2. ELEKTRONİK ÖDEME SİSTEMLERİNİN ÖZELLİKLERİNE GÖRE SINIFLANDIRILMASI İnternetteki ödeme sistemleri kavramından, internette ürün veya hizmet edimi sunan bir kişinin, sözleşmenin ifası için müşteriye ait olan karşı edimi kabul etmesi sonucu gerçekleşen sistemler anlaşılmaktadır. Bugün bu amaçla internette kullanılan ödeme sistemleri, teknik açıdan işleyiş şekillerine göre farklı sınıflara ayrılmaktadır. A. Balance based ( Hesaba Kayıt ) VE Token-based ( Madeni Para Esasına Dayanan ) Sistem Kavramları Elektronik ödeme enstümanlarının internette muhafaza edilmesi ve transferinin sahip olduğu teknik özellikler dikkate alındığında öncelikle balance ve token-based ödeme sistemleri arasında bir ayrım yapmak gerekcektir. Balance-based ( hesaba kayıt ) sistemlerde, internette yapılacak ödeme kaydın değiştirilmesi şeklinde gerçekleşmektedir. İşlem, ödeme yapan kişinin hesabının azaltılması ve karşı tarafın hesabının o miktarda yükseltilmesi sonucunu doğuracaktır. Token-based ( madeni para, para esasına dayanan ) sistemlerde, elektronik değer birimleri özel bir seri numarası taşıyan ve sabit, değişmez bir itibari kıymete sahip olan datalar şeklinde tasarlanmışlardır. Her bir elektronik madeni para bu tür bir data paketinden oluşmakta ve bu şekilde de sözleşme yapan taraflar arasında nakledilebilmektedir. Burada alacak, tasarruf edilen her bir madeni paranın toplamıdır. B. Online Ve Offline Ödeme Sistemleri Online İşlem sırasında, işlemin geçerliliğine onay verilmesini ve işleme katılan kimselerin tanınmasını gerçekleştirecek olan kurum bünyesinde yer alan bir server ile bağlantı kurulmaktadır. Offline İşleme üçüncü kişilerin katılması söz konusu değildir. Sorun: Aynı paranın birden çok defa kullanımının engellenmesi. Çözüm: Kötüye kullanma olasılığına karşı güvenli donanım. C. Hesaba Bağlı Olan ve Olmayan Ödeme Sistemleri Hesaba bağlı olan ödeme sistemleri Ödeme sisteminin müşterinin – internette yapılan işlemin ilişkin olduğu para miktarının hesaptan düşüleceği ve satıcının hesabına havale edileceği - cari hesabı veya kredi kartı hesabı ile doğrudan bağlantılı olması. Bu sistemlerde böylece, internet üzerinden " elektronik para " değil, aksine sadece ödeme işlemine ait bilgiler transfer edilmiş olmaktadır. Hesaba önceden veya sonradan para yatırılabilir. Hesaba Bağlı Olmayan Ödeme Sistemleri " Elektronik para " veya " elektronik değer kuponları “ ile çalışmaktadır. - Elektronik değer kuponları alacak belgesi hükmündedir ve ödeme sırasında satıcıya verilir. D. Mikro ve Makro Ödeme Sistemleri Mikro Ödeme Sistemleri 0,001 ve 5 USD arasındaki çok küçük meblağların ödenmesinde kullanılır, İşlem giderlerinin hemen hemen malın toplam değeri ile eşit olduğu ( kredi kartı gibi ) rantabl olmayan diğer ödeme sistemlerine alternatif teşkil etmektedir, İşlemin bütün olarak seyri çok zaman almamaktadır, karmaşık değildir ve işlemin etkin olması önem taşımaktadır, Kötüye kullanma durumunda zarar büyük olmamaktadır, İşlem genellikle üç taraf arasında gerçekleşmektedir: Alıcı, satıcı ve banka, Uygulama örnekleri: Gazete makalelerinin okunması, Web sayfalarında dolaşmak, genel olarak bilgi alışı, resimler, müzik, yazılım, oyun oynamak gibi işlemler yapılmak istendiğinde pay-per-view yöntemi, Örnekler: Para Kartları, GlobeID, Millicent, NetBill, NetCash ( NetBank ), CyberCoin (CyberCash ), Mondex, Diğer mikro ödeme sistemleri: Mini-Pay, Pay-Word ve MicroMint, NetFare, ClickShare, infoMarket, InterCoin’dir. |