Beşiktaş Forum  ( 1903 - 2013 ) Taraftarın Sesi

Beşiktaş Forum ( 1903 - 2013 ) Taraftarın Sesi (http://besiktasforum.net/forum/)
-   Felsefe (http://besiktasforum.net/forum/felsefe/)
-   -   Kişilik (http://besiktasforum.net/forum/felsefe/18824-kisilik/)

imparator 20-01-2007 16:18

Kişilik
 
Kişilik



Kişilik, bir insanı diğer insanlardan ayırıp kendine özgü kılan bedensel, zihinsel ve ruhsal özelliklerinin bütünüdür. Kişiliğin kökeninde, insanları birbirlerinden ayıran duygu, düşünce ve davranışlardaki benzerlik ve farklılıklar vardır.

Kişilik Kavramları :
ü Huy (Mizaç) : Kişiliğin doğuştan gelen, genelde fizyolojik kaynaklı ve kolay kolay değişmeyen yanıdır. Örneğin, içe dönüklük, karamsarlık, sinirlilik, heyecanlılık, dışa dönüklük gibi kişilik özellikleri huyu anlatır. “Can çıkar, huy çıkmaz”, “Huylu huyundan vaz geçmez” gibi atasözleri, huyun ne denli zor değişebileceğini ifade eder.

ü Karakter : Kişiliğin, topluma ve toplumsal değer yargılarına, toplumun da bireye verilmiş olduğu değere göre ortaya çıkan yanıdır. Özellikle de içinde yaşanılan toplumun değer yargılarından, eğitim anlayışından, sosyo-ekonomik özelliklerinden etkilenerek biçimlenir. Örneğin, dürüstlük, yalancılık, yardımseverlik, yurtseverlik, zalimlik ağırlıklı olarak karakter özellikleridir.

ü Benlik : İnsanın, kendi kişiliğine ilişkin kanıları, kendini tanıma ve değerlendirme biçimidir. Kişiliğin iki yönü vardır. Birinci yönü, dışa yansıyan, daha çok başkaları tarafından değerlendirilen ve davranışlarına yansıması ile de ölçülebilen yandır. İnsanın bu yönü nesneldir. Kişiliğin ikinci yönü ise dışarıya pek yansımayan yani bireyin kendini tanımladığı biçimidir. İşte kişiliğin, bu öznel yönü benliktir ve benlik ölçülerek değil, yorumlanarak anlaşılabilir.

Benliğin Bilincinin Oluşum Aşamaları

Birinci aşama, bireysel benlik oluşumudur. Bu aşamada birey kendini merkeze koyar, bedenini tanır, eşit paylaşma ve hakka saygı göstermeyi bilmez.

İkinci aşama, toplumsal benlik oluşumudur. Toplumsal yaşam sürecinde insan, başkalarını tanır, onlarla ilişki kurar, yaşam deneyimleri edinir, başkalarını örnek alarak kendi tutum ve davranışlarını biçimlendirir.

Kişilik Oluşumunu Biçimlendiren Etmenler :
ü Biyolojik Etmenler : Kişilik oluşumunun alt yapısını oluşturur. Doğuştan gelen ve kalıtımla biçimlenen bedensel özellikler, cinsiyet, içinde bulunulan yaş grubu kişiliği biçimlendirir.

ü Çevresel Etmenler : Döllenmeden başlayarak insanı etkileyen çevresel etmenler yaşam boyu bu etkisini sürdürür. Doğumdan sonra ise çevresel etmenler etkisini sürdürür.

ü Sosyo-kültürel Etmenler : İnsanın, toplumsal bir varlık oluşundan ölümüne dek yaşadığı toplumun, eğitim, inanç ve değerlerinden etkilenerek kişiliğinin biçimlenmesidir. Bu süreçte insan, yaşam deneyimleriyle edindiği öğrenmelerle, aldığı eğitimle kişiliğini oluşturur.

Kişilik Kuramları : Kişiliğin oluşumu sırasında neyin daha etkili olduğu konusunda psikologlar farklı görüşler ileri sürmüşler ve böylece kişilik kuramları doğmuştur. Başlıca kişilik kuramları :
ü Temel Eğilim Kuramları (Beden yapısına göre yapılan sınıflandırmalar) : Bu kuramı savunan psikologlar bireyin beden yapısı, beden kimyası ile kişiliği arasında ilişki kurarlar. Beden yapısının kişiliği biçimlendiren temel etken olduğunu savunan yaklaşımlara tip kuramları denir. Krestschmer insanları, üç temel beden yapısına ayırır ve bu yapılara göre farklı kişilikler oluştuğunu ileri sürer. Buna göre;

- Piknik Tip : Kısa boylu, kısa kol ve bacaklı şişmanca kişiler “piknik tip” tir. Bu tipler manik-depresif psikoza, duygusal dalgalanmalara yatkındır.

- Atletik Tip : Geniş omuzlu, dar kalçalı olan kişiler “atletik tip” tir. Bu tipler akıl hastalıklarına daha az yatkındır.

- Astenik Tip : ince, uzun gövdeli, uzun kol ve bacaklı, zayıfça kişiler “astenik tip” tir. Bu tipler şizofreniye yatkındır.

Sheldon da aynı biçimde şu üç beden yapısı tiplemesi yapar :

- Endomorf : Endomorf tiplerin beden yapısı yuvarlak ve yumuşaktır. Bu tipler rahatı, zevki, yemek yemeyi ve toplumsal ilişkileri severler.

- Mezomorf : Mezomorf tiplerin kas ve kemik yapıları gelişmiştir, güçlü ve adalelidirler. Bu tipler, hareketli, enerjik, atılgan ve saldırgandırlar.

- Ektomorf : Ektomorf tipler, ince, uzun ve narin yapılıdırlar. Bu tipler de içe dönük, duygusal ve entelektüeldirler.

ü Psikodinamik Kuramlar : Freud’un psikanaliz yaklaşımından kaynaklanan kuramlardır. Freud’a göre kişilik, id, ego, süperego arasındaki etkileşime göre gelişir. İd doyurulması gereken temel gereksinimlerin karşılanması için egoya baskı yapar. Süperego ise bilinçaltına itilen destek ve arzuların bilince çıkmasını denetler. İd ve süperegoyu dengeleyen ego, bu dengeyi sağlarken kişilik yapısına göre davranır. Freud’a göre, cinsel içerik taşıyan biyolojik kökenli dürtüler kişilik oluşumunda belirleyici rol oynar.

ü Öğrenme Kuramları : Daha çok davranışçı psikologların geliştirdiği kuramlardır. Bu kuramın savunucuları kişiliğin bireyin toplumla etkileşimi sonucu öğrenme sürecinde biçimlendiğini ileri sürerler. Bu görüşü savunan Skinner, kişiliğin klasik ve edimsel koşullanmalarla, Bandura ise taklit ve gözlemle biçimlendiğini savunur.

ü Varoluşçu Kuramlar : Varoluşçu felsefeden etkilenen bu kurama göre, yaşama anlam veren insanın kendisidir. Evrende bir tek insan kendi varlığını kendisi yapar. İnsan çevresinin ürünü değil, yaratıcısıdır. Kendini var eden insan hem özgür hem sorumludur.

ü Hümanistik Kuramlar : İnsanın temelde “iyi” olduğunu savunan bu görüşler; insanların olumlu yönde güdülenerek, daha yüksek işlevlere doğru yönelerek olumlu kişiliğe ulaşacağını savunur. Umut, mizah, yaratıcılık, sevgi gibi etkenler insan kişiliğini zenginleştirirken, suçluluk duygusu, katı disiplin, düşmanlık, umutsuzluk sağlıklı bir kişiliğin gelişmesine engel olur. Bu kuram hümanistik yaklaşımın görüşlerinden etkilenmiştir.



Kişiliğin Ölçülmesi : Çok sayıdaki etmenden etkilenerek biçimlenen kişiliği ölçmenin güç olduğu ortadadır. Bu yüzden pek çok kişilik ölçme yöntem ve teknikleri geliştirilmiştir. Başlıca kişilik ölçme yöntem ve teknikleri şunlardır :
ü Görüşme ve Gözlem : Kişiliği ölçülen insanla çoğunlukla yüz yüze soru-yanıt biçiminde ve sözlü olarak gerçekleştirilir. Bu teknik, kişilik sorunları olan, psikolog ya da psikiyatriste başvuran insanlara uygulanabileceği gibi, işe personel alımlarında iş deneyimlerini, yatkınlığını ölçmek amacı ile de kullanılır. Ancak, kişilerin kendilerini anlatırken genelde nesnel olmaları beklenmediğinden bu ölçme tekniği, ölçmede aranılan geçerlik, güvenirlik, normlar ve standardizasyonlar açısından yetersiz kalabilir.

ü Kişilik Anketleri : Önceden hazırlanmış soruların kişiliği ölçülen insanlara sözlü ya da yazılı olarak uygulanmasıdır. Anketler genelde kişilik envanterleri biçiminde uygulanır. Kişiliği ölçmeye yönelik çok sayıdaki kısa soru, “doğru” ya da “yanlış” biçiminde işaretlemeye dayanan bir teknikle deneğe sunulur. Anketler ve envanterler daha çok bireyin güçlü ve zayıf yanlarını saptar, akıl sağlığı ile ilgili pek çok özellik ortaya çıkarılır. Ancak, bu ölçekler, kişiyi çok yönlü değerlendirmede, yetersiz kalır.

ü İlgi Testleri : Zeka testlerinden esinlenerek hazırlanan kişilik testleri genelde kişilerin farklı çalışma alanlarındaki ilgilerini, nelerden hoşlanıp hoşlanmadığını, neleri tercih edip etmediğini ölçmeye çalışır.

ü Projektif (Yansıtma) Testler : Kişinin testlerdeki sorulardan etkilenmeden özgürce kendi düşünce, duyu ve davranışlarını yansıtmalarını sağlayan testlerdir. Diğer kişilik ölçme testlerinde sorular belirin olduğu için kişiliği ölçülen kişi kendini denetleyebilmekte, kendi özelliklerinden çok, herkese uygun gelebilecek yanıtları vermektedir. Projektif testler bu sakıncayı gidermek üzere geliştirilmiştir. Başlıca projektif testler şunlardır :

- Tematik Algı Testleri (T.A.T.): Kişiliği ölçülen bireye resimler gösterilir ve resimlerle ilgili öyküler anlatması istenir. Kişi resimlerle ilgili öyküyü geliştirirken duygu, düşünce, istek ve çatışmalarını yansıtır.

- Mürekkep Lekesi Testleri (Rorschach Testi): Kağıtlara gelişigüzel dökülen mürekkepler katlanarak kurutulur. Çıkan şekilde neler gördüğü kişiliği ölçülen kişiye sorulur ve alınan yanıtlar değerlendirilir.

UYARI : Kişiliği ölçmek son derece zordur. Çünkü kişilik konuyu işlerken de görüldüğü gibi iç salgı bezlerinden bedensel özelliklere, cinsiyetten yaş grubuna, doğal çevreden kültürel çevreye pek çok etkenden etkilenmektedir. Bu yüzden, kişilik testlerinin tümü, bireyin kişiliğini öğrenmede bilgiler verse bile, tümüyle anlatmakta yetersiz kalır.



Türkiye`de Saat: 23:03 .

Powered by: vBulletin Version 3.8.1
Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.
SEO by vBSEO 3.3.2


1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580