1.1. KARAAĞAÇLARIN DÜNYADAKİ VE ÜLKEMİZDEKİ YAYILIŞI
Kuzey Amerika'nın doğusunda, Avrupa ve Asya'nın ılıman bölgelerinde, özellikle yapraklı ağaç ormanlarında küçük gruplar halinde yayılış gösteren 18-20 kadar karaağaç türü bulunmaktadır (Yaltırık, 1988).
Ülkemizde doğal olarak yayılış gösteren üç önemli karaağaç türü bulunmaktadır. Bu karağaç türleri ve yayılışları sırasıyla aşağıda açıklanmıştır (Yaltırık,1988).
Ulmus minör Mill.-(Ova Karaağacı):
Ülkemizde bu türün iki önemli alt türü bulunmaktadır:
(1) Ulmus minör Mili, subsp. minör- Kuzey ve Kuzey Doğu Anadolu'da, örneğin Tekirdağ, İstanbul, Bolu, Çankırı, Samsun, Trabzon, Çanakkale, Ankara, Kayseri: Erciyes dağı, Elazığ, Malatya, Kars, Van dolaylarında subasar ormanları ile dere kenarları, yapraklı ve iğne yapraklı ormanlarda, açık alanlarda, vadi içlerinde tek tek veya küçük gruplar halinde görülür (Yaltırık, 1988).
(2) Ulmus minör Mili. subsp. canescens-Batı ve Güney Anadolu'da örneğin Çanakkale, Balıkesir, Bursa, Aydın, Denizli, Antalya, İçel, Adana, Hatay gibi illerin sınırları içerisinde görülürler (Yaltırık, 1988).
Ulmus glabra Huds.(Dağ karaağacı):
Vatanı, Kuzey, Orta ve Batı Avrupa, Balkanlar, Batı Asya'dır. Trabzon-Meryemana (1200 m.), Mars Deresi ve Çataldere (1050 m)de yayıldığı tespit edilmiştir (Anşin 1976). Dünyada ayrıca Sibirya, Himalaya ve Kuzey Afrika'da da yayılış gösterir (Boissier.P..E. 1879).
Ulmus leavis Pall.(Hercai Karaağaç veya Saplı Karaağaç):
Avrupa ve Kuzey Kafkasya'da yayılış gösterir. Ülkemizde İğneada, Longes ormanları ile Adapazarı Süleymaniye Dişbudak ormanlarında çek sınırlı bir yayılışı vardır (Yaltırık, 1988).
1.2. KARAAĞACIN ÖNEMİ
Karaağaç Kuzey yarım kürede yetişen en değerli ağaçlardan biridir. Mobilya ve kaplamacılıkta çok tutulan odunu tekerlekçilik ve fıçıcılıkta da aranır. Bazı ülkelerde insan besini olarak da değerlendirilen tohum, yaprak ve nişastaca zengin olan kabuğunun iç kısımları, hayvan yemi olarak kullanılır. Kurutulmuş yaprakları kışın, sığıra yemlik temini bakımından önemli bir kullanım sahasına sahiptir. Tarımda, su ve rüzgar erozyonu, ayrıca tarla bitkilerinin kurumasını önlemek üzere "rüzgar perdesi ağacı" olarak koruyucu fonksiyonu vardır. Karayolu, demiryolu ve çiftlikleri kar ve rüzgara karşı korumak maksadıyla “çift ağacı" olarak yetiştirilir. Son zamanlarda şehir ve kasabalarda cadde kenarlarında güzellik ve gölge temin eden ağaç olarak dikilmesi yaygınlaşmıştır. Parkçılık ve peyzaj yönünden değerli süs bitkileridir. Kısaca, ekonomik önemi elan bir ağaç cinsimizdir.
|