KURTULUŞ SAVAŞINDAN GÜNÜMÜZE TÜRK DIŞ
EKONOMİSİNDE GELİŞMELER
Bu yazının amacı Kurtuluş Savaşı sonrası yeni Cumhuriyet’in doğum sancıları çektiği dönemlerde karşı karşıya bulunduğu ekonomik sorunları ele alıp bulunduğu ekonomik sorunları ele alıp bunları günümüzdeki durumları ile ilişkilendirmeye çalışmaktır.
Kurtuluş Savaşı sonucunda Lozan Konferansı’nda bir taraftan barışı sağlamak ve yeni Türk Cumhuriyeti’nin varlığını tescil ettirme çabası yanında Osmanlı İmparatorluğu’nun ekonomi ve maliye alanlarındaki mirasını Türk Devleti’ne yükletmek isteyen müttefiklere karşı verilen mücadele çok zorlu geçmişti. Musul sorunu ve Türkiye ile Yunanistan arasındaki nüfus değişimine ek olarak çözüm bulunması gereken ekonomik sorunlar şunlardır:
a. Kapitülasyonların sona erdirilmesi ve yabancılara tanınan imtiyazlar sorunu;
b. Osmanlı dış borçlarının çözümü sorunu;
c. Gümrük tarifeleri;
d. İstila masrafları ve savaş tazminatı.
Bu konuların nasıl bir çözüme kavuşturulacağı, yeni Cumhuriyet’in ileri yıllardaki ekonomik ve politik bağımsızlığının ve yıkıntı halinde geri kalmış bir ekonomiyi modern bir topluma çevirme çabasının belirleyicisi olması açısından önem taşımaktaydı. Bu yazıda yukarıdaki sorunlarda ilk üçü üzerinde yoğunlaşacağım. İstila masrafları ve savaş tazminatı konusunu da emperyalist güçlerin mantık ve etik dışı davranışlarını ortaya sermek amacıyla kısaca değineceğim.
|