|
Ana Sayfa | Kayıt ol | Yardım | Oyun Alanı | Ajanda | Arama | Bugünkü Mesajlar | Forumları Okundu Kabul Et XML | RSS | |
28-02-2007, 10:28 | #1 | ||
Guest
Mesajlar: n/a
|
BÜYÜME VE SANAYİLEŞME POLİTİKALARI · Giriş Cumhuriyet döneminde Türkiye’nin büyüme ve sanayileşme politikalarına baktığımızda değişik dönemlerde değişik büyüme ve sanayileşme politikalarının uygulandığını görüyoruz. Bu açıdan değişik dönemlerde uygulanan büyüme ve sanayileşme politikalarının ayrı ayrı ele alınarak incelenmesi gereklidir. Türkiye Cumhuriyeti’nde uygulanan büyüme ve sanayileşme politikalarının niteliğine baktığımızda beş farklı dönemin olduğunu görüyoruz. Bu dönemleri aşağıdaki şekilde belirtebiliriz. a.1923-1929 Dönemi b.1930-1949 Dönemi c.1950-1960 Dönemi d.1961-1980 Dönemi e.1980-2000 Dönemi Bu dönemlerde uygulanan politikaları incelerken dünya ekonomisindeki gelişmelere ve bu gelişmelerin Türk ekonomisi üzerine etkilerine de kısaca değinmek Türkiye’de bu dönemlerde uygulanan büyüme ve sanayileşme politikalarını daha iyi bir biçimde anlamamız açısından önemlidir. · 1923-1929 Dönemi 29 Ekim 1923 tarihinde ilan edilen Cumhuriyet’den hemen sonra uygulamaya konan büyüme ve sanayileşme polikaları 17 Şubat 1923 yılında İzmir’de toplanan 1.Türkiye İktisat Kongresi’nde belirlenmiştir. Bu kongrede Türkiye Cumhuriyetinde iktisadi kalkınmanın esas olarak piyasa ekonomisi içinde ve Türk müteşebbisler eliyle sağlanması kararlaştırılmıştır.1. Türkiye İktisadi Kongresi’nde alınan kararlar çerçevesinde 1923-1929 tarihleri arasında Türkiye’nin hızla sanayileşmesi esas alınmış ve bu amacın gerçekleşmesi için liberal iktisat politikaları uygulanmıştır. Bu dönemde, Sovyetler Birliğinde sosyalist ekonomi sistemi uygulanmasına karşın, Dünya’da hakim iktisat sistemi liberal piyasa ekonomisidir. Türkiye Cumhuriyeti ve onun kurucusu Mustafa Kemal Atatürk sosyalist ekonomik sisteme itibar etmemiş ve liberal piyasa sistemini esas almıştır. 1.Türkiye İktisat Kongresi’nde alınan kararlar çerçevesinde milli sermeye ye dayanan bir banka kurulması için o dönemde İktisat Bakanı olan Celal Bayar Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından görevlendirilmiştir. Celal Bayar İktisat Bakanlığından ayrılmış ve gerekli çalışmaları yapmıştır. Böylece özel sanayi girişimlerine yatırım ve işletme sermayesi sağlamak için 1924 yılında İş Bankası kurulmuştur. İhracat yapan firmaların ithal ettiği yatırım malı ve hammaddeler gümrük vergisinden istisna edilmiştir. Tarım üretimini teşvik etmek ve o dönemde nüfusun % 90’ı teşkil eden köylülerin refah düzeyini arttırmak için 1925 yılında aşar vergisi kaldırılmıştır. 1927 yılında Sanayi Teşvik Kanunu çıkartılarak özel sektöre çok kapsamlı teşvikler getirilmiştir. Bu çerçevede Sanayi sektöründe faaliyet gösteren firmalar emlak ve kazanç vergilerinden istisna edilmiş ve bu firmalara devlet tarafından bedava arsa tahsis edilmiştir. Taşımacılıkta devlet sanayi kuruluşlarına düşük fiyat uygulamış ve belli şartlarda sübvansiyon vermiştir. Bu politikalar 1930 yılına kadar kararlı ve kapsamlı bir biçimde uygulanmıştır. 1923-1929 döneminde uygulanan büyüme politikalarının başarılı olduğunu görüyoruz. Yapılan istatistik hesaplarına göre bu dönemde yıllık ortalama büyüme hızı %10,3 olarak gerçekleşmiştir. Ancak, 1929 yılında dünya ekonomisinde ortaya çıkan büyük kriz Türkiye’de liberal iktisat politikalarının uygulanmasını sona erdiren en ö nemli faktör olmuştur. 1929 bunalımı finansman piyasalarında başlamış ve kısa sürede reel ekonomiye yayılmış ve dünya ekonomisi büyük bir krize girmiştir. | ||
|
28-02-2007, 10:28 | #2 | ||
Guest
Mesajlar: n/a
| · 1930-1949 Dönemi 1929 büyük ekonomik bunalımı Türk ekonomisini çok olumsuz bir biçimde etkilemiştir. Özerlikle Türkiye’nin ihraç ürünlerini teşkil eden tarım ürünleri ve hammaddelerin fiyatlarında çok önemli düşüşler yaşanmıştır. Dış ticaret bilançosunda önemli açıklar ortaya çıkmıştır. Türk ekonomisinin durgunluğa girmesiyle özel sektör yatırım yapamaz hale gelmiştir. Bunun sonucunda Türkiye Cumhuriyeti’nde uygulanan büyüme ve sanayileşme politikalarında çok önemli değişiklik yapılmıştır. Liberal iktisat politikası yerine devletçilik politikası uygulanmaya başlamıştır. Devletçilik politikasının esasını devletin kurduğu kamu iktisadi kuruluşları ile sanayi, madencilik ve hizmet sektöründe yatırım yaparak büyüme ve sanayileşmenin sağlanmasında aktif olarak rol alması teşkil etmektedir. Özellikle, devletçilik politikasının temel unsurlarını aşağıdaki şekilde belirtebiliriz. a. Yüksek gümrük vergileri ve kotalarla desteklenen koruyucu dış ticaret politikası uygulanmaya konulmuştur. b. Türk Parasının Değerini Koruma Kanunu çıkartılarak sert bir kambiyo kontrol rejimi uygulanmaya başlamıştır. c. Yabancı sermayeye ait tesisler devletleştirilmiş ve yabancı özel sermeye yatırımları yasaklanmıştır. d. İktisadi büyümenin sağlanmasında sürükleyici sektör olarak sanayi sektörü esas alınmış ve kurulan iktisadi devlet teşekkülleri ile kamu yatırımları sanayi sektörüne kanalize edilmiş ve devlet doğrudan üretici durumuna girmiştir. e. Sanayileşmenin finansman yükü geniş ölçüde tarım kesimine yüklenmiş ve bu kesimden vergi ve fiyat politikaları yoluyla sanayi kesimine kaynak aktarılmıştır. f. Beş yıllık sanayi programları hazırlanmış ve böylece dar kapsamlı bir planlı ekonomi uygulamasına geçilmiştir. 1933-1937 yıllarını kapsayan Birinci Beş Yıllık Sanayi Programı bütünü ile uygulanmıştır. 1938-1943 yıllarını kapsayan İkinci Beş Yıllık Sanayi Programı uygulamaya konmuş ancak II. Dünya savaşının başlaması nedeniyle tam olarak hayata geçirilememiştir. Devletin sanayi yatırımlarını finanse etmek ve sanayi tesisleri kurmak için 1933 yılında Sümerbank kurulmuştur. Devletin madencilik yatırımlarını finanse etmek ve madencilik işlemlerini kurmak için 1935 yılında Etibank kurulmuştur. Devletçilik politikalarının uygulandığı dönemde demir-çelik, çimento, kağıt, kimya, şeker ve tekstil fabrikaları kurulmuştur. Ayrıca yabancı firmaların sahip olduğu demir yolları devletleştirilmiştir. Demiryollarına büyük ölçüde yatırım yapılmıştır. Ulaştırma sektörünün geliştirilmesine katkı yapılmıştır. Madencilik sektöründe başta kömür olmak üzere 1930’lu yıllarda yıllık ortalama büyüme hızı % 5,6 olmuştur. Rostow’a göre Türk ekonomisinde take off bu dönemde gerçekleştirilmiş ve sürükleyici sektör sanayi sektörü olmuştur. Nitekim, 1931-1939 yılları arasında sanayi üretimi % 74 artmıştır. Bu dönemde sanayi ve madencilik sektörüne yapılan büyük miktardaki yatırım esas olarak milli kaynaklardan finanse edilmiştir. Türkiye bu dönemde tekstil fabrikaları kurmak için Sovyetler Birliğinden 8 milyon dolar ve Karabük demir-çelik fabrikasını kurmak için Büyük Britanya’dan 13 milyon sterlin kredi almıştır. Bunun dışında dış kaynak kullanılmamış ve yatırımlar büyük ölçüde iç finansman kaynakları kullanarak yapılmıştır. 1940-1949 yıllarında II. Dünya Harbi nedeniyle Türk ekonomisinde büyük bir büyüme gerçekleştirilememiştir. | ||
28-02-2007, 10:28 | #3 | ||
Guest
Mesajlar: n/a
| · 1950-1960 Dönemi IV. 1950 yıllarında yapılan seçimle iktidarın değişmesi sonucunda Türkiye’de iktisadi büyüme ve sanayileşme politikalarında önemli değişiklikler olmuştur. Demokrat Partinin 1950-1960 dönemine uyguladığı büyüme ve sanayileşme politikaları, 1930-1949 döneminde uygulanan devletçi politikalardan çok farklı temellere dayanmaktadır. 1950-1960 döneminde uygulamaya konulan kalkınma stratejisi ve iktisat politikalarını aşağıdaki şekilde belirtebiliriz. 1. Bu dönemde serbest piyasa ekonomisine ve özel sektörün girişim gücüne dayanan bir kalkınma stratejisi esas alınmıştır. Bu yeni kalkınma stratejisinin hayata geçirilmesi için aşağıdaki tedbirler uygulamaya konmaya çalışılmıştır. a. Dış ticaret geniş ölçüde liberalize edilerek serbest dış ticaret politikasına geçilmiştir. b. Kambiyo rejimi önemli ölçüde serbestleştirilerek Türk ekonomisinin giderek dünya ekonomisine açılması ve yabancı sermayenin Türkiye’ye gelmesi sağlanmaya çalışılmıştır. c. Kaynak dağılımında fiyat mekanizmasına ağırlık verilmesine gayret edilmiştir. d. Madenler, ulaştırma ve enerji ile ilgili Kamu İktisadi Teşekkülleri dışındaki KİT’lerin özelleştirilmesi ve böylece devletin iktisadi hayata doğrudan müdahalelerinin azaltılması amaçlanmıştır. e. 1950 yılında vergi tarihimizdeki en köklü vergi reformu yapılarak Türk ekonomisinde gelir vergisi ve kurumlar vergisi ve kurular vergisi uygulamaya konmuştur. Ancak, nüfusun o tarihte % 80’in yaşadığı ve gelir düzeyi çok düşük olan tarım kesimi gelir vergisinden istisna edilmiştir. 1. Yatırım Politikası değiştirilerek devlet yatırımlarında önceliğin sanayi kesimi yerine tarım kesimine alt-yapı yatırımlarına verilmesi kararlaştırılmıştır. Tarım üretiminin genişletilmesine ağırlık verilmesinin temel nedenlerini kalkınma stratejisi açısından aşağıdaki şekilde açıklayabiliriz. a. 1950 yılında tarım kesimi toplam istihdamın % 80’i ve G.S.M.H.’ların % 52’ni sağlamaktaydı. Tarım kesiminde üetim ve gelir düzeyinin artırılması sanayi ve hizmet kesimine talep yaratarak bu kesimlerin gelişmesine imkan sağlayacaktır. Diğer taraftan tarım üretiminin artışı sanayi kesimine ham-madde teminine imkan verecektir. b. 1950 yılında ihracatın % 86’sı tarım ürünlerinden sağlanmaktaydı. Tarım üretiminin genişlemesi ihracatı artıracak ve kalkınmanın dış finansmanına yardımcı olacaktır. Özellikle, sanayi yatırımları için gerekli yatırım mallarının ithalatı bu şekilde mümkün olabilecektir. c.Devletçilik politikasının uygulanması ile bozulan gelir dağılımı düzeltilecek ve nüfusun % 80’nin yaşadığı tarım kesiminde refah düzeyi artırılmış olacaktır. 1950-1960 arasında devlet yatırımlarının % 50’nin tahsis edildiği alt-yapı Yatırımlarının ağırlık verilmesinin kalkınma stratejisi açısından dört temel nedeni vardır. a. Ekonomide tarım, sanayi ve hizmet kesimleri arasında tam bir entegrasyon sağlamak, b. Yol, liman gibi alt-yapı tesisleri vasıtasıyla artan üretim ürünlerinin ihracatını sağlayarak, Türk ekonomisinin uluslar arası ekonomi ile entegrasyonunu artırmak, c. Alt yapı tesislerini geliştirerek özel yerli ve yabancı sermayenin yabancı kesiminde özellikle imalat sanayi sektöründe yatırım yapma imkanlarını genişletmek, d. Hızlanan nüfus artışı nedeni ile giderek genişleyen emek arzına, istihdam imkanları yaratmak. | ||
28-02-2007, 10:28 | #4 | ||
Guest
Mesajlar: n/a
| Türkiye’de 1950-1960 döneminde sağlanan dış finansman imkanları da devreye sokularak büyük ölçüde alt-yapı tesisleri kurulmuştur. Barajlar, limanlar, havaalanları, silolar ve karayolları bu dönemde inşa edilmiştir. 3. Sanayi kesiminde yatırımların ve dolayısıyla hızlı bir büyümenin yerli ve yabancı özel sektör eliyle sağlanması kalkınma stratejisinin diğer temel unsurunu teşkil etmiştir. Türk Özel Sektörüne sanayi yatırımları için önemli teşvikler getirilmiştir. Dünya bankasında sağlanan fonlarla 1950 yılında kurulan Türkiye Sanayi Kalkınma Bankası Türk Özel Sektörüne döv,z ve Türk parası olarak uygun şartlarda uzun vadeli yatırım kredisi vermiş ve proje yardımında bulunmaya başlamıştır. Diğer taraftan, yabancı sermayenin Türkiye’ye gelmesini sağlamak amacı ile 1951 yılında çıkartılan bir kanunla yabancı sermayenin teşvik edilmesi yoluna gidilmiştir. Beklenen miktarda yabancı sermayenin Türkiye’ye gelmemesi nedeniyle 1954 yılında çıkartılan ve diğer ülkelere model teşvik eden ve halen yürürlükte bulunan Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu ile yabancı sermayeye çok kapsamlı teşvikler getirilmiştir. Böylece imalat sanayi sektörünün yabancı sermayenin katkısı ile modern teknolojileri transfer ederek hızla gelişmesi amaçlanmıştır. Uygulanan bu politikalar sonucunda 1950-1960 arasında özel sektör çok büyük bir dinamizm kazanmış ve bugün imalat sanayi sektöründe faaliyet gösteren büyük holdinglerin önemli bir kısmı bu dönemde kurulmuştur. Uygulanan yeni kalkınma stratejisi ve ekonomik politikalar sonucunda 1950-1953 yılları arasında özellikle tarım sektöründe sağlanan büyük bir gelişme ile Gayri Safi Milli Hasıla hızlı bir şekilde artmıştır. Büyüme hızı 1950’de % 9,1, 1951’de % 15,0, 1952’de % 12,8 ve 1953’de % 11,2 olmuştur. Bu hızlı büyüme yıllık ortalama % 2,5 gibi çok düşük bir enflasyon hızı ile sağlanmıştır. Tarım üretimindeki hızlı artışın büyük ölçüde tarım kesimindeki teknolojik gelişme yani artan mekanizasyon ile sağlanması sonucunda Türk ekonomisinde bu dönemde büyük bir yapısal değişim ortaya çıkmıştır. Nitekim 1950-1955 yılları arasında Türkiye’de % 5,8 gibi en yüksek kentleşme yaşanmış ve kırsal yörelerden kentlere önemli bir göç olmuştur. Ancak önemli ölçüde alt yapı yatırımlarının yapılması, sanayi ve hizmet sektörlerinin hızlı gelişmesi sonucunda bu dönemde Türk ekonomisinde bir işsizlik sorunu ile karşılaşılmamıştır. Bu dönemde iktisadi kalkınmanın nasıl finanse edildiğini ana hatları ile açıklamamız faydalı olacaktır. Kalkınmanın dış finansmanı giderek artan tarım malı ihracatı, Kore Savaşı’na asker gönderilmesiyle temin edilen dış yardımlar ve dönemin ilk yıllarında dış ticaret hadlerinin bir ölçüde Türkiye lehine dönmesi ile sağlanmıştır. Kalkınmanın iç finansmanı ise yapılan vergi reformu ile sağlanan gelirler ile ekonominin genişlemesi ve monetizasyonu yoluyla sağlanan gelirlerle yapılmıştır. | ||
28-02-2007, 10:28 | #5 | ||
Guest
Mesajlar: n/a
| 1954 yılında, Türk ekonomisinde yapısal enflasyon baskılarının ortaya çıktığını görüyoruz. 1954 yılındaki şiddetli kuraklık nedeniyle tarım üretimi bir önceki yıla göre % 19,7 oranında gerilemiş ve buna bağlı olarak G.S.M.H.’ lanın büyüme hızı eksi % 6 olmuştur. Toplam arzdaki ani düşüş yani arz şoku ekonomide enflasyonist baskılar yaratmıştır. Bu nedenlerle, 1953 yılında % 2,8 olan enflasyon oranı 1954 yılında % 9,1 e yükselmiştir. Ancak, Hükümet artan enflasyona rağmen büyüme politikalarına ağırlık vermiştir. Nitekim, büyüme hızı 1955’de %7,6, 1956’da % 6,8 ve 1957 de % 6,2 olmuştur. Enflasyonun giderek hızlanması nedeniyle 1958 kapsamlı bir istikrar programı uygulamaya konmuştur. Sağlanan 350 milyon dolar dış kredi ile desteklenen istikrar politikası ile % 180 oranında devalüasyon yapılmış, KİT’lerin ürettiği mal ve hizmetlerin fiyatları arttırılmış, kamu harcamaları kısılmış ve krediler daraltılmıştır. Bunun sonucunda büyüme yavaşlamıştır. Sonuç olarak 1950-1960 döneminde büyük miktarda alt yapı tesisleri kurul muş ve böylece kırsal kesim ekonomiye entegre edilmiş ve toplum sosyal bir dinamizm kazanmıştır. Özel kesim önemli ölçüde sermaye birikimi sağlayarak yeni teknolojilerle büyük ölçekli sanayi tesisleri kurmuştur. 1950-1959 yıllarını kapsayan on yıllık dönemde Gayri Safi Milli Hasıla ortalama % 7,2 oranında artmıştır. · 1961-1980 Dönemi Bu dönemde Türk ekonomisinde esas alınan hususları kısaca belirtmemiz faydalı olacaktır. 1. Türkiye’de karma ekonomi sisteminin uygulanması esas alınmıştır. Buna göre gerek özel sektör ve gerekse kamu kesimi sanayi ve hizmetler sektöründe yatırım yaparak ve iktisadi büyümenin sağlanmasında gerek özel sektör ve gerekse kamu sektörü birlikte rol alacaktır. 2. Planların ekonomiye geçilmesi kararlaştırılmıştır. Türkiye’nin iktisadi büyümesi için temel alınan hedefler 15 yıllık bir süre için (1963-1977) belirlenmiştir. Bu çerçevede makroekonomik açıdan Harrod-Domar büyüme modelini esas alan beş yıllık kalkınma planları yıllık ortalama % 7 büyüme hızının gerçekleşmesini hedeflemiştir. Bu büyüme hızının sağlanması için gerekli finansmanın,reel kaynaklarından sağlanması ve enflasyonist finansmandan kaçınılması amaçlanmıştır. Ekonomik büyümenin finansman ihtiyacını karşılamak için kapsamlı bir mali reformun yapılması kararlaştırılmıştır. 3. Öngörülen iktisadi büyümeyi sağlamak için sürükleyici sektör olarak sanayi sektörü belirlenmiştir. Sanayi sektöründe yıllık ortalama büyüme hızının % 12 olması öngörülmüştür. İthal ikamesine dayalı bir sanayileşme politikasının uygulanması kararlaştırılmıştır. İthal ikamesine dayanan sanayileşme politikasının esasını iç tüketimi belli bir büyüklüğe ulaşan sanayi mallarını içerde üretecek sanayi tesislerinin kurulması ve bu sanayilerin yüksek gümrük vergileri, kotalara ve miktar kısıtlamaları ile korunması teşkil eder. | ||
28-02-2007, 10:28 | #6 | ||
Guest
Mesajlar: n/a
| İthal ikame dayalı sanayilerin kurulmasını sağlamak için aşağıdaki politikalar uygulanır. a.Öncelikle koruyucu dış ticaret politikası uygulanır. Böylece yeni kurulan sanayiler dış rekabete karşı korunurlar. b. Dövizin yerli para cinsinden değerini düşük tutan bir döviz kuru politikası uygulanır. Bu kur politikası ile sanayi sektörüne kaynak aktarılır. Böylece sanayi yatırımlar için gerekli yatırım mallarını ve üretim için gerekli ara mallarını ucuz olarak ithal etmesi sağlanır. Ancak, bu uygulama sermaye yoğun teknolojilere ağırlık verilmesi ve sanayi mallarının ihracatına önem verilmemesi sonucunu doğurur. Bu nedenle dış ticaret açığı büyür. Ekonomi zaman zaman döviz darboğazına düşer. c.Düşük reel faiz politikası uygulanarak sanayi sektörüne kaynak aktarılır. Böylece sanayi yatırımları teşvik edilir. Uygulanan bu politikada sermaye-yoğun teknolojilerin seçilmesine yol açar. d. Sert bir kambiyo kontrolü rejimi uygulanarak ülkenin elde ettiği dövizlerin sanayi kesimine tahsis edilmesi sağlanır. e. Genişletici para ve maliye politikaları uygulanarak üretilen sanayi ürünlerine pazar ve talep yaratılır. Böylece dünya fiyatlarına göre daha yüksek fiyatlara ve dünya standartlarına göre daha düşük kaliteye sahip içerde üretilen sanayi mallarının satılması sağlanır. Türkiye’de 1960-1080 döneminde uygulanan ithal ikamesi sanayileşme modelinin bir özelliğini de özel sektörün tüketim malları sanayilerine ve kamu sektörünün ara malları sanayilerine yatırım yapması esası teşkil etmiştir. Türkiye 1963-1977 döneminde büyüme ve sanayileşme politikalarında başarılı olmuş ve istikrar içinde hızlı bir iktisadi büyüme sağlanmıştır. 1963-1977 arasındaki on beş yıllık döneminde yıllık ortalama büyüme hızı % 6,5 olmuştur. Sanayi sektörünün yıllık ortalama büyüme hızı ise % 9,5 olarak gerçekleştirilmiştir. Bu dönemde özel sektör özellikle tüketim malları sayesinde büyük miktarda yatırım yaparak, yeni sanayi tesisleri kurmuştur. İplik sanayi, dokuma ve giyim sanayi, gıda sanayi, dayanıklı tüketim malları sanayi dallarında özel sektörün önemli atılım yaptığı görülmektedir. Kamu kesiminin ise ara malları sanayi sektörlerinde büyük miktarda yatırım yaptığı görülmektedir. Kamu sektörü demir-çelik sanayi, çimento sanayi ve petrokimya sanayi dallarında yeni sanayi tesisleri kurmuştur. | ||
28-02-2007, 10:31 | #7 | ||
Guest
Mesajlar: n/a
| 1978-1983 yıllarını kapsayan Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı uygulamada başarılı olamamıştır. Türk ekonomisi 1978 yılından itibaren gerileme sürecine girmiştir. Birinci olarak siyasi istikrarsızlık nedeni ile devlet yönetiminin etkinliğini kaybetmesi sonucunda kamu kesimi finansman açıkları giderek büyümüştür. Bu açıklamaların T.C. Merkez Bankası kaynaklarından finanse edilmesi Türk ekonomisinde ciddi enflasyonist baskılar yaratmıştır. 1976 yılında % 15olan enflasyon oranı 1978 yılında % 53’e, 1979 yılında % 81’e ve 1980 yılında% 107’e yükselmiştir. Diğer taraftan ithal ikamesine dayalı olarak gelişen sanayi malları ihracatında bir gelişme olmadığından Türk ekonomisinde giderek döviz darboğazı ortaya çıkmıştır. Bunun yanında 1979 yılında yaşanan petrol şoku, yani petrol fiyatlarının hızla artması Türk ekonomisini tam bir darboğazına sokmuştur. İmalat sanayinin gereksinme duyduğu ara malların ve yatırım mallarının ithal edilememesi sanayi üretiminde önemli düşüşlere yol açmıştır. Bunun sonucunda büyüme hızı 1978 yılında % 3’e düşmüştür. 1979 ve 1980 yıllarında Gayri Safi Milli Hasıla azalmıştır. Nitekim büyüme hızı 1979 yılında % -0,3 ve 1980 yılında %-1,1 olarak gerçekleşmiştir. Sanayi sektörünün büyüme hızları ise 1979 yılında % -5,3 ve 1980 yılında % -5,4 olmuştur. Türk ekonomisinde 1979 ve 1980 yıllarında ciddi bir stagflasyon yaşanmıştır. · 1980-2000 Dönemi Karma ekonomiyi ve planlamayı esas alan ve ithal ikamesine dayanan büyüme ve sanayileşme politikaları Türk ekonomisinin büyük bir krize girmesi nedeniyle 1980 yılından itibaren terk edilmeye başlamıştır. 24 Ocak 1980 tarihinde uygulamaya konan ekonomik tedbirlerle başlayan süreç içinde serbest piyasa ekonomisini esas alan ve dışa açık ve ihracata dönük bir büyüme ve sanayileşme politikası uygulanmaya başlanmıştır. Dışa açık ve ihracata dönük büyüme ve sanayileşme stratejisini gerçekleştirmek için aşağıdaki tedbirler uygulanmaya konmuştur. 1.Kaynak dağılımında planlama yerine fiyat mekanizmasına ağırlık verilmiştir. Piyasa ve fiyat mekanizmasına işlerlik kazandırmak için fiyat kontrolleri kaldırılmış ve fiyatların arz ve talep şartlarına göre piyasada belirlenmesi esas alınmıştır. 2.Türk ekonomisinde tasarrufların teşviki ve kaynakların daha etkin kullanılmasını sağlamak için reel faiz politikasının uygulanmasına geçilmiştir. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası faaliyete geçmiştir. Para ve sermaye piyasaları giderek serbestleştirilmiştir. 3.İhracatın teşviki, kaynakların ihracata dönük sanayilere aktarılması ve yatırımlarda ülkenin faktör donanımına uygun teknolojilerin seçilmesi için esnek ve gerçekçi kambiyo kuru politikasının uygulanmasına geçilmiştir. | ||
28-02-2007, 10:31 | #8 | ||
Guest
Mesajlar: n/a
| 4.Sanayinin dış rekabete açılmasını sağlamak için serbest dış ticaret politikası uygulanmaya başlanmıştır. Kotalar, miktar kısıtlamaları kaldırmış ve gümrük vergileri düşürülmüştür. Böylece, iç sanayi dış rekabete açılarak üretimde verimliliğin ve kalitenin firmalarca esas alınmasına önem verilmiştir. Türkiye 1Ocak 1996 tarihinde Gümrük Birliği’ni uygulamaya başlamış ve Türk sanayi bütünü ile dış rekabete açılmıştır. Gümrük vergileri ve fonlar Avrupa Birliği’ne üye ülkelere sıfırlanmıştır. Üçüncü ülkelere çok düşük oranlara sahip Avrupa Ortak Gümrük Tarifesi uygulanmaya başlanmıştır. Ayrıca Avrupa Birliği’ne üye olmayan Romanya, Macaristan, Polonya, Litvanya, İsrail, Çek Cumhuriyeti gibi çeşitli ülkelerle serbest ticaret anlaşması imzalanarak dış rekabetin kapsamı genişletilmiştir. 5.Giderek serbest kambiyo rejimine geçilmiştir. 1989 yılında kambiyo rejimi bütünü ile serbest hale getirilmiş ve sermaye hareketleri bütünü ile serbest bırakılmıştır. Böylece Türk para ve sermaye piyasalarının dünya para ve sermaye piyasaları bütünleşmesi sağlamıştır. Türk parası cari işlemlerde ve sermaye işlemlerinde konvertibl hale getirilmiştir. 6.Yatırım politikası değiştirilmiş ve devletin alt-yapı yatırımları yapması ve sanayi yatırımlarından çekilmesi uygulaması başlatılmıştır. 1983-1990 yılları arasında enerji, haberleşme ve ulaştırma alt-yapı yatırımlarında büyük artış olmuştur. 7.Ekonomide verimliliğin artırılması, devletin sanayiden çekilerek piyasa ekonomisine işlerlik kazandırılması için özelleştirme başlatılmıştır. Ancak, Türkiye özelleştirme konusunda başarılı olamamıştır. Yasal düzenlemelerin yapılması gecikmiş ve çeşitli kesimler özelleştirmeye direnmişlerdir. 8.Yeni teknolojilerin getirilmesi ve yeni ihracat pazarlarının kazanılması için doğrudan yabancı sermaye yatırımları teşvik edilmiştir. Ancak, bu konuda gerekli gelişme sağlanamamıştır. Türkiye’de ekonomik istikrarın sağlanamaması, bürokrasi ve giderek artan yolsuzluk ve suistimaller yabancı sermayeyi olumsuz yönde etkilemiştir. Uygulanan bu politikalar sonucunda Türk ekonomisi 1981-1990 yılları asında ortalama yılda % 5,3 oranında büyümüştür.Aynı yıllarda sanayi sektörünün yıllık ortalama büyüme hızı % 7,1 almıştır. 1990’lı yıllarda Türkiye’de ortaya çıkan siyasi istikrarsızlık Türk ekonomisi üzerinde olumsuz etkiler yapmıştır. Ekonomi yönetimi Türk ekonomisinde fiyat istikrarını sağlayacak ve Türk ekonomisinin sağlıklı büyümesine imkan verecek ekonomik tedbirleri uygulamaya koyamamıştır. Gerekli yapısal düzenlemeler yapılamamış ve enflasyonu kontrol altına alacak para ve maliye politikaları uygulanamamıştır. Kamu kesimleri açıkları 1990’lı yıllarda giderek büyümüştür. Gayri Safi Milli Hasıla’nın % 15’ine varan büyük kamu açıkları iki şekilde finanse edilmiştir. a. Kamu açıklarının bir kısmı borçlanma ve finanse edilmiştir. Devletin para ve sermaye piyasalarından büyük miktarda finansman fonu talep etmesi reel faiz hadlerini yükseltmiştir. Bunun sonucunda özel yatırımlar olumsuz yönde etkilenmiştir. b. Kamu açıklamalarının bir kısmı Merkez Bankası kaynaklarından finanse edilmiştir. Bunun sonucunda parasal genişleme ortaya çıkmış ve buna bağlı olarak enflasyon giderek yükselmiştir. Enflasyon gelir dağılımını bozmuş ve kaynakların etkin kullanımını olumsuz yönde etkilemiştir. | ||
28-02-2007, 10:32 | #9 | ||
Guest
Mesajlar: n/a
| Bütün bu olumsuz gelişmeler sonucunda 1990’lı yıllarda ekonomik büyüme hızı azalmış ve sanayileşme yavaşlamıştır. 1991-2000 yılları arasında ortalama büyüme hızı % 3,6 olarak gerçekleşmiştir. Sanayinin büyüme hızı % 4,5 olmuştur. Türk ekonomisi 1994 yılında önemli bir ekonomik kriz yaşamış ve Türk ekonomisinde ilk olarak konjonktürel işsizlik ortaya çıkmış ve takriben 500 000 kişi işini kaybetmiştir. 1994 yılında ekonomi % 6 oranında küçülmüştür. 1980-2000 döneminde ekonominin dışa açılması yönünde önemli bir başarı elde edilmiştir. 1979 yılında 1,4 milyar dolar olan ihracatımız 2000 yılında 28 milyar dolara ulaşarak 20 kat artmıştır. Sanayi ürünlerinin ihracat içindeki payı 1979’da % 45 iken bu oran 2000 yılında % 90’a yükseltilmiştir. Bu veriler dışa açık ve ihracata dönük sanayileşme politikasının başarılı olduğunu göstermektedir. Son olarak 1923-2000 yılları arasında Türk ekonomisinin yapısında meydana gelen değişimi belirtmek faydalı olacaktır. 1923 yılında Gayri Safi Milli Hasıla içinde Tarım sektörünün payı % 70, hizmet sektörünün payı % 24 ve sanayi sektörünün payı % 58’dir. 1923 yılında toplam istihdam içinde tarımın payı % 80, hizmet sektörünün payı % 16 ve sanayi sektörünün payı % 4 dolayında bulunuyordu. Bugün toplam istihdam içinde tarım sektörünün payı % 35, hizmet sektörünün payı % 45 ve sanayi sektörünün payı % 20’dir. Satın alma gücü paritesine göre 2000 yılında Türkiye’nin Gayri Safi Milli Hasılası 400 milyar dolar ve kişi başına düşen gelir 6200 dolardır. Bütün bu gelişmeler Cumhuriyet döneminde çeşitli çalkantı ve yetersizliklere rağmen genel olarak iktisadi büyüme ve sanayileşmede önemli başarılar elde edildiğini göstermektedir. | ||
28-02-2007, 10:33 | #10 | ||
Guest
Mesajlar: n/a
| KURTULUŞ SAVAŞINDAN GÜNÜMÜZE TÜRK DIŞ EKONOMİSİNDE GELİŞMELER Bu yazının amacı Kurtuluş Savaşı sonrası yeni Cumhuriyet’in doğum sancıları çektiği dönemlerde karşı karşıya bulunduğu ekonomik sorunları ele alıp bulunduğu ekonomik sorunları ele alıp bunları günümüzdeki durumları ile ilişkilendirmeye çalışmaktır. Kurtuluş Savaşı sonucunda Lozan Konferansı’nda bir taraftan barışı sağlamak ve yeni Türk Cumhuriyeti’nin varlığını tescil ettirme çabası yanında Osmanlı İmparatorluğu’nun ekonomi ve maliye alanlarındaki mirasını Türk Devleti’ne yükletmek isteyen müttefiklere karşı verilen mücadele çok zorlu geçmişti. Musul sorunu ve Türkiye ile Yunanistan arasındaki nüfus değişimine ek olarak çözüm bulunması gereken ekonomik sorunlar şunlardır: a. Kapitülasyonların sona erdirilmesi ve yabancılara tanınan imtiyazlar sorunu; b. Osmanlı dış borçlarının çözümü sorunu; c. Gümrük tarifeleri; d. İstila masrafları ve savaş tazminatı. Bu konuların nasıl bir çözüme kavuşturulacağı, yeni Cumhuriyet’in ileri yıllardaki ekonomik ve politik bağımsızlığının ve yıkıntı halinde geri kalmış bir ekonomiyi modern bir topluma çevirme çabasının belirleyicisi olması açısından önem taşımaktaydı. Bu yazıda yukarıdaki sorunlarda ilk üçü üzerinde yoğunlaşacağım. İstila masrafları ve savaş tazminatı konusunu da emperyalist güçlerin mantık ve etik dışı davranışlarını ortaya sermek amacıyla kısaca değineceğim. | ||
Bu konuyu arkadaşlarınızla paylaşın |
Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
Seçenekler | |
Stil | |
| |