66 - Yozgat

[Mehmet]

Yozgat'nın konumu


Yozgat İç Anadolu bölgesinin Orta Kızılırmak bölümünde yer alan bir il. İl toprakları 34°02’ ve 36°09’ doğu boylamları ile 38°54’ kuzey enlemleri arasında kalır. Doğudan Sivas, kuzeyden Tokat ve Çorum, batıdan Kırıkkale, güneybatıdan Kırşehir, güneyden Nevşehir ve Kayseri illeri ile çevrilidir. Türkiye’nin beş tahıl ambarından biridir. Trafik numarası 66’dır. İsminin kökeni

Türkmenler “ot” a “yoz” derler. Çapanoğlu AşiretiHorasan’dan bu bölgeye geldiklerinde yemyeşil uzanıp giden bir otlakla karşılaşınca sürülerini bu otlağa bırakıp çadırlarını kurmuşlardır. Zamanla çadırların yerini taş ve kerpiç binâlar almış ve küçük bir kasaba meydana gelmiştir. Türkmenler bu kasabaya “Yoz Kant” (Otlak Kenti) ismini vermişlerdir. Zamanla bu kelime “Yozgat” olarak halk dilinde yerleşmiştir.

Cumhuriyetin ilanından sonra Bozok adı ile kurulmuş, daha sonra Yozgat Milletvekillerinden Süleyman Sırrı İÇÖZ’ün 25 Haziran1927 tarihli teklifi üzerine Bozok adı değiştirilerek ilin adı YOZGAT olmuştur. 1892- 1915 yılları arasında Yozgat’ta 3 defa Ermeni ayaklanması, 1904 yılında merkezi Samsun ilinden başlayarak, Tokat, Amasya, Sivas ve ilimize bağlı Akdağmadeni ilçesinin 21 köyünü de içine alan PONTUS RUM faaliyetleri görülmüştür. Cumhuriyetin ilanı ile birlikte kültürel alanda okul sayıları çoğalarak gelişme göstermiştir.

Ayrıca, 1950 yılından itibaren Bulgaristan’dan gelen göçmenler sıkıntı çekmeden bu yöreye yerleştirilmişlerdir.

[kartalkopat]

bi kaç tanede memleket resmi ekleyelim












This image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 662x501.

[kartalkopat]

Yozgat Kültür ve Turizm

Yozgat yöresi bu güne kadar yapılan araştırmalara göre bir çok uygarlığı misafir etmiş eski bir yerleşim merkezidir. Alişar höyüğü, Büyüknefes (Tavium) antik kenti, Kerkenes harabeleri, Mercimektepe ve Çengeltepe'de yapılan yüzey araştırmaları ve kazı çalışmalarında Hititler, Frigler, Medler, Persler, Roma ve Bizans imparatorluklarının bu bölgede hüküm sürdükleri tespit edilmiştir. Bölge Hititlerden günümüze kadar çok önemli kültür merkezlerinden biri olmuştur. Bilhassa kuzey-güney ve doğu-batı yolları üzerinde bulunması, kültürün yayılması açısından önemini bir kat daha artırmıştır. Osmanlılar zamanında Sivas-Ankara yolu ile Kayseri-Sivas ticaret yolları bölgenin çevre yolu ile olduğu kadar doğu ve batı kültürleriyle ilişkisini de sağlamıştır.

Kültürü bir anlamda "Ulusların Yaşam Biçimi" olarak tanımlayacak olursak; yukarıda sayılan çeşitli uygarlıkların Yozgat'a katkılarını göz ardı edemeyiz. Tarihi kalıntıları, medrese ve camileri, köprüleri, konakları, sarayları, hamamları, edebiyatı, türküleri, manileri, yemekleri ve tabii güzellikleri ile bir kültür kenti olan Yozgat bütün bu güzelliklerini ülkemize ve dünyaya tanıtacak birikime sahiptir.

Anadolu halk edebiyatının bütün türlerindeki zengin yaratmalar Yozgat yöresine ayrı bir önem kazandırmaktadır. Bölgeye mahsus deyimler, halk hikayeleri ve türküleri önemli bir yere sahiptir. Bu ağıt ve türkülerin en başta geleni ise Yozgat Sürmelisidir. Yöre insanının duygularına tercüman olan "Sürmeli" her yıl Haziran ayı ortalarında, içerisinde bir çok etkinliğin bulunduğu bir festival olarak kutlanmaktadır. Yozgat türkülerinde hasret, sevda ve hepsinden daha çok yayla ile ilgili konular işlenmiştir. Yozgatı en iyi anlatan türkü Yozgat Sürmelisi'dir.

Sürmeli Türküsü'nden bir dörtlük şöyledir:
Dersini almış da ediyor ezber
Sürmeli gözlerin sürmeyi neyler
Bu dert beni iflah etmez, del eyler
Benim dert çekmeye dermanım mı var

Yozgat; halk oyunları bakımından da oldukça zengindir. 15 kadın, 10'a yakın erkek oyunu ve bir çok oyun havası vardır.

Kadın Oyunları:

Çümbüş, davul zurna, tef, darbuka, keman ve saz eşliğinde oynanmaktadır.
Kadın oyunlarından bazıları şunlardır;
Burçak tarlası, kunduralım, narinlim, feyli turnam, dariney dariney, leblebici, loli, keçeçi baba, vıy vıy karanfil.

Oyunlarda giyilen kıyafetler;
Üç etek, entari, şalvar, çorap, önlük, çarık ve bel boncuğu.


Erkek Oyunları:

Yozgat ağırlaması, poppili, yerli gelin, cemo, çekirge, aynalı, kamalı ve sinsindir.

Oyunlarda giyilen kıyafetler;
Göynek, delme yelek, potur, çorap, çarık, şal kuşak ve yağlık.

[kartalkopat]

Yozgat`ın Tarihi ve Turistik Yerleri

Başçavuşoğlu Camii:

Yozgat il merkezinde İstanbulluoğlu Mahallesi'nde bulunan bu cami, kitabesinden öğrenildiğine göre Çapanoğlu Süleyman Bey'in başçavuşu Halil Ağa tarafından hicri 1215 (1800–1801) yılında yaptırılmıştır.

Cami kesme taştan kareye yakın dikdörtgen planlı olup, üzeri ahşap bir çatı ile örtülüdür. Caminin ön kısmına sonraki dönemlerde camekânlı bir son cemaat yeri yapılmıştır. Ağaç direklerle dışarıya açılan son cemaat yerinin üzeri de mahfilin uzantısı ile düz bir tavan şeklindedir. Bu bölümden ibadet mekânına yuvarlak kemerli bir kapı ile girilmektedir.

Mihrap yarım yuvarlak niş şeklinde olup, alçıdan yapılmış volütlerle, "S" ve "C" kıvrımları ile bezenmiştir. Minber geometrik motiflidir.

İbadet mekânında yoğun biçimde ahşap ve kalem işleri ile bezelidir. Tavan örneği çok nadir görülen çıkma rozet, stilize edilmiş nebatad ve kafes motiflerinden oluşan göbek motifleri, ahşap oymadan ibaret bir süslemeyle bezelidir. Tavan tümüyle barok motiflerle bezelidir. Tavanın ortasındaki daireye ajur tekniği ile bir merkezden "S" kıvrımlarının oluşturduğu şeritler çıkmaktadır. Ayrıca ibadet mekânının duvarları, pencere üzerleri kalem işleri ile bezelidir. Burada da baklava dilimleri, küçük çiçek motifleri "S" şeklinde kıvrımlar görülmektedir.

Caminin son cemaat yerinin içerisinden çıkılan minaresi yuvarlak gövdeli ve tek şerefelidir.


Cevheri Ali Efendi Camii:


Yozgat il merkezi Aşağı Çatak Mahallesi'nde, eski Yozgat-Sungurlu yolu üzerinde bulunan bu cami, kitabesinden öğrenildiğine göre Çapanoğulları zamanında Cevahir (Cevheri) Ali Efendi tarafından hicri 1202 (1788) yılında Hacı Mehmet Ağa adına yaptırılmıştır.

Cami sarı kesme taştan bir avlu içerisinde bulunmaktadır. Bu avlunun doğu batı yönlerinde yuvarlak kemerli birer kapısı vardır. Bunlardan doğu kapısından avluya altı basamakla inilmektedir.

Cami kareye yakın dikdörtgen planlı olup, üzeri ahşap bir çatı ile örtülmüştür. Caminin önünde 2 büyük ahşap direğin desteklediği 3 bölümlü bir son cemaat yeri bulunmaktadır. Bunun üzerine mahfil kısmı yerleştirilmiş ve mahfilin ortası güneye doğru çıkıntı yapmıştır. Mihrap yarım yuvarlak bir niş şeklindedir. Minber son derece sade olup, minber üzerinde volütler "S" şeklindedir. Caminin iç bezemesi konusunda yeterli bilgi bulunmamaktadır. Bunun da nedeni geç dönemde cami içerisinin sıvanmasıdır.

Caminin kuzeydoğusuna yapışık kare kaide üzerine oturtulmuş çokgen gövdeli, tek şerefeli minaresi bulunmaktadır. Minareye son cemaat yerindeki kapıdan çıkılmaktadır. Bu minarenin güneyinde küçük bir hazire bulunmaktadır. Buradaki revaklı bir bölüm içerisindeki lahit camiyi yaptıran Ali Efendi'ye aittir. Söylentiye göre lahit dolusu kıymetli eşyalar bulmuş ve bunların parası ile de hem bu camiyi hem de Kayyumzâde Camisi'ni yaptırmıştır.


Çadır Höyük:

Sorgun ilçesi Peyniryemez Köyü sınırları içerisinde bulunan höyük üzerinde kalkolitik, eski Tunç Çağı tarihlerine ait eserler kazılar vasıtasıyla ele geçirilmiş olup halen bilimsel kazı çalışmaları devam etmektedir.


Çamlık Milli Parkı:


Yozgat il merkezinin 2 km. güneyinde bulunan Çamlık Milli Parkı 265 hektarlık büyük bir alana yayılmıştır. Zengin bitki örtüsü ve su kaynakları ile yöre halkının rağbet ettiği bu alan 1958 yılında Bakanlar Kurulu kararı ile Milli Park haline getirilmiş ve irtifa hakkı Orman Genel Müdürlüğü'ne verilmiştir. Şehrin hemen 2 kilometre güneyinde yer alan Çamlık Milli Parkı güzel bir dinlenme ve eğlenme yeridir.


Park içerisinde karaçam, meşe ve ardıç ormanları bulunmaktadır. Çamlık'ta bulunan çam çeşidinin bir benzerinin sadece Kafkaslarda olduğu bilim adamlarınca tespit edilmiştir. İçerisinde 3 yıldızlı bir otel mevcuttur. Ayrıca Yozgat İl Özel İdaresi'nce yaptırılan gazino ve restoran, kamp yerleri, çocuk oyun parkı, soğuk çeşmeleri, temiz havası ve bitki örtüsüyle görülmeye değer bir yerdir.


Çapanoğlu Büyük Camii:


Yozgat il merkezi İstanbulluoğlu Mahallesi'nde Cumhuriyet Meydanı yakınında bulunan bu cami, kitabesinden öğrenildiğine göre Bozok Sancağı Valisi Çapanoğlu Mustafa Bey tarafından hicri 1193 (1779) yılında yaptırılmıştır. Halk arasında Büyük Cami veya Ulu Cami olarak da anılmaktadır. Saat kulesi ile birlikte Yozgat'ın sembolü durumundadır.

Cami kesme taştan 2 ayrı dönemde yapılmıştır. Bunlardan İçeri cami denilen ve yapının güneyini oluşturan bölüm 1779 yılında Çapanoğlu Mustafa Bey'in yaptırdığı kısımdır. Buna kuzeyden eklenmiş olan Dışarı Cami denilen mekân ise bugünki giriş revakı üzerindeki kitabeden öğrenildiğine göre Mustafa Bey'in kardeşi Süleyman Bey tarafından hicri 1208 (1793–1794) yılında yaptırılmıştır. Caminin 2 vakfiyesi olup, bunlardan hicri 1195 (1780) tarihli vakfiye Mustafa Bey tarafından, hicri 1208 (1793) tarihli vakfiye de Süleyman Bey tarafından düzenlenmiştir. Süleyman Bey'in oğlu Abdülfettah Bey'in de hicri 1212 (1798) tarihli vakfiyesi bulunmaktadır.

Kesme taştan yapılmış olan caminin güney bölümü dikdörtgen planlıdır. İbadet mekânı 2 kalın paye ve 3 duvar üzerine dayanan 15.15 m. çapında bir kubbe ile örtülmüştür. Kubbeye geçiş tromplarla sağlanmıştır. İbadet mekânının kuzeyinde enlemesine dikdörtgen planlı bir bölüm daha bulunmaktadır. 2 kemerle 3 bölüme ayrılan bu mekânın üstü mahfil olarak hazırlanmıştır. Bu bölümün üzeri 2 yanda birer küçük kubbe, ortada da ayna tonoz ile örtülmüştür. İlk yapımında caminin son cemaat yeri olarak düşünülen bu mekâna diğer bölüm eklenince fonksiyonu tamamen değişmiştir. Bu yeni bölümün üzeri de aynı örtü sistemi ile örtülmüştür.



Caminin kare planlı ibadet mekânı tromplu merkezi bir kubbe ile örtülmüştür. Bu bölüm 2 yan kenarda altlı üstlü 3'er, mihrabın 2 yanında da 1'er pencere ile aydınlatılmıştır. Caminin tüm bölümleri ve kubbe kasnağı da dâhil olmak üzere 54 pencere ile aydınlatılmıştır. Mihrap dışarıya çıkıntı yapacak biçimdedir. Kirli beyaz, yeşil ve bej renkli mermerden işlenmiş olan mihrap, 2 yanda çifte sütunlarla sınırlandırılmıştır. Bunun yanındaki minber de renkli mermerlerden dekoratif biçimde yapılmıştır.

Caminin bezemesi barok üslupta olup, bu tür bezemenin Anadolu'daki en erken örneklerinden birisidir. Giriş kapısının çevresinde renkli mermerlere işlenmiş akantus yaprakları, istiridye nişleri, "S" ve "C" kıvrımlı kabartmalar bulunmaktadır. Ayrıca iç mekân natürmort ağırlıklı ve peyzaj görünümlü kalem işleri ile bezenmiştir. İbadet mekânının ilk sıra pencerelerinin üzerine lacivert zemin üzerine beyaz renkte girift bir nesih yazı ile Fetih suresi yazılmıştır. Bu yazı frizi 3 duvar boyunca da bir şerit halinde uzanmaktadır.



Caminin minaresi kare kaide üzerinde, yuvarlak gövdeli ve tek şerefelidir. Ancak 2 bölümün birbirine eklenmesinden ötürü de minare batı cephesinin ortasında kalmıştır.

Caminin doğu cephesinde kare planlı, üzeri kubbeli kesme taştan Çapanoğulları ailesinin türbesi bulunmaktadır. Bu türbeye caminin içerisinden girilmektedir. Caminin şadırvanı avlu içerisinde olup, eski şadırvanın parçalarının kullanılması ile yeniden yapılmıştır.


Görpeli Türbesi:

Yozgat ili Merkez ilçesine bağlı Görpeli Köyü'nde bulunan bu türbenin kitabesi bulunmadığından kime ait olduğu ve yapım tarihi bilinmemektedir. Türbenin yanında bir çeşme mahzeni bulunmaktadır.


Karabıyık Köprüsü:


Yozgat-Şefaatli yolunun 38. kilometresinde Kanak Suyu üzerinde kurulmuştur. Yavuz Sultan Selim tarafından Mısır seferine giderken (1516) yaptırılmıştır. Ayaklar üzerinde oturan 3 sivri kemerli, 2 alçak mahmuzlu, 60 santimetre yüksekliğindeki korkuluk duvarı ile uçlarda ve ortada baba taşları olan, beyaz kesme taştan yapılmış bir köprüdür. 54 metre boyunda, 4.5 metre eninde olan köprünün ortasına doğru bir harpuşluk fark edilir.


Kayyumzade Demirci Ali Efendi Camii:


Yozgat il merkezi Köseoğlu Mahallesi'nde bulunan bu cami, kitabesinden öğrenildiğine göre Kayyumzade (Cevheri) Ali Efendi tarafından hicri 1219 (1804) tarihinde yaptırılmıştır.

Kesme taştan dikdörtgen planlı olan caminin üzeri kırma bir çatı ile örtülüdür. Avlu içerisindeki camiye birkaç basamakla çıkılmaktadır. Caminin ön kısmına 5 direkli bir son cemaat yeri sonraki dönemlerde eklenmiştir. Son cemaat yerinden kırmızı ve beyaz mermerli, yuvarlak kemerli bir kapıdan girilmektedir. İbadet mekânı batı ve doğu duvarlarında 3'er, kuzey ve güney duvarlarında da 2'şer dikdörtgen pencere ile aydınlatılmıştır. Bu pencerelerin üzerinde de alçı vitraylı, yuvarlak kemerli pencereler bulunmaktadır.

Mihrap istiridye kabuğu şeklinde sonuçlanan yuvarlak bir niş şeklindedir. Minberinin ise herhangi bir özelliği yoktur. Cami içerisinde barok üslupta kalem işleri görülmektedir.

Caminin kuzeydoğu köşesine kesme taş kaideli, çokgen gövdeli, tek şerefeli bir minare eklenmiştir.


Kızıltepe Köyü Camii:

Yozgat il merkezine 15 km. uzaklıktaki Kızıltepe Köyü'nde bulunan bu cami kitabesinden öğrenildiğine göre, Halil Ağa'nın karısı Ayşe Hanım tarafından hicri 1232 (1816–1817) tarihinde yaptırılmıştır.

Cami moloz taştan dikdörtgen planlı olarak yapılmış, üzeri kırma bir çatı ile örtülmüştür. Önündeki son cemaat yeri değiştirilerek cami içerisine katılmıştır. İbadet mekânının üzeri ahşap bir tavanla örtülü olup; mihrap yanında 1'er, doğu yönünde 2 pencere ile aydınlatılmıştır.

Mihrap basit yuvarlak bir niş şeklinde olup, minber herhangi bir özellik taşımamaktadır. Cami içerisinde de bezeme elemanına rastlanmamıştır.


Mercimek Tepe:

Yozgat merkez ilçe Esentepe Mevkiinde bulunan höyük üzerinde 1986-1991 yılları arasında aralıklarla Yozgat Müze Müdürlüğü'nce kurtarma kazıları yapılmış ve bu kazılar sonucunda höyükte M.Ö 3000-2000 yıllarına tarihlenen Eski Tunç Çağı eserleri veren tabakalarda çalışılmıştır. Ele geçen eserler arasında pişmiş topraktan yapılmış mutfak, yiyecek-içeçek eşyaları, kadın süs eşyaları, ağırşak ve küp mezarlar çıkarılmıştır.


Osman Paşa Emirci Sultan Türbesi:


Yozgat ili Merkez ilçesine bağlı Osman Paşa Kasabası'nda bulunan Osman Paşa Camisi'ne bitişik olan bu türbenin yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Türbeye güneydeki yuvarlak çift kuralı büyük bir kapıdan girilir. Türbe içerisinde 4 sanduka vardır. Bu sandukalardan 1239–1240 tarihli en eski olanı Emirci Sultan Şerefüddin İsmail Bin Muhammed'e aittir. Buna dayanılarak türbenin 1239 veya 1240 yıllarında yapıldığı anlaşılmaktadır.

Türbe değişik zamanlarda geçirdiği onarımlar nedeni ile orijinalliğinden büyük ölçüde uzaklaşmıştır. Bugünki görünümü ile de barok üslubu yansıtmaktadır. Türbe moloz taştan kareye yakın dikdörtgen planlıdır. Üzerini tromplu bir kubbe örtmektedir. Türbeye güney yönündeki yuvarlak kemerli bir kapıdan girilmektedir. Batı ve kuzeyinde üçer, güneyinde de iki tane yuvarlak kemerli sekiz penceresi vardır. Türbe içerisinde herhangi bir süsleme elemanına rastlanmamıştır.

Türbede Emirci Sultan Şerafüddin İsmail Bin Muhammed'den başka Gıyasüddin Bin Halit Bin Ali El-İsfehani'ye ait sanduka ile 2 de kitabesiz sanduka bulunmaktadır.


Saat Kulesi:


Yozgat il merkezinde, meydan ortasında bulunan bu saat kulesini zamanın Belediye Başkanı Tevfikizade Ahmet Bey, 1908 yılında yaptırmış, kare prizma şeklinde uzun bir kuledir. Kaynaklardan öğrenildiğine göre mimarı Şakir Usta'dır.

Saat Kulesi kesme taştan 6 bölüm halinde yapılmıştır. Bölümler birbirlerinden silmelerle ayrılmış olup, her cephesine yuvarlak kemerli birer pencere yerleştirilmiştir. Kuleye kuzeydeki yuvarlak kemerli bir kapıdan içeriye girilmekte ve zikzak şeklindeki ahşap merdivenlerle de yukarıya çıkılmaktadır. Kulenin en üst kısmı da şerefeye benzeyen bir balkon çevirmiştir. Bunun üzerini armut şeklinde çanı andıran küçük bir kubbe örtmüştür. Bu başlığın altında, şerefenin üzerinde dört yöne birer saat kadranı yerleştirilmiştir.

Saatin çanı 288 kg. ağırlığındadır. Çanın 8 parça halinde 282 kg. ağırlığında topu bulunmaktadır. Her bir top 5 parça halinde olup, 50 kg. ağırlığındadır.

Saatin üzerinde "Nores Jura ve L.D. Odobey Gadet" yazısı bulunmaktadır.