1. ve 2. İnönü Muharebesi

BİRİNCİ İNÖNÜ MUHAREBESİ

Çerkez Ethem’in başkaldırmasından faydalanan ve kendisiyle işbirliği yapan Yunanlılar Bursa ve Uşak mıntıkalarından Eskişehir ve Afyon istikametlerinde 6 Ocak 1921’de ileri harekete geçtiler. Yunan taarruzunun sebebi, Yunanistan’daki iktidar değişikliğinden sonra, “Yeni iktidarın Venizelos’un siyasetini güttüğünü İtilaf Devletlerine göstermek ve bu vesileyle Türk kuvvetleri hakkında keşifte bulunmak”tır.
Yunan ileri hareketi, üç koldan ilerleyerek İnönü önünde birleşiyordu. Yunanlılar üç günlük yürüyüşten sonra, 9 Ocak günü İnönü mevzilerinin önüne gelmişlerdi. Asıl muharebe 10 Ocak günü sabah saat 6:30’da Yunanlıların taarruza geçmesi ile başladı. Saldırısı kırılan düşmana karşı savaş, 10 Ocak 1921’de kazanılmıştı.
Muharebenin İnönü bölgesinde yapılması bir tesadüf değildir. İnönü muharebesinin zamanını Yunanlılar, fakat muharebe alanını Türkler seçmiştir. 11 Ocak 1921’de o güne kadar fazla kayıp ve hırpalanmış olan düşman, daha fazla ilerlemeye kendisinde kudret göremeyerek, tekrar Bursa civarındaki eski mevzilerine çekilmek zorunda kaldı. Böylece oynak bir sevk ve idare sistemiyle düşmanın üç misli kuvvetlerine karşı, zayıf kuvvetlerle katı bir savunma yapılmış ve düşman ordusu üç gün içinde yenilerek geri çekilmeye mecbur bırakılmıştır.
Kazanılan bu zaferin tarihi önemi, batı cephesinde ilk kazanılan zafer oluşu ve Sevr tatbikçilerine Millî Teşkilatın ne demek olduğunu göstermesidir.
İnönü Savaşları, çete devrinden çıkar Anadolu’nun nizamlı ordusu ile kazandığı zaferlerdir. Unutulmamalıdır ki, Birinci İnönü Savaşı cephe gerisinde orduyu isteyenler ve istemeyenler arasındaki kavga ile aynı günlerde olmuştur.
Birinci İnönü Savaşı tam bir zaferdir. Yunanlılar bu muharebeden kendilerini Aksu – Dimbaz müstahken hattına atarak kurtuldular.

İKİNCİ İNÖNÜ MUHAREBESİ

Londra konferansının bir sonuç alamaması, Sevr projesini uygulamak için İtilaf Devletlerine yeni bir çabaya yöneltmiş ve bu maksatla Yunan işgal ordusunu teşvik etmişlerdir.
Bundan faydalanan Yunanlılar, 23 Mart 1921’de Bursa’dan İnönü istikametine ilerlemeye başladılar.
Türk Ordusunun yüksek azim ve imanla savaşması düşmanın başarısını hiçe indirmiş, 31 Mart 1921, akşamına kadar süren kanlı çarpışmalar sonunda düşman İnönü de ikinci defa perişan olmuştur.
Yunanlıların yaptıkları iki saldırının da püskürtmesi üzerine, Yunan kuvvetleri 31 Mart gecesinden itibaren çıkış mevzilerine çekilmeye başladılar. Çekilen düşman süvari birliklerimizle çıkış mevzilerine kadar izlemiş ve düşmana çekilirken de kayıplar verdirilmiştir.
Bu zaferin siyasi tarihimizdeki önemini Büyük Atatürk, İnönü zaferini müjdeleyen Garp Cephesi Kumandanı İsmet Paşa’ya gönderdiği telgrafında açıkça göstermiştir:
“Bütün tarih-i âlemde, sizin İnönü Meydan Muharebelerinde deruhte ettiğiniz vazife kadar ağır bir vazife deruhte etmiş kumandanlar enderdir. Milletimizin istiklal ve hayatı dahiyane idareniz altında şerefle vazifelerini gören kumandan ve silah arkadaşlarınızın kalp ve hamiyetine büyük emniyetle istinat ediyordu. Siz orada yalnız düşmanı değil, milletin makus talihini de yendiniz. İstila altındaki bedbaht topraklarımıza beraber bütün vatan, bugün müntehalarına kadar zaferinizi tes’it ediyor. Düşmanın hırs-ı istilası, azim ve hamiyetinizin yalçın kayalarına başını çarparak hurdahaş oldu.
Namınızı, tarihin kitabe-i mefahirine kaybeden ve bütün milleti hakkınızda ebedi minnet ve şükrana sevk eden büyük gaza ve zaferinizi tebrik ederken, üstünde durduğumuz tepenin size binlerce düşman ölüleriyle dolu bir meydanı şerefle seyrettiği kadar, milletimiz ve kendiniz için şaşa-i itilâ ile dolu bir ufku istikbale da nâzır ve hakim olduğunu söylemek isterim.

[Constantin]

tşkler