Gümrük Rejimleri

Dahilde işleme izni,.işletme faaliyetlerini yapan ve yaptıran kişinin talebi üzerine ve­rilir, izin, sadece Türkiye gümrük bölgesinde yerleşik kişilere ve ithal eşyasının işlem görmüş ürünler içinde tespiti mümkün olduğu takdirde veya eşdeğer eşya kullanıldığında, eşdeğer eşya için inci fıkrada belirtilen şartlara uyulduğunun tespit edildiği durumlarda ve Türkiye gümrük bölgesindeki üreticilerin temel ekonomik çıkarlarının olumsuz et­kilenmemesi koşuluyla verilir.
Ticari nitelikte olmayan dahilde işleme amaçlı ithalat için Türkiye gümrük bölgesi dışında yerleşik kişilere izin verilmesi mümkündür, dahilde işleme rejimine tabi tutulacak eşyanın 54 ncü madde hükmünce gümrüğe beyanı zorunludur. Eşya, 68 nci madde ge­reğince muayeneye tabi tutulur, işlem görmüş ürünlerin ihracı veya yeniden ihracı ya da gümrükçe onaylanmış başka bir işleme tabi tutulması için gerekli süreler belirlenir.
Sürenin başlangıcı serbest dolaşıma girmemiş eşya için beyannamenin tescil edildiği tarihtir, ithal eşyasının ithalinden önce eş değer eşyadan elde edilen işlem görmüş ürünlerin ihracı uygulamasında, ithal eşyasının rejim beyanı için gereken süre Müsteşarlıkça belirlenir. Bu süre, ilgili eşdeğer eşyadan elde edilen ürünler için çıkış be­yannamesinin tescil tarihinden itibaren işlemeye başlar Verimlilik oranı veya gerekli ol­duğunda bu oranın belirlenme yöntemi, işleme faaliyetinin gerçekleştiği veya gerçekleşeceği koşullar göz önünde tutularak belirlenir. Asli nitelikleri itibari ile aynı özelliklere sahip eşya kullanılmak şartıyla aynı kalitede işlem görmüş ürünlerin elde edil­mesi ile sonuçlanan ve belirli teknik koşullar altında yürütülen işleme faaliyetleriyle ilgili olarak, doğruluğu Önceden saptanmış verilere göre standart bir verimlilik oranı tespit edilir, işlem görmüş ürünlerin veya değişmemiş eşyanın tamamı veya bir kısmı, hariçte işleme hükümleri çerçevesinde daha ileri düzeyde işlenmek üzere Türkiye gümrük bölgesi dışına GEÇİCİ OLARAK İHRAÇ EDİLEBİLİR.

Eşyanın yeniden ithalinde bir vergi ödeme mükellefiyeti doğduğu takdirde, bunlardan işlem görmüş ürünler veya değişmemiş eşya için 3 ncü fıkraya göre -Türkiye gümrük bölgesi dışında işlendikten sonra bünyesin, niteliğinde ve tarife pozisyonunda bir değişiklik yapılmadan yeniden ithal edilen ürünler için, işçiliğin görüldüğü memlekette yapılan MASRAF ve ÜCRETLER ÎLE dönüş için ödenen NAVLUN ve SİGORTA bedelleri tutarı esas alınarak, ihraç edilmiş ürünler bu ihracattan önce serbest dolaşıma girmiş olsalardı uygulanacak olan şartlar altında, hariçte işleme rejimi hükümlerine göre hesaplanacak GÜMRÜK VERGİLERİ alınır.
Değişmemiş eşyanın veya işlem görmüş ürünlerin serbest dolaşıma girmiş sayılacağı durum ve şartlar Müsteşarlıkça belirlenir, işlem görmüş ürünlerin serbest dolaşıma girmeleri durumunda gümrük vergiler, işleme faaliyet sonucunda elde edi­len diğer ürünlerin ihraç edilen kısmı ile orantılı olarak hesaplanır.
Tarım politikası çerçevesinde mali yüklere konu olan işlem görmüş ürünlerin vergiye tabi tutulmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlar Kurulunca belirlenir.
Dahilde işleme rejimi kapsamındaki bir eşya için vergi mükellefiyeti doğması ha­linde, Kanunun 3 ncü maddesi hükmünce işlem yapılır. Ancak dahilde işleme rejimine tabi eşya, beyannamesinin tescil tarihinde, tarife kotaları ve tarife tabanları çerçevesinde tercihli tarife uygulamasından yararlanabilir durumda ise, bu tercihli tarifeden yararlanabilmesi, kat’i ithal beyannamesinin tescil edildiği tarihte de aynı tercihli tarifenin yürürlükte olmasına bağlıdır.
İthal eşyasının gümrük kontrolü altında işleme rejimine tabi tutulduğu hallerde işlem görmüş ürünler söz konusu rejim çerçevesinde gümrük vergilerine tabi tutulur. Aynı ithal eşyası için özel amaca yönelik nihai kullanım nedeniyle indirimli veya sıfır gümrük vergisi oranının uygulanmasının gerektiği hallerde, bu uygulamadan işlem görmüş ürünlerde yararlandırılır. Aynı ithal eşyasının 7 nci madde uyarınca gümrük vergisinden muaf olduğu hallerde, işlem görmüş ürünlere de bu muafiyet tatbik olu­nur.

SERBEST DOLAŞIMA GİRMİŞ bir eşyanın sonradan dahilde işleme rejimine tabi tutularak, işlem görmüş ürünler şeklinde ihracı halinde, eşya geri ödeme sisteminden yararlandırılabilir. Geri ödeme sisteminin uygulanmasına, işlem görmüş ürünlerin ih­racına ilişkin çıkış beyannamesinin tescili sırasında izin verilir. Bu takdirde, keyfiyet serbest dolaşıma giriş beyannamesi üzerinde gösterilir ve izin belgesinin bir örneği bu beyannameye eklenir. Serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescili sırasında ithalat miktar kısıtlamalarla tabi olan veya 4 ncü maddeye göre tercihli bir tarife veya bir şartlı muafiyet önleminden kotalar dahilinde yararlanabilen yada tarım politikası yada tarım ürünlerini işlenmesi sonucunda elde edilen bazı eşyaya uygulanan özel düzenlemeler ile konulmuş tarımsal mali yüklere veya ithalatta alman ek mali yüke ta­bi olan eşya geri ödeme sisteminden yararlanamaz. Geri ödeme sistemi ancak eşyanın serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescili tarihinde, bu eşyadan elde edilecek işlem görmüş ürünlerle ilgili herhangi bir parasal ihracat iadesinin söz konusu ol­madığı hallerde uygulanabilir.
Geri ödeme sistemi uygulandığı- takdirde, bu kanunun henüz ithal edilmemiş eşyanın yerine eş değer eşyadan elde edilen işlem görmüş ürünlerin Türkiye gümrük bölgesi dışına ihracına ilişkin hükümleri uygulanmaz, izin hak sahibi geri ödeme sistem çerçevesinde serbest dolaşıma giren ithal eşyasından elde edilmiş işlem görmüş ürünlerin, ihraç edildiklerini, daha sonra yeniden ihraç edilmek üzere transit, antrepo, geçici ithalat veya dahilde işleme rejimlerine tabi tutulduğunu veya çıkış rejimi hükümlerine göre serbest belgeye konulduğunu gümrük ida­relerine belgelemek ve rejimin uygulanmasına ilişkin tüm koşullara uyulmuş olmak kaydıyla, gümrük vergilerinin geri verilmesini isteyebilir, işlem görmüş ürünler söz konusu gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulduğunda, serbest do­laşımda olmayan eşya sayılır.

GÜMRÜK KONTROLÜ ALTINDA İŞLEME REJİMİ

1615 Sayılı Gümrük Kanunun 118.nci maddesinde yer alan Geçici Kabul Rejimi 31.10.1995 tarihli Kanun Hükmünde Kararname ile değişikliğe uğrayarak yeni ismi GÜMRÜK KONTROLÜ ALTINDA İŞLEME olmuştur.
Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejiminin İşleyişi;

Serbest dolaşıma girmemiş eşyanın Türkiye gümrük bölgesinde gümrük vergilerine veya ticaret politikası önlemlerine tabi olmaksızın, niteliğini veya durumunu değiştiren işlemlerde kullanılmaları ve işlemlerden elde edilen ürünlerin tabi oldukları gümrük vergileri üzerinden serbest dolaşıma girmeleri, gümrük kontrolü altında işleme rejimi çerçevesinde mümkündür. Bu tür ürünler, İŞLENMİŞ ÜRÜN olarak adlandırılır.
Bu rejimin uygulanabileceği durumlar bir liste belirlenir. Gümrük kontrolü altında işleme İZNİ; sadece Türkiye gümrük bölgesinde yerleşik kişilere, işlenmiş ürünler içinde ithal eşyasının teşhisinin mümkün olduğu, eşyanın işlenmesinden son­ra, bu rejime tabi tutulmasından önceki niteliğine veya durumuna dönüştürülmesinin ekonomik olarak mümkün bulunmadığı, rejimin uygulanmasının, ithal eşyasının tabi olduğu menşe ve miktar kısıtlaması kurallarının etkilerini saptırmadığı, Türkiye’deki benzer eşyanın üreticilerinin temel ekonomik çıkarlarını olumsuz etkilemediğe hal­lerde ve bir işleme faaliyeti yaratma veya devam ettirme yönündeki ekonomik amaçlara uyulması şartıyla işleme işini yapan veya yaptıran kişinin talebi üzerine ve­rilir.
Gümrük kontrolü altında işleme rejimine tabi tutulacak eşyanın 54 ncü madde hükmünce gümrüğe beyanı zorunludur. Eşya 68 nci madde gereğince muayeneye tabidir. Gümrük kontrolü altında işleme rejimine tabı tutulan eşyanın, gümrük vergilerine karşılık TEMİNAT alınır. Re­jime ilişkin süre belirlenmesi ve verimlilik oranının saptanması hususlarında dahilde işleme rejimi hükümleri uygulanır.
Değişmemiş eşyanın veya izinde öngörülen işlemin ara aşamalarının herhangi bi­rinde bulunan eşyanın, vergi ödeme mükellefiyetinin başlangıcı, ithal eşyasının be­yannamesinin TESCİL TARİHİDİR. Bu rejime tabi tutulan eşyanın tercihli bir tarife uygulamasından yararlanabildiği ve aynı tercih tarife uygulamasının serbest dolaşıma giren aynı nitelikteki işlenmiş ürünlere de uygulanabildiği hallerde, işlenmiş ürünlerin tabi olduğu gümrük vergileri söz konusu tercihli tarife çerçevesinde belirlenmiş vergi oranına göre hesaplanır.

Tercihli tarife uygulamasının, tarife kotaları veya tarife tavanlarına tabi olması halinde işlenmiş ürünler için tercihli tarifeye göre belirlenen vergi oranının uy­gulanması, söz konusu tercihli tarifenin serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescili sırasında ithal eşyasına uygulanabilmesi koşuluna bağlıdır.
Serbest dolaşıma giren işlenmiş ürünlerin imalatında fiilen kullanılan ithal eşyası miktarı, beyannamesinin tescili sırasında yürürlükte olan tarife kotaları ve tarife ta­vanları hesabına katılır. Bu durumda işlenmiş ürünlerle aynı olan ürünler için açılmış tarife kotaları ve tavanlarının hesabına herhangi bir ilave yapılmaz.
DIŞARDA İŞLEME REJİMİ (GEÇİCİ İHRACAT)

1615 Sayılı Gümrük Kanunun GEÇİCİ ÇIKIŞ başlığı altında 131 nci maddesi ye­ni uygulama ile değiştirilerek adı GEÇİCİ İHRACAT - DIŞARDA İŞLEME REJİMİ ola­rak değiştirilmiştir.
Söz konusu maddeye göre "Geri getirilmek üzere ihraç edilecek eşya ihracın maksadı, gideceği memlekette göreceği işçiliğin mahiyeti, ayniyetinim tespite yarayacak alâmetleri ve kanuna göre kıymeti de gösterilmek suretiyle geçici çıkış beyannamesi ile gümrüğe beyan edilir." denilmektedir.
Yeni uygulamadaki DIŞARDA İŞLEME REJİMİ şu şekildedir.
1. Topluluk eşyası dışarıda işlenmek üzere geçici olarak ihraç edilmektedir.
2. Söz konusu eşya dışarıda işleme tabi tutulmaktadır
3. İşlemden sonra elde edilen ürün, topluluk gümrük bölgesine yemden ithal edilmektedir.

REJİMİN GAYESİ: Toplulukta üretilmeyen veya üretilse dahi üretimi ekonomik olmayan eşyaların, ithalatı yerine, topluluk eşyalarının işlenmesi sonucu elde edilen ürünlerin ithalatının sağlanmasıdır.
Yakında Müsteşarlıkça yayımlanacak GÜMRÜK YÖNETMELİĞİ İLE DIŞARDA İŞLEME REJİMİNİN ŞARTLARI, UNSURLARI VE ESASLARI belirlenmiş olacaktır.
Dışarıda İşleme Rejiminin işleyişi;

Dışarıda işleme rejimi kapsamında, serbest dolaşımdaki eşya dışında işleme faaliyetlerine tabi tutulmak üzere Türkiye gümrük bölgesinden geçici olarak ihraç edilebilir ve bu faaliyetler sonucunda elde edilen ürünler gümrük vergisinden tam veya kısmi muafiyet uygulanmak suretiyle tekrar serbest dolaşıma giriş yapabilir.
Eşyaya, geçici ihracı sırasında, Türkiye gümrük bölgesinden çıkışı nedeniyle öngörülen gümrük vergileri ile ticaret politikası önlemleri ve diğer işlemler uygulanır. Dışarıda işleme rejimine tabi tutulan eşya GEÇİCİ İHRACAT EŞYASIDIR.
Eşyanın bir işçiliğe tabi tutulması, işlenmesi, yenilenmesi veya tamir edilmesi ile benzeri işlemler işleme faaliyetleridir, işleme faaliyetleri sonucunda elde edilen ürünler işlem görmüş ürün sayılır. Belirli miktardaki geçici ihracat eşyasının işlem görmüş ürünler içerisindeki miktar ve yüzde oranı verimlilik oranıdır. Dışarıda işleme rejimi, ihracı ödenmiş veya teminata bağlanmış gümrük vergilerinin geri verilmesine veya kaldırılmasına yol açan, ihracından önce nihai kullanımları nedeniyle tam muafiyet suretiyle serbest dolaşıma giren ve muafiyetle ilgili koşullan devam eden, ihracı ihracatta vergi iadesini gerektiren veya ihracı nedeniyle tarım politikaları çerçevesinde vergi iadesi dışında, mali bir avantaj sağlayan, serbest dolaşımdaki eşyaya uygulanmaz.

Dışarıda işleme izni, Türkiye gümrük bölgesinde yerleşik kişilere ve işlem görmüş ürünlerin geçici ihracat eşyasının işlenmesi sonucu elde edildiğinin tespitinin mümkün olduğu ve iznin Türkiye gümrük bölgesindeki üreticilerin ekonomik çıkarlarına ciddi bir zarar verecek durumda olmadığı hallerde verilir. Faaliyetin verimlilik oranı veya bu oranın belirlenmesine ilişkin usul ve esaslar ile işlem görmüş ürünlerin Türkiye gümrük bölgesine yeniden ithal edilmeleri için gerekli bir süre tes­pit edilir, izin hak sahibinin talebinin uygun bulunması halinde bu süre UZATILABİLİR.
Dışarıda işleme rejimine tabi tutulacak eşya GÜMRÜĞE BEYAN OLUNUR. Eşyanın muayenesi 130 ncu madde hükmünce yapılır. Bu rejim kapsamında işlem görmüş ürün olarak serbest dolaşıma giriş beyanının, izni hak sahibi tarafından veya izin hak sahibinin onayı ve izin koşullarına uyulmuş olmak kaydıyla Türkiye gümrük bölgesinde yerleşik bir başka kişi adına ya da hesabına yapılması halinde gümrük vergilerinden tam ve kısmi muafiyet tanınabilir.
Dışarıda işleme rejimine ilişkin koşullar veya yükümlülüklerden birine uyulmadığı takdirde gümrük vergilerinden tam ve kısmi MUAFİYET UYGULANMAZ, Gümrük vergileri, işlem görmüş ürünlere ait gümrük vergileri tutarından, geçici ihraç eşyasına en son işleme faaliyetine tabi tutulduğu ülkeden aynı tarihte ithal edildiğinde uygulanacak oları gümrük vergileri tutarının düşülmesi suretiyle hesaplanır. Düşümü yapılacak tutarın hesaplanmasında geçici ihracat eşyasının, dışarıda işleme rejimine ilişkin beyannamesinin tescil tarihindeki miktar ve niteliğiyle işlem görmüş ürünlerin yeniden serbest dolaşıma girişine ilişkin beyannamenin tescil tarihinde uygulanabilir vergi oranı ile diğer vergilendirme unsurları dikkate alınır.

İşlem görmüş ürünlerin gümrük kıymetinin belirlenmişinde, ürünün bünyesine katılan malzeme, aksanı, parça ve benzerleri de dikkate alınır.
Kıymetin bu şekilde belirlenmemesi durumunda, işlem görmüş ürünlerin gümrük kıymeti ile makul bir yöntemle belirlenen işleme masrafları arasındaki fark, geçici ihracat eşyasının kıymetini oluşturur. Bununla birlikte. Bakanlar Kurulunca belirlenen bazı matrah unsurları, düşümü yapılacak tutarın hesaplanmasında dikkate alınmaz. Ayrıca, geçici ihracat eşyasının dışarıda işleme rejimine tabi tutulmadan önce nihai kullanım amacıyla indirimli vergi oranından serbest dolaşıma girdiği ve bu koşulların devam ettiği hallerde, düşümü yapılacak tutar, eşyanın serbest dolaşıma İLK GİRİŞİ SIRASINDA HESAPLANAN GÜMRÜK VERGİLERİ TUTARIDIR.
Geçici ihracat eşyasının, nihai kullanım amacıyla serbest dolaşıma girişi sırasında indirimli veya sıfır vergi oranından yararlanabildiği hallerde, bu eşyaya en son işleme faaliyetinin gerçekleştiği ülkede de nihai kullanıma uygun işçilik görmek koşuluyla söz konusu indirimli veya sıfır vergi oranı uygulanır, işlem görmüş ürünlerin tercihli bir tarife uy­gulanmasından yararlanması ve bu tarifenin geçici ihracat eşyası ile aynı tarife po­zisyonundaki eşya içinde geçerli olması halinde düşümü yapılacak tutarın hesaplanmasında dikkate alınacak vergi oranı, söz konusu tercihli tarifenin uygulanabilmesi için gerekli koşullara uygun geçici ihracat eşyasına uygulanması gereken orandır.

İki veya çok taraflı ticaret anlaşmaları çerçevesinde bazı işlem görmüş ürünler için konulmuş veya konulacak olan gümrük vergi muafiyeti içeren hükümler saklıdır.
Tamir amacıyla geçici ihraç edilen eşya tamiratın garanti kapsamında veya bir imalat hatası nedeniyle bedelsiz yapıldığının kanıtlanması halinde serbest dolaşıma gümrük vergilerinden TAM MUAF OLARAK GİRER. Ancak, söz konusu eşyanın serbest dolaşıma ilk girişi sırasında KUSURLU OLDUĞU dikkate alınarak işlem yapılmış olması halinde bu HÜKÜM UYGULANMAZ.. Eşyanın tamir amacıyla geçici ihraç edil­diği ve tamiratın bedel karşılığında yapıldığı hallerde, gümrük vergileri, gümrük kıymeti olarak tamir masraflarına eşit bir tutar dikkate alınmak ve işlem görmüş ürünlerin serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescil edildiği tarihle, bu ürünlere uy­gulanacak vergi oranları ve diğer vergilendirme unsurlarına istinaden tahakkuk ve tah­sil edilir. Ancak, izin hak sahibinin tamir masrafları dışında başka bir ödeme yap­mamış, olması ve bu ödemenin izni hak sahibi ile faaliyeti yapan kişi arasındaki ilişkiden etkilenmemesi gerekir.
Dışarıda işleme rejiminde ikame ürün olarak adlandırılan ithal eşyasının işlem görmüş bir ürün ile değiştirilmesi, standart değişik sistemi kapsamında mümkündür. Tarım politikasına veya Tarım ürünlerinin işlenmesi sonucu elde edilen ve özel düzenlenişle tabi eşya dışında kalan, serbest dolaşımdaki eşyanın TAMİRİNİN söz konusu olduğu hallerde, gümrük idareleri standart değişim sisteminin uygulanmasına izin verebilir.

İşlem görmüş ürünlere uygulanan hükümler, ikame ürünlere de uygulanır.
Müsteşarlıkça, tespit edilen koşullar altında ve gümrük vergileri tutarını karşılayan bir teminat verilmesi halinde, ikame ürünlerinin geçici ihracat eşyasının ihracından önce ithal edilmelerine izin verilir. Tamir amaçlı geçici ihracat eşyası karşılığı ikame ürünlerinin, tamirata konu olan geçici ihracat eşyası ile aynı tarife pozisyonuna gir­mesi, aynı ticari nitelikle ve aynı teknik özelliklere sahip olması gerekir.
Geçici ihracat eşyasının ihracattan önce kullanılmış olması halinde ikame ürünleri de KULLANILMIŞ OLMALARI ve yeni olmamaları gerekir. Ancak, ikame ürününün satış sözleşmesindeki garanti hükümleri uyarınca veya bir imalat hatası nedeniyle bedelsiz olarak verilmesi halinde KULLANILMIŞ EŞYA YERİNE YENİ HŞYA GETİRİLEBİLİR.
Önceden ithal durumunda ikame ürünlerinin serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescili tarihinden itibaren İKİ AYLIK süre içinde geçici ihracat eşyasının ihraç edilmesi gerekir.
Ancak, istisnai hallerde, söz konusu süre dolmadan ilgili kişinin talebi üzerine gümrük idareleri bu süreyi uzatabilir Dışarıda işleme rejimini kapsamında Türk menşeli ürünler için standart değişim ve ikame ürün uygulaması yapılmaz. Dışarıda işleme rejiminden yararlanılabilmesi için gümrük idarelerinden İZİN alınması gerekmektedir.