Beşiktaş Forum  ( 1903 - 2013 ) Taraftarın Sesi


Geri git   Beşiktaş Forum ( 1903 - 2013 ) Taraftarın Sesi > Taraftar > Gündem Dışı

Gündem Dışı Genel internet Geyik vs muhabbetleri.

Cevapla
 
LinkBack Seçenekler Stil
Alt 03-02-2007, 06:06   #1
Banned
 
dicesare - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
 
Osmanlı'da tuz üretimi-dağıtımı.

Osmanlı Devletinde Tuz Üretimi ve Dağıtımı

Tuz insan hayatında her zaman önemli bir yer tutmuştur.Eski çağlardan itibaren insanlar yiyeceklerini çürümelere karşı korumak ve tatlandırmak için tuza ihtiyaç duymuşlardır.Daha sonraki dönemlerde tuzun söz konusu işlevlerine ilave olarak, sanayide ve insan sağlığının korunmasında da işe yardığı anlaşılmış ve önemi daha da artmıştır.

İnsanlar tuz bulmak için çoğu zaman çeşitli zahmetlere ve tehlikelere katlanmak ve uzun mesafeler kat etmek zorunda kalmışlardır.

Altaylarda tuz bulunmadığından kıymetine binaen çok uzaklardan ve zorlu bir yolculuktan sonra ülkeye getirilir,hatta gözden çıkarılan yaşlılar tuza gönderilirdi.Yine tuz Romalılarda askerlere ücret olarak dağıtılırdı. Anadolu’da da tuz benzer bir önemi haiz idi. Nitekim 1258 yılında Moğolların Malatya’yı muhasarası sırasında çıkan kıtlık yüzünden, bir merkep yükü tuzun fiyatı 500 beyaz sikkeye ulaşmıştı .

Tuz Avrupa ülkelerinde de önemli bir ticari maldı.Ticareti en yaygın malların başında gelmekte idi. Akdeniz’de tuz nakliyatı yapan tekneler gümrük vergisinden muaf tutulmuşlardı. Yük taşıyan tekne sahiplerine taşıma bedeli olarak tuz verilmekte idi .

Afrika ülkelerinde de tuz toplum hayatında önemli bir yer tutmakta, devletlerin ticaret yapma şekillerine yön vermekte idi. 1450’de Mali’de tuz, aynı ağırlıktaki altınla mübadele edilmekte idi . Günümüzde tuz halen Sudan bölgesi ve güneydeki ormanlarda yaşayan yerliler tarafından para yerine kullanılmaktadır . Böylesine önemli bir ticari mal olarak toplumların hayatına etki eden tuz bazı sorunların ortaya çıkmasına da yol açmakta idi. Bu sorunların başında tuz kaçakçılığı gelmekte idi.

Ülkelerin gelirlerini azaltan bir durum olan kaçakçılıktaki asıl nedenlerin başında yasaklama gelmektedir. Başka bir neden ise daha fazla kazanç elde etme isteğidir. Geçmişte tuz, dünyanın bir çok yerinde satışı devlet tekelinde olan mallar arsında yer almıştır. Dolayısıyla kaçakçılığı en fazla yapılan mallardan olmuştur. Bu durum, tuzun elde edilmesi, işlenmesi, taşınması, vergilendirilmesi, satılması, tuzlaların korunması ve denetlenmesi sürecini daha işler bir hale getirmiş ve devletler ticari, kültürel,dini, askeri ilişkiler, düşünceler ve düzenlemeler geliştirmek zorunda kalmışlardır.

Osmanlı Devleti’nde deniz ve büyük göllerin kıyısında bulunan yerleşim birimlerindeki tuzlalarda. ve yer altı tuz yataklarınd üretilen tuz, sanayide, yiyecek maddelerinin uzun süre saklanmasında ve gündelik tüketimde fazlasıyla ihtiyaç duyulan maddelerdendi. Gelirleri Osmanlı hazinesinin önemli kalemlerinden olan tuzlalar ülkenin bir çok yerinde faaliyet göstermekte idiler. Başlıcaları Akdeniz sahillerinde, Kıbrıs, Becin (Menteşe Livası), Batnos (Aydın Livası), İzmir, Menemen, Rodos, Çandarlı, Midilli, Kızılcatuzla, Enez Gümülcine, Selanik, Ağrıboz, Mora, İnebahtı Adriyatik sahillerinde Avlonya ve Delvine’de, Karadeniz bölgesinde Ahyolu Tekfurköyü’nde, Anadolu’da Koçhisar Gölü’nde, Hacıbektaş ve Divriği’de, Rumeli’de İzvornik’te, tabi devletlerden Boğdan, Eflak, Transilvanya ve Raguza’da bulunan tuzlaların gelirleri çoğunlukla ya padişah haslarının ya da yüksek görevlilerin dirliklerinin gelir kalemleri arasında yer almakta idi.

Tuz, devlet için önemli gelir kalemlerindendi, Suriye ve İzmir limanlarından Avrupa’ya ihraç edilmekte idi. Akarsular, madenler göller, denizler devlet malı sayıldıklarından tuzlaların mülkiyeti de devlete aitti. Dolayısıyla buralarda üretilen tuz devletin malı sayılmakta idi. “Mal benimdür, amilin değildür, ana göre ihtimam edeler.” Tuzlaların öneminden dolayı tuzcular bazı vergilerden muaf tutulmuşlardı. Bu kapsamda, hayvanlarıyla tuz nakliyatı yapan “yürükler” hizmetlerine karşılık olarak avârız-ı divâniyye ve tekâlif-i örfiyyeden muaf olmuşlardı . Tuz üretimi ve İstanbul’a getirilmesi ise iltizama verilmişti . Küçük tuzlaların, özel şahısların mülkiyetine bırakıldığı da rastlanan bir durumdu .

Devlet tuzlaların açılması aşamasından tuz üretimine kadarki süreçte son derece titiz davranır ve her türlü ihtimali göz önünde bulundurarak işe başlardı. Öncelikle açılacak tuzlaların randımanlı ve kârlı olduğuna kanaat getirilirse üretime izin verilirdi. Tuzlalar açıldıktan sonra, üretimden satışa kadar bütün işlemler bir nizama bağlanırdı. Hangi tuzlanın hangi bölgelere tuz satabileceği (örü) tespit edilerek bunun dışında bir satışa izin verilmezdi. Ancak herhangi bir tuzlanın mahsulü, kötü hava şartlarının etkisiyle örüsünün ihtiyacını karşılamayacak kadar azalmışsa, hükümetin onayı ile civar örünün tuzlasının mahsulü, bu söz konusu tuzlanın örüsünde satılabilirdi .

Tuzlanın tuz satışları, nakliyatı, tuzun depolanması da belli bazı kurallar çerçevesinde yürütülürdü. Tuzun büyük bir kısmı tuzlada, ithal edilen tuzlar ithal kapısında, bir kısmı da örünün tali satış reyonları olan divanlarda, şehir ve kasabalardaki perakendeci tuz dükkânlarında satılırdı .

Tuz tüccarları, havaların tuz nakliyatına elverişli olduğu mevsimlerde münferiden veya toplu olarak tuzlalara uğrar, yerleşmiş kurallara uygun olarak belli şartlar ve narhlarla tuzu satın alırlardı .

Tuzla veya giriş iskelelerinden tuz alan tüccarlar civarda bulunan örülere sapmadan tuzlanın kendi örüsü dahilinde tuzunu satmak mecburiyetinde idiler. Aksi bir davranışta bulunan tüccar yakalandığında tuzu ve hayvanı müsadere edilir, kendilerine de çeşitli cezalar verilirdi.

XV. yüzyıl sonlarında Selanik Tuzlası için tespit edilmiş olan narha göre tuzun 1200 dirhemi 1 akçe idi . Ahyolu narhı da, 1200 dirhemi 1 akçe, Rodos narhı ise 1500 dirhemi 1 akçe olarak tespit edilmişti .

Tuz fiyatlarının uzun süreler boyunca değişmediği kayıtlardan anlaşılmaktadır. Güçer, III. Mehmet dönemine ait olması gereken bir kayıtta, “tuzcular hasıl eyledikleri tuzun miri hizmetinde eminler mezürün cemi‘ zamanda otuzar akçaya satalar” şeklindeki ifadeyi aktarmaktadır. Güçer, bu kayıtta yer alan “cem‘i zamanda” tabirinin “her zaman” anlamına geldiğini, bu zaman aralığının geçmişe şamil olduğu gibi uzun bir geleceği de içine aldığını söylemektedir .

Tuz fiyatları yerine, kalitesine ve dönemine göre farklılıklar göstermekle birlikte, fiyat tespitinde asıl belirleyici olan unsur tuzun kalitesi idi. 1640 tarihli narh defterinde Kefe ve Tuzla tuzunun getürücü (toptancı) fiyatı 1 akçeye 700 dirhem, mukim (perakendeci) fiyatı ise 1 akçeye 600 dirhem, Çok daha kaliteli Eflak tuzunun ise getürücü fiyatının 400 dirhemi 1 akçe, mukim fiyatının 300 dirhemi 1 akçe idi .

Tuz tüccarları zaman zaman haksız muamelelere maruz kalırlar, tuzlarına el konulur veya bazı tüccarlar getirmeyi taahhüt ettikleri tuzu İstanbul’a getirmeyi başaramazlardı. Görülen aksamalardan biri de, tuzlaların sıklıkla olmasa bile baskına uğraması idi ki devlet bu durumlarda tuzlaların güvenliği için fazladan önlem almak zorunda kalırdı (.

İstanbul’a getirilen tuzlar tuz eminine teslim edilmekte, o da tuzu, tuzcu esnafına dağıtmakta idi. Kömürciyan, tuzcu dükkânlarının balık pazarında yer aldığını, Ahyolu ile Kefe’den fındık ve ceviz büyüklüğünde tuzlar getirildiğini, Ulah memleketlerinden getirilen tuzun tek bir parçasının bir beygir yükü olacak kadar büyük olduğunu söylemektedir . Evliya Çelebi’ye göre tuzcular ekmekçilerin yamakları idiler . Evliya Çelebi’nin tuzcu esnafı dediği kimseler miri tuz ambarlarından sorumlu olan kimseler olmalıdırlar. Aralık 1681 tarihinde İstanbul’da 9 adet tuzcu dükkânı faaliyet göstermekte idi . Bu dükkânlar miri tuz ambarları dışında kalan ve tuz satan işyerleri idi. İstanbul’daki tuzcu dükkanları, iltizam usulü ile işletilirlerdi .

Tuzun, köy köy, kasaba kasaba dolaştırılması yasak olduğu için dağıtımı “perakendeci devlet dükkânlarından” yapılmakta idi. Bu dağıtım sırasında zaman zaman anlaşmazlıklar görülmekte idi. Bunun nedeni mecburi tuz mübayaası idi. Tuzlaların ürettikleri tuzun tamamını tüketmek amacıyla devlet, tuzun tahsisatında mecburiyet getirmişti. İşi gereği tuz kullanmak zorunda olan kimseler veya yerler belli bir miktar tuz almak durumunda idiler.Bu nedenle tuz ticareti ile uğraşan yabancı gemilerin kıyılara uğrayıp tuz almalarına göz yumulduğu da olurdu . 1646 tarihinde fırıncılar almaları gereken tuzun bir bölümünü unculara vermek istedikleri için tuzcularla fırıncılar ve uncular arasında tartışmalar çıkmış, mesele İstanbul kadısına intikal etmiş, kadıdan sorunun çözümü istenmişti: “... kadimden bu ana gelince uncu taifesine tuz tevzii olunugelmemiş iken etmekçi taifesi tuz tevzi‘ ideruz diyü niza eylediklerinden...” 1116 / 1704 tarihli bir belgede Ahyolu tuzlasında üretilen tuzun tamamının kendi mahallinde tüketilemediğini ve artan tuzun İstanbul’a gönderilerek narh üzerinden ekmekçi, çörekçi ve bakkallara verilmesi için arzuhal yazılmıştı .

Bütün bu gelişmeler, ülkenin tuz madeni konusunda bir hayli zengin durumda olmasından kaynaklanmakta idi. Devlet, ihtiyaç fazlası tuzu tüketmek için gerektiğinde kanuni olmayan yolları dahi görmezden gelebilmekteydi. Kaçakçılığı ise aynı hoşgörü ile karşılamayan devletin bu tavrını, kaçakçılığın, devlet gelirlerini azaltan bir eylem olması ile iaçıklamak mümkündür.
__________________
Beşik'den Mezar Taş'ına
dicesare Ofline   Alıntı ile Cevapla
Alt 03-02-2007, 06:14   #2
Yardımcı Admin
 
Meric - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
 

teşekkürler
__________________


http://img81.imageshack.us/img81/9771/topmain8dd3mg5.jpg
Meric Ofline   Alıntı ile Cevapla
Cevapla

Bu konuyu arkadaşlarınızla paylaşın


Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)
 
Seçenekler
Stil

Yetkileriniz
You may not post new threads
You may not post replies
You may not post attachments
You may not edit your posts

BB code is Açık
Smileler Açık
[IMG] Kodları Açık
HTML-KodlarıKapalı
Trackbacks are Açık
Pingbacks are Açık
Refbacks are Açık




Türkiye`de Saat: 13:31 .

Powered by vBulletin® Copyright ©2000 - 2008, Jelsoft Enterprises Ltd.
SEO by vBSEO 3.3.2

Sitemiz CSS Standartlarına uygundur. Sitemiz XHTML Standartlarına uygundur

Oracle DBA | Kadife | Oracle Danışmanlık



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580