Elektrik Çarpmalarında ilk Yardım Neler Yapılmalı

[HandaN]

Elektrikle çarpılmak için akımın vücuttan geçerek + ve - kutuplar arasındaki devreyi tamamlaması gerekir. Pil, batarya, ve akümülatörler doğru akım üretirler. Doğru akım 20-30 volttan sonra çarpılma hissi vermekte ancak tahribat yapmamaktadır. Pil ve oto aküsü ile çarpılmak olası değildir.



30 volt üstü doğru akım (DC) kaynakları tehlikelidir. Evde kullanılan elektrik alternatif akım (AC) tipindedir. Alternatif akım, 15 volt üstünde çarpılma hissi verir, tahribat yapmaz. 20 volt üstü tehlikeli sayılabilir. Elektriğe temas eden noktalar arası mesafe kısa ise arada kalan doku şiddetle ısınır ve yanar. Yanık, elektrik akımının kuvvetine bağlı olarak artar. Alternatif akım, kalp üzerinden geçecek olursa, kalbin sinirsel ileti sistemini bozar, kalp durur. Allternatif akımla çarpılma çok kolaydır. Prizdeki aktif kutba değildiğinde, vücut devreyi tamamlamak için yere basan ayakları kullanır. Su, elektrik akımını iyi iletir. Kuruyken iletken olmayan tahta, plastik gibi maddeler ıslanınca iletken olurlar. Elektrik çarpması ile kas krampları, kırıklar, sinir felci, solunum merkezinin felci, solunum ve kalbin durması olabilir.Yıldırım, doğal elektrik kaynaklarıdır. Yıldırım havadaki durağan elektriğin bir ark ile boşalması demektir. Bu nedenle çocukların yağışlı ve fırtınalı havalarda uçurtma uçurmaları tehlikelidir. Çünkü ıslanan uçurtma ipi iletken hale gelir ve elektirk, ipi elle tutan kişi üzerine boşalabilir. Ülkemizde yerleşim alanları üstünden geçen ve zaman zaman evlerin çok yakınlarına kadar gelen yüksek gerilim hatları başka bir tehlike kaynağıdır. Bu gibi yerlerde televizyon antenlerin düzeltilmesi için dama çıkılması başlı başına ayrı bir tehlikedir. Bu hatlara 20 m. den daha yakına gelmek son derece tehlikelidir.



Elektrik Çarpması Nedenleri

Yüksek gerilimli elektrik çarpmaları:

Bunların büyük bölümü iş kazalarıdır ve yaralananların çoğunluğunu da genç erkekler oluşturmaktadır. Çalışılan işle ilgili olarak kullanılan cihazların güç hatlarına teması, koruyucu giysi ve ekipmanları olmadan yüksek gerilim taşıyan hat direklerine çıkılması, özellikle yağışlı havalarda olmak üzere bu hatlara güvenlik mesafesinden daha fazla yaklaşılması gibi nedenlerdir.



Düşük gerilimli elektrik çarpmaları:

Bunlardan en çok etkilenenlerin çoğunluğunu ise çocuklar ve kadınlar oluşturmaktadır. Küçük çocukların kabloları ısırması, prizlere metal cisimler sokması, Ev içerisinde başta banyo, mutfak gibi direkt zemin ile temas edilebilen yerlerde kullanılan elektrikli cihazların kullanımı ile yalıtımının yetersiz olması, elektrik kaçağı bulunması, ıslak eller ile elektrikli cihazlara dokunulması, yeterli bilgi ve deneyime sahip olmayan kişilerin enerji kesilmeden elektrikle ilgili tamir işlemlerine girişmeleri gibi durumlarda bu tür elektrik çarpmaları görülmektedir.



Yüksek voltaj elektrik akımı insan vücuduna iki yolla zarar verir: Vücudun elektrik sistemlerinin kısa devre yapması ve yumuşak dokularda yanık.



Baş-Boyun:

Baş bir çok olguda ilk temas yeri olabilir. Buna bağlı yanık ve sinir sistemine ait bulgular olabilir. % 6 olguda gözde katarakt gelişir. Düşme ve çarpmalara bağlı olarak hastalarda kafatası veya boyun omurga kırığı oluşabilir.



Kalp ve dolaşım sistemi:

Elektrik yaralanmalarında, kalp durması sık karşılaşılan bir durumdur. Her elektrik çarpması Kalp durmasına neden olmasa bile kalbin elektriksel çalışma sisteminde oluşan etkilenme nedeniyle kalp kasılmalarında düzensizlikler meydana gelmektedir.



Cilt:

Solunum-kalp durmasının yanında en ciddi yaralanma cilt yanıklarıdır. Bu yanıklar klasik olarak elektrik akımının giriş veya çıkış deliğidir. Elektrik yanıkları için en sık görülen ilk temas bölgesindeki (çoğunlukla eller veya kafatasıdır) yanıklardır. Yerden kaynaklanan ilk temas yeri de ayak tabanlarıdır. Şiddetli elektrik yaralanmalarında yanıklar ağrısız, sarı-gri renkli, ortasında ölü hücrelerden oluşmuş bir alan ve bazen de mumyalanmış gibi görünebilir.



Elektrik kazalarının oluş nedenleri aşağıdaki gibi sıralanabilmektedir:

•Elektrik enerjisi hakkında yeterli bilgiye sahip olmamak

•Elektrik devresinde yeterli yalıtımın olamaması, ya da dış etkenlerle zamanla yalıtma özelliğini kaybetmesi

•Elektrik işlerinde çalışanların kendilerine aşırı güvenmesi, risk alması

•Elektrik işlerinde çalışanların işlerini benimsememesi

•Acelecilik ve dikkatsizlik

•Görevi dışında bilgisi olmadığı halde olaya müdahale etmek

•İş disiplinine uymama

•Koruyucuların kullanılmaması

•Üretimde kaliteli malzeme kullanılmaması

•Gerekli periyodik muayenelerin zamanında yapılmaması



Elektrik çarpmalarında yapılması gerekenler

•Elektriği kesmek için sigortaları kullanın.

•Kuru tahta, sopa, ip, deri kemer ya da kuru gazete tomarı ile yaralının elektrik teli ile olan ilişkisini kesiniz.

•Lastik tabanlı ayakkabı giyin, kuru bir lastik eldiven takın.

•Elektrik akımını iletmeyecek kuru bir cismin üzerine çıkın.

•Hastayı giysilerinden çekerek bölgeden uzaklaştırın.

•Şuursuz ve soluk almıyorsa, ağızdan ağıza yapay solunum yapınız.

•Şuursuz fakat soluk alıyorsa, şok durumunu önleyin, ayaklarını yukarı kaldırın. Gerekiyorsa kapalı kalp kompresyonu yapınız.

•Şuurlu ve soluk alıyorsa, sakin olarak dinlendiriniz ve bir çay kaşığı yemek sodası ve bir çay kaşığı tuzu 1/3 litre suda eritip, ilk yarım saat içensinde içiriniz. Kendisine gelince ambulansla hastaneye gönderiniz.

•Varsa yanık tedavisi uygulayınız.



Elektrik çarpmalarında yapılmaması gerekenler

•Elektrik çarpan kişiye kalın lastik tabanlı ayakkabınız yoksa dokunmayın.

•Sigortaları kapatmadan yaralıya temas etmeyin.

•Çıplak elle çarpılmış kişiye dokunmayın.

•Çocukları olay yerinden uzak tutun.

•Dokunmak için iletken cisimler kullanmayın.



Elektrik yanıkları ve düşmelere bağlı yaralanmalarda yapılacak ilkyardım:

•Muhtemel bir kafa veya boyun yaralanması varsa, omuriliğin korunması için hastanın hareket ettirilmemesi için azami gayret gösterilmelidir.

•Daha ileri bir yaralanmayı önlemek için hastanın yanan giysisi, ayakkabıları ve kemeri çıkartılmalıdır.

•Vücuduna yapışmış durumda bulunan giysiler çıkartılmamalıdır

•Yanık bölgesinde bilezik, künye, yüzük varsa kesilerek çıkarılmalıdır

•Yanık üzerine yoğurt, salça, diş macunu sürülmemelidir

•Hastayı zaman kaybetmeden hastaneye götürülmelidir

•Yanık yerine asla yağ, krem, diş macunu, kolonya, pudra gibi maddeler uygulanmamalıdır

•Temiz bir sargı beziyle yanık yerinin üstü tam olarak kapatılmalıdır



Ortamın güvenli hale getirilmesi:

Olay yerine ilk gelen kişiler için öncelik, daha fazla kişinin akım ile temas etmesine engel olacak tedbirleri alarak çevre güvenliğini sağlamak olmalıdır. Daha sonra ise şalterden veya sigortadan elektrik akımı kesilmeli, bu yapılamıyorsa elektrik kaynağı ile kazazedenin teması iletken olmayan (yalıtkan) bir cisim kullanılarak kesilmelidir.



Örneğin; tahta bir kutu, plastik veya dokuma pas-pas, telefon rehberi veya kalın bir gazete yığını gibi kuru, yalıtkan nesneler üzerinde durarak yer ile temas etmeden bir süpürge, tahta sandalye veya tabureyle, kazazedenin elektrikle temas halindeki uzvunu elektrik kaynağı olan nesneden veya duruma göre, kaynağı kazazededen ayırmaya çalışılmalıdır. Ya da kazazede, ayaklarına veya kollarının altından gövdesine dolanacak bir ip yardımıyla, hiç temasta bulunmadan çekerek elektrik akımından uzaklaştırılabilir. Mutlak mecburiyet halinde ise kazazede kuru ve bol elbisesinden tutulup çekilerek uzaklaştırılabilir. Ancak bu son bir çare olarak yapılmalıdır.



Elektrik akımının kesilmiş olduğundan mutlak emin olunmadan kazazedenin vücuduna temas edilmemeli ve iletken zemine veya malzemeye basılmamalıdır.



Kesinlikle nemli ve ıslak cisimler veya metalik bir aletle elektrik kaynağını uzaklaştırmaya çalışmamalıdır.



Akım kesilmeden kazazedenin ve akımın bulunduğu bölgeye yaklaşılmamalıdır. Bu konuda TEDAŞ yada İtfaiye yetkililerinden yardım istenmelidir.



Yüksek voltaj nedeniyle meydana gelen kazalarda ise mutlaka akım kesilmelidir. Resmi yetkililerden elektrik akımının kesildiğini ve gerekiyorsa, izole edildiğini öğrenmeden kazazedeye yaklaşılmamalıdır.



En az 18-20 metrelik bir güvenlik mesafesi aşılmamalı ve çevredekiler de yaklaştırılmamalıdır. Bu husus, özellikle tren ve tramvay elektrik hatlarındaki hasarlarda hayati önem taşır.



•Yaralanmalar için Acil yardım (112)

•Elektrik akımının kesilmesi için Elektrik Arıza (186)

•Kurtarma yapılması gerekiyorsa İtfaiye (110)

•servisleri aranmalıdır. </SPAN>