replies
You may not post attachments
You may not edit your posts

BB code is Açık
Smileler Açık
[IMG] Kodları Açık
HTML-KodlarıKapalı
Trackbacks are Açık
Pingbacks are Açık
Refbacks are Açık




Türkiye`de Saat: 16:00 .

Powered by vBulletin® Copyright ©2000 - 2008, Jelsoft Enterprises Ltd.
SEO by vBSEO 3.3.2

Sitemiz CSS Standartlarına uygundur. Sitemiz XHTML Standartlarına uygundur

Oracle DBA | Kadife | Oracle Danışmanlık



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580