· 1950-1960 Dönemi
IV. 1950 yıllarında yapılan seçimle iktidarın değişmesi sonucunda Türkiye’de iktisadi büyüme ve sanayileşme politikalarında önemli değişiklikler olmuştur. Demokrat Partinin 1950-1960 dönemine uyguladığı büyüme ve sanayileşme politikaları, 1930-1949 döneminde uygulanan devletçi politikalardan çok farklı temellere dayanmaktadır.
1950-1960 döneminde uygulamaya konulan kalkınma stratejisi ve iktisat
politikalarını aşağıdaki şekilde belirtebiliriz.
1. Bu dönemde serbest piyasa ekonomisine ve özel sektörün girişim gücüne dayanan bir kalkınma stratejisi esas alınmıştır. Bu yeni kalkınma stratejisinin hayata geçirilmesi için aşağıdaki tedbirler uygulamaya konmaya çalışılmıştır.
a. Dış ticaret geniş ölçüde liberalize edilerek serbest dış ticaret politikasına
geçilmiştir.
b. Kambiyo rejimi önemli ölçüde serbestleştirilerek Türk ekonomisinin giderek dünya ekonomisine açılması ve yabancı sermayenin Türkiye’ye gelmesi sağlanmaya çalışılmıştır.
c. Kaynak dağılımında fiyat mekanizmasına ağırlık verilmesine gayret edilmiştir.
d. Madenler, ulaştırma ve enerji ile ilgili Kamu İktisadi Teşekkülleri dışındaki KİT’lerin özelleştirilmesi ve böylece devletin iktisadi hayata doğrudan müdahalelerinin azaltılması amaçlanmıştır.
e. 1950 yılında vergi tarihimizdeki en köklü vergi reformu yapılarak Türk
ekonomisinde gelir vergisi ve kurumlar vergisi ve kurular vergisi uygulamaya
konmuştur. Ancak, nüfusun o tarihte % 80’in yaşadığı ve gelir düzeyi çok düşük
olan tarım kesimi gelir vergisinden istisna edilmiştir.
1. Yatırım Politikası değiştirilerek devlet yatırımlarında önceliğin sanayi kesimi yerine tarım kesimine alt-yapı yatırımlarına verilmesi kararlaştırılmıştır. Tarım üretiminin genişletilmesine ağırlık verilmesinin temel nedenlerini kalkınma stratejisi açısından aşağıdaki şekilde açıklayabiliriz.
a. 1950 yılında tarım kesimi toplam istihdamın % 80’i ve G.S.M.H.’ların
% 52’ni sağlamaktaydı. Tarım kesiminde üetim ve gelir düzeyinin artırılması sanayi ve hizmet kesimine talep yaratarak bu kesimlerin gelişmesine imkan sağlayacaktır. Diğer taraftan tarım üretiminin artışı sanayi kesimine ham-madde teminine imkan verecektir.
b. 1950 yılında ihracatın % 86’sı tarım ürünlerinden sağlanmaktaydı. Tarım
üretiminin genişlemesi ihracatı artıracak ve kalkınmanın dış finansmanına yardımcı olacaktır. Özellikle, sanayi yatırımları için gerekli yatırım mallarının ithalatı bu şekilde mümkün olabilecektir.
c.Devletçilik politikasının uygulanması ile bozulan gelir dağılımı düzeltilecek ve nüfusun % 80’nin yaşadığı tarım kesiminde refah düzeyi artırılmış olacaktır.
1950-1960 arasında devlet yatırımlarının % 50’nin tahsis edildiği alt-yapı
Yatırımlarının ağırlık verilmesinin kalkınma stratejisi açısından dört temel nedeni vardır.
a. Ekonomide tarım, sanayi ve hizmet kesimleri arasında tam bir entegrasyon sağlamak,
b. Yol, liman gibi alt-yapı tesisleri vasıtasıyla artan üretim ürünlerinin ihracatını sağlayarak, Türk ekonomisinin uluslar arası ekonomi ile entegrasyonunu artırmak,
c. Alt yapı tesislerini geliştirerek özel yerli ve yabancı sermayenin yabancı
kesiminde özellikle imalat sanayi sektöründe yatırım yapma imkanlarını genişletmek,
d. Hızlanan nüfus artışı nedeni ile giderek genişleyen emek arzına, istihdam
imkanları yaratmak.
|