Sevk irsaliyesi

[1903]

Sevk irsaliyesi, ticari bir malın bir yerden diğer bir yere taşınması sırasında taşınan malın cinsini ve miktarını gösteren bir belgedir.

Satılan mal, alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşınıyor veya taşıtılıyorsa, sevk irsaliyesini satıcı düzenler. Malın alıcı tarafından taşınması veya taşıttırılması halinde sevk irsaliyesini, alıcı düzenler. Ancak alıcı ve satıcının bu konuda anlaşmaları halinde, sevk irsaliyesi satıcı tarafından da düzenlenebilir. Bu durumda alıcı tarafından ayrıca sevk irsaliyesi düzenlenmez.

Malın, bir mükellefin birden çok iş yeri ile şubeleri arasında taşındığı veya satılmak üzere bir komisyoncu veya diğer bir aracıya gönderildiği hallerde de malı gönderen, sevk irsaliyesi düzenlenmek zorundadır.

Yukarıdaki şekilde; alıcı, satıcı veya malı gönderen tarafından düzenlenmesi gereken sevk irsaliyesinin tarihi ile irsaliye numarasının faturaya kaydedilmesi zorunludur.

En az 3 suret olarak düzenlenecek sevk irsaliyesinin 2 sureti malı taşıyan taşıtta bulundurulur. Yoklama ve denetim sırasında, 2 suret de yetkili mumurlara ibraz edilir.

SEVK İRSALİYESİNDE ŞUNLAR BULUNUR

a) Sevk irsaliyesi ibaresi,
b) Maliye Bakanlığı klişesi veya noter tasdik mührü şekli,
c) Gönderilen malın cinsi veya miktarı,
ç) İrsaliyeyi düzenleyen mükellefin; adı, soyadı ile varsa ticaret unvanı, iş adresi, vergi dairesi ve hesap numarası,
d) Mükellefin diğer iş yerine veya satılmak üzere bir alıcıya gönderdiği hallerde malın kime ve nereye gönderildiği,
e) Malın, taşıyana teslim tarihi ve müteselsil irsaliye numarası
f) Düzenleme tarihi ile malın fiili sevk tarihi,
g) Düzenleyenin imzası.

İrsaliyeler; mürekkepli kalem, makine (bilgisayar yazıcısı, daktilo vb.) veya kopya kurşun kalem ile doldurulur. Birden fazla örnek düzenlendiği taktirde, her birine kaçıncı örnek olduğu işaretlenir.

Aynı müessenin çeşitli şube veya kısımlarından her biri, ayrı ayrı irsaliye kullandığı taktirde bu irsaliyelere, şube veya kısım isimlerinin yazılması veya özel işaretlerle seri ayrımı yapılması zorunludur.

SEVK İRSALİYESİ ŞU DURUMLARDA ARANMAZ

1) En son tüketicilerin, perakende olarak satın aldıkları malları ( bu mallara ait fatura veya perakende satış fişinin bulunması şartıyla), taşınması veya taşınması halinde,
2) Mükelleflerin faaliyetlerine ilişkin iş yerinde kullanılmak veya tüketilmek amacıyla satın aldıkları küçük hacimli ve değeri 76,000,000 TL’yi aşmayan malların (kırtasiye,büro ve temizlik malzemeleri gibi) taşımaları veya taşıttırmaları durumunda (Bu mallara ait faturanın taşıma sırasında taşıtta bulundurulması ve faturanın üzerine ‘‘Bu mallar için sevk irsaliyesi düzenlenmiştir’’. şerhinin verilmiş bulunması gereklidir.)

Sevk irsaliyesini; kazançları basit usulde tespit edilenler, deftere tabi çiftçiler, birinci ve ikinci sınıf tüccarların düzenlemeleri zorunludur. Bunların dışında kalanlar sevk irsaliyesini düzenleme zorunluluğu yoktur.

Yukarıdaki belirtilenler dışında irsaliye ile ilgili olarak yapılacak işlemler (V.U.K. Genel Tebliğleri ile yapılan düzenlemelere göre) aşağıda ayrı ayrı açıklanmıştır.

* Alıcıların kimler olacağı ve alacakları mal miktarı önceden belli olmayabilir. Satıcı, kendi nakil aracıyla malları alıcılara kendi iş yerlerinde teslim edecekse bu duruma tüm mallar için tek sevk irsaliyesi düzenleyecektir. Düzenlenecek sevk irsaliyesinde müşterinin adı, adresi, ‘’muhtelif müşteriler’’ ibaresi ile nakil vasıtasının plakası, sürücü veya araçta bulunan yetkilinin adı yazılacaktır. Malın, alıcıya teslimi anında ise ayrıca fatura düzenlenecek ve düzenlenen bu faturalara, sevk irsaliyesinin numarası yazılarak iş yerinde teslim edildiğine ilişkin fatura şerh(açıklama) düşülecektir.

* Bir iş yeri ve deposu bulunmayıp pazarları veya köyleri dolaşarak taşıtıyla mal satanlar, irsaliye düzenlemek ve taşıtta bulundurmak zorundadırlar. Bu kimselerin malın teslimi anında ise fatura veya perakende satış fişi düzenlemeleri gerekir.

* Faturanın malın tesliminden önce düzenlendiği ve malın daha sonra sevk edildiği durumlarda faturayı düzenliyenler, faturada malın daha sonra sevk edileceğini belirteceklerdir. Malın teslim tarihi ve irsaliye numarasını ise (Malın tesliminden sonra, alıcı ve satıcı kendilerinde kalan sevk irsaliyesinden yararlanarak), fatura şerh (açıklama) düşeceklerdir. Böylece fatura ve sevk irsaliyesi arasında uyum sağlanmış olacaktır.

* Mükelleflerin yarı mamül veya mamül mallarına bazı işlemler yapılmak üzere diğer mükelleflere göndermeleri ve geri getirmeleri durumunda sevk irsaliyesi, gönderen tarafından düzenlenecektir.