Madencilik

MADENCİLİK

Türkiye maden yatakları, çeşitlilik ve rezervleri bakımından oldukça zengin bir ülkedir. Maden yatakları açısından birçok madende dünyanın en büyük rezervlerine sahiptir. Krom, mermer, trona ve manyezit gibi rezervlerin yanında dünya bor rezervlerinin üçte ikisi Türkiye'de bulunmaktadır.

DÜNYA MADENCİLİĞİNDE TÜRKİYE’NİN PAYI

Maden Cinsi

Dünya Rezervi

Türkiye Rezervi****

Dünyadaki Payı (%)

Altın
71 000
300
0,42
Antimuan
4 695 000
106 306
2,26
Bakır
610 000 000
2 279 210
0,37
Barit
500 000 000
35 001 304
7,00
Boksit
28 000 000 000
48 056 250
0,17
Bor*****
420 000 000
150 000 000
36
Civa
240 000
3 820
1,59
Çinko
330 000 000
2 294 479
0,69
Demir
124 000 000
82 458
0,07
Diatomit
2 000 000**
44 224
2,21
Feldspat
1 250 000*
239 305
23,93
Florit
310 000
1 523
0,49
Gümüş
420 000
6 062
1,44
Krom
7 500 000 000
30 370 182
0,40
Kurşun
120 000
860
0,72
Kükürt
3 500 000
200
0,01
Linyit
524 131***
7 965
1,52
Manyezit
3 400 000
50 116
1,47
Manganez
5 000 000
1 576
0,03
Sodyum Sülfat
4 600 000
13 395
0,29
Stronsiyum
12 000 000
210 123
1,75
Talk
1 124 000
479
0,04
Taş Kömürü
519 733***
1 127
0,22
Toryum
1 400 000
912
0,07
Trona
40 000 000
130 658
0,32
Tungsten
3 300 000
36 719
1,11

Kaynak: Mineral Commodity Summaries 1997
* Mineral Facts of Problems 1995
** Industrial Minerals, Minerals Year Book çeşitli sayıları
*** WEC Survey Of Energy Resources 1994
**** MTA Genel Müdürlüğü, Maden Etüt ve Arama Dairesi Başkanlığı
***** Dünya bor rezervleri spekülasyon amacıyla gerçeği yansıtmadığından, kaynak olarak
kullanılan ''Mineral Commodity Summaries1997'' de bor rezervlerimizin payı %36 olarak
görülmektedir. Ancak Dünya bor rezervlerinde Türkiye'nin payının %70 civarında olduğu
sanılmaktadır.



Ülkede madencilik faaliyetlerinin başlangıcı,1810'lu yıllara kadar gitmektedir. Bakır üretimine 1812, kömür üretimine 1849 yılında başlanmıştır. Krom yatakları ise 1848 yılında bulunmuş, bu madenin ileri teknoloji ile değerlendirilmesine 1930 yılında başlanmıştır. Madenciliğin büyük yatırımlar gerektirmesi ve özel sermayenin sınırlı olması sebebiyle, 1933 yılında dönemin Ekonomi Bakanlığı'na bağlı olarak çalışan "Petrol Arama ve İşletme İdaresi" ve "Altın Arama ve İşletme İdaresi" adıyla iki kuruluş meydana getirilmiştir. Bu kuruluşlar yerlerini 1935 yılında kurulan "Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü"ne bırakmışlardır.

Bir Madenin İşletilebilmesi İçin;
Rezervi (miktarı) fazla olmalı.
Tenör oranı (yataklarda bulunan filizlerdeki maden oranı) yüksek olmalı.
Ulaşım düzgün olmalı.
Kolay işletilebilir olmalı.
Sermaye ve teknolojik imkan gereklidir.
Taşkömürü
Batı Karadeniz'deki Zonguldak-Ereğlihavzasında bol miktarda bulunan taşkömürü, 1937 yılında devletleştirilmiş ve kalori değeri yüksek olduğu için uzun yıllar evlerde yakacak olarak kullanılmıştır. Daha sonra alınan bir kararla sadece sanayide kullanılmaya başlanmıştır. Taşkömürü rezervi 1.1 milyar tondur. Bunun yaklaşık %82'si kok kömürü elde edilebilecek özelliktedir. Yıllık ortalama 2.5 milyon tondan fazla taşkömürü üretilmektedir.

Linyit
Türkiye'nin hemen her bölgesinde linyit yataklarına rastlanmaktadır. Bilinen linyit yataklarının en önemlilerini Afşin-Elbistan, Muğla, Soma, Tunçbilek, Seyitömer, Beypazarı ve Sivashavzaları oluşturmaktadır. Ülkenin toplam linyit rezervleri 8.4 milyar tondur.Yıllık linyit üretimi 60-65 milyon ton civarındadır. Ülke linyit rezervleri bakımından dünyada yedinci ve üretim sıralamasında ise altıncı durumdadır. Linyit madenciliğinin ekonomiye katkısı esas itibariyle enerji üretimi alanında olmaktadır.
Petrol
Ham petrol ise Türkiye'de ilk defa 1940 yılında Güneydoğu Anadolu'da Raman Dağı eteklerinde bulunmuştur. Daha sonraki yıllarda yeni petrol kuyuları açılmış ve ham petrol üretimi 1980 yılında 2 milyon 370 bin ton olmuştur. 1991-1993 yılları arasında yıllık bazda 4 milyon metrik tonu geçen ham petrol üretimi, 1998 yılında 3 milyon 224 bin metrik ton olarak gerçekleşmiştir. Ham petrol üretiminde sağlanan artışlar, büyük ölçüde Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı tarafından gerçekleştirilen çalışmaların sonucunda sağlanmıştır. Ayrıca yurtdışında petrol arama ve üretimine yönelik girişimlerde de bulunulmaktadır. Bu kapsamda Mısır ve Kazakistan'da ortak arama sonucu tespit edilen sahalarda, sınırlı da olsa, petrol üretimi çalışmaları sürdürülmektedir.

Demir Cevheri
Ağır sanayinin en önemli hammaddesi olan demir cevheri, başta İç Anadolu'da Sivas ve Kayseri illeri olmak üzere, ülkenin çeşitli yörelerinde çıkarılmaktadır. Yıllık üretim 6 milyon tonun üzerindedir.
5.2 milyar metreküp mermer rezervine sahip olan ülkede, mermer sektöründe entegre üretim yapan tesislerin artmasıyla işlenmiş mamul üretiminde büyük artışlar sağlanmıştır. Nitekim madencilik sektöründe mermer ve sert taş ihracatı ilk sırayı almaktadır. Ülkenin toplam doğal taş ihracatı ise 1998 yılında 128.52 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
40 milyon ton krom rezervi bulunan ülkede üretilen kromun büyük bir bölümü hammadde, bir miktarı da ferrokrom olarak ihraç edilmektedir.
Trona
Dünyanın en büyük ikinci trona yatağı 1979 yılında Ankara Beypazarı'nda tesbit edilmiştir. 240 milyon tonluk bu kaynağın ekonomiye kazandırılması için çalışmalar devam etmektedir.

[Constantin]

teşekkürler

[NuraN]

karaelmas diyarından selamlar