| Kıdemli Kartal
Üyelik tarihi: Mar 2006
Mesajlar: 4.158
Tecrübe Puanı: 24  |
Escape
turler.php dosyasını yazdıysanız, şu satırdaki, ters-bölü işareti dikkatinizden kaçmamış olmalı:
print "İkinci değişkenin adı: \$alfanumerik<br>";
Daha önce gördük ki, tek veya çift tırnak içine de alsak, PHP, bir değişken adını gördüğü zaman onun yerine o değişkenin tuttuğu değeri yazar. PHP bunu, değişken adının başındaki $ görerek yaparak. $ işareti gibi PHP için özel anlamı olan işaretlerin anlamlandırılmasını önlemek ve bu işaretleri düz metin saymasını sağlamak için bu işaretlerin önüne ters-bölü işareti koyarız. Buna o karakteri kurtarma veya ESCaping denir.
PHP'nin anlamlı işaretleri ve bunların ESCape-yazılışı şöyledir:
\' Tek tırnak
\" Çift tırnak
\\ Ters-bölü
\$ Dolar işareti
\n Yeni Satır (New Line)
\r Satır Başı (Return)
\t Sekme (Tab) karakteri
Kimi zaman bir değişkene atadığımız değerin türünü değiştirmek gerekir. Bunu settype() fonksiyonu ile yaparız. Elimizde böyle bir imkan var diye, bir değişkenin alfanümerik (String) olan değerini sayıya çevirebileceğini sanmayın. PHP buna çok kızar! Şu örneği de tur_degistir.php adıyla kaydedelim:
<HTML>
<HEAD>
<TITLE>PHP'de Degisken Turleri</TITLE>
<meta http-*****="content-type" content="text/html; charset=ISO-8859-9">
<meta http-*****="Content-Type" content="text/html; charset=windows-1254">
</HEAD>
<BODY>
<B>
<H2>
<?php
$degisken = 5.67890;
print("Değişkenin değeri : ");
print "$degisken<br>";
print("Türü : ");
print gettype( $degisken ) ; //çift,ondalık/double
print "<br>";
print "<br>";
print "İlk değiştirme işlemi: Alfanümerik/String:<br>";
settype( $degisken, string ); //alfanümerik/string
print "Değeri : ";
print "$degisken<br>";
print("Türü : ");
print gettype( $degisken ) ; //alfanümerik/string
print "<br>";
print "<br>";
print "İkinci değiştirme işlemi: Tamsayı/Integer:<br>";
settype( $degisken, integer ); //Tamsayı/Integer
print "Değeri : ";
print "$degisken<br>";
print("Türü : ");
print gettype( $degisken ) ; //Tamsayı/Integer
print "<br>";
print "<br>";
print "Üçüncü değiştirme işlemi: Ondalık/Double:<br>";
settype( $degisken, double ); //çift,ondalık/double
print "Değeri : ";
print "$degisken<br>";
print("Türü : ");
print gettype( $degisken ) ; //çift,ondalık/double
print "<br>";
print "<br>";
print "Dördüncü değiştirme işlemi: Mantıksal/Boolean:<br>";
settype( $degisken, boolean ); // Mantıksal/Boolean
print "Değeri : ";
print "$degisken<br>";
print("Türü : ");
print gettype( $degisken ) ; // Mantıksal/Boolean
print "<br>";
print "<br>";
?>
</H2>
</B>
</BODY>
</HTML>
Bu programı çalıştırdığımızda, ilk atadığımız değerin ondalık/double olarak belirlendiğine dikkat edin. Bu değerin türünü alfanümerik/string olarak değiştirdiğimizde değişmediğini görüyoruz. Fakat tamsayı/integer'a çevirdiğimizde PHP değerin tamsayı bölümünü alıyor; ondalık-kesir bölümünü atıyor. Nitekim daha sonra değişkerin türünü yeniden ondalık yaptığımız halde, atılan bu bölüm geri gelmiyor. Son olarak değişkeni mantıksal ifade olarak değiştirdiğimizde, değerin doğru/true olduğunu anlıyoruz; değer olarak bize 1 dönüyor. PHP, sıfır dışındaki tüm değerleri doğru/true'ya çevirir; sıfır'ı ise yanlış/false olarak atar ve boş/null değer verir.
Şu anda PHP'yi tam bilemediğimiz için nerede kullanılır kestiremiyoruz, ama diyelim ki burada olduğu gibi, değişkeni bir daha düzelmeyecek şekilde değişikliğe uğratmak istemeyebiliriz; fakat yine de değerinin türünü değiştirmek isteyebiliriz. Bunu da nerede kullanabiliriz, şu anda bilmiyoruz. Ama diyelim ki, böyle bir işlem yapmaya ihtiyacımız oldu! Hatırlıyor musunuz, biraz önce özel bir şekilde bir değişkene başka bir değişkenin adını değer olarak vererek, aslında bu değişkenin ilk değişkenin değerini almasını sağlamıştık. Burada da aynı tekniği kullanabiliriz. Bu kodu da tur_kopyala.php adıyla kaydedin:
<HTML>
<HEAD>
<TITLE>PHP'de Degisken Turleri Kopyalama (Casting)</TITLE>
<meta http-*****="content-type" content="text/html; charset=ISO-8859-9">
<meta http-*****="Content-Type" content="text/html; charset=windows-1254">
</HEAD>
<BODY>
<B>
<H2>
<?php
$degisken = 3.1418;
print("Değişkenin değeri : ");
print "$degisken<br>";
print("Türü : ");
print gettype( $degisken ) ; //çift,ondalık/double
print "<br>";
print "<br>";
print "İlk kopyalama işlemi: Alfanümerik/String:<br>";
$kopya_degisken = ( string ) $degisken; //alfanümerik/string
print "Değeri : ";
print "$kopya_degisken<br>";
print("Türü : ");
print gettype( $kopya_degisken ) ; //alfanümerik/string
print "<br>";
print "<br>";
print "İkinci kopyalama işlemi: Tamsayı/Integer:<br>";
$kopya_degisken = ( integer ) $degisken; //Tamsayı/Integer
print "Değeri : ";
print "$kopya_degisken<br>";
print("Türü : ");
print gettype( $kopya_degisken ) ; //Tamsayı/Integer
print "<br>";
print "<br>";
print "Üçüncü değiştirme işlemi: Ondalık/Double:<br>";
$kopya_degisken = ( double ) $degisken; //çift,ondalık/double
print "Değeri : ";
print "$kopya_degisken<br>";
print("Türü : ");
print gettype( $kopya_degisken ) ; //çift,ondalık/double
print "<br>";
print "<br>";
print "Dördüncü kopyalama işlemi: Mantıksal/Boolean:<br>";
$kopya_degisken = ( boolean ) $degisken; // Mantıksal/Boolean
print "Değeri : ";
print "$kopya_degisken<br>";
print("Türü : ");
print gettype( $kopya_degisken ) ; // Mantıksal/Boolean
print "<br>";
print "<br>";
?>
</H2>
</B>
</BODY>
</HTML>
Bu programın can alıcı noktası örneğin "$kopya_degisken = ( boolean ) $degisken;" şeklindeki komut; burada $kopya_degisken adlı değişkene $degisken adlı değişkenin değerini (eşittir işareti ile) kazandırırken, arada yeni değişkenin kazanmasını istediğimiz türün adını parantez içinde yazıyoruz. Burada gerçekte, $degisken adlı değişkenin değerine hiç bir şey olmuyor. Bu programı çalıştırırsanız, ilk değerin ontalık kısmının önceki örnekte olduğu gibi değişim işlemi sonunda tamamen yok olmadığını görebilirsiniz.
$degisken adlı değişkenin değeri değişmeden durduğu için üçüncü adımda yıptığımız ondalık tür olarak kopyalama sonucu yeni değişkenin değeri yine kesiri ile karşımıza çıkıyor.
Dört yararlı fonksiyon
PHP'de değişken değer türü değiştirmekte kullanabileceğimiz kullanılmaya hazır fonksiyon vardır. ilerde döngüleri ele aldığımızda daha çok anlam kazanacak olan bu değişkenleri şimdilik bir kenara kaydedin:
isset() ve unset()
PHP, bir değişken tanımlandığı anda, sanki içinde değer varmış gibi, bilgisayarın belleğinde yer ayırır. Bu bazen bilgisayarın kıt kaynaklarını zorlayabilir. isset() fnksiyonu, PHP'nin bir değişkenin içinde değer bulunup bulunmadığını sınamasını sağlar. unset() ise varolan bir değişkeni yok eder. Bu iki fonksiyonu birlikte kullanabiliriz ve boş değişkenleri yok ederek, bilgisayarın belliğinde yer açabiliriz:
if (isset($bir_degisken)) {
print( $bir_degisken );
}
else {
unset($bir_degisken);
}
Bu kod parçası, $bir_degisken isimli dğişkenin içi boş değişse, içeriğini görüntüleyecek, içi boş ise varlığına son verecektir.
empty()
isset() fonksiyonun tersi işleve sahiptir; bir değişkene değer atanmamışsa, veya değeri sıfır veya boş alfanümerik (null string) ise, doğru (True) değeri verir.
$bir_degisken = 123;
echo empty($bir_degisken);
$bir_degisken = "";
echo empty($bir_degisken);
Bu program parçası Browser penceresine sadece empty() fonksiyonun doğru sonuç verdiği birinci echo() deyiminde 1 yazdıracaktır.
is_string(),is_integer(),is_double(),
Sınadıkları değişkenin aradıkları türden değer içermesi halinde doğru 'True) sonuç verirler.
<?php
$a = 6.567;
if (is_double($a)) {
print ("A Double'dır<br>");
}
$b = "Reşit";
if (is_double($a)) {
print ("B String'dir<br>");
}
$c = 6;
if (is_int($c)) {
print ("C Integer'dır<br>");
}
?>
Bu kod, Browser penceresine "A double'dır, B String'dir, C Integer'dır" yazdıracaktır. PHP'de bu fonksiyonlara benzeyen fakat başka tür değer arayan şu fonksiyonlar da vardır: is_array(), is_object.
intval(), doubleval(), doubleval()
Bir değişkenin değerinin türünü başka bir türe çevirmeye yararlar. intval(), ortaya çıkartacağı tamsayı değişkenin 10 tabanlı (decimal) veya 16 tabanlı (hexadecimal) olmasını sağlayan ikinci bir argüman alabilir:
<?php
$a = "123ABC";
$b = inval($a, 16)
print ($b);
?>
Bu program Browser penceresine, 123'ün hexadecimal ifadesi olan "1194666" yazdıracaktır.
İşlemciler (Operatörler)
Yukarıdaki örnekleri birlikte yaptıysak, = işaretini bol bol kullandık ve böylece PHP'nin bir çok operatöründen biriyle tanıştık. Buna PHP dilinde "atama operatörü" denir. Bu işlemci sadece yukarıda kullandığımız gibi, bir değişkenin bir değere eşitliğini ilan etmek amacıyla kullanılmaz. Örneğin:
print ( $sayi = 123 ) ;
ifadesinde olduğu gibi, bir fonksiyonun içinde de hem atama işlemi yapılabilir; hem de işlem yürütülür. PHP'nin aritmetik, birleşik-atama, birleştirme, karşılaştırma ve mantıksal sınama operatörleri vardır.
Aritmetik işlemciler:
+ Toplama 6+5 = 11
- Çıkartma 6-5 = 1
/ Bölme 6/5 = 1.2
* Çarpma 6*5 = 30
% Kalan (Modulus) 6%5 = 1
Aritmetik işlemleri gerçek sayılarla yaptığımız gibi, tuttuğu değer sayı olan değişkenlerle de yapabiliriz.
Daha önce, PHP'de değişken tanımlar ve bunlara değer atarken sayı olan değişkenleri tırnak işareti kullanmadan, alfanümerik değişkenleri ise tırnak içinde yazdığımızı hatırlayacaksınız. Bu, geleneksel hale gelmiş olan bir programcılık alışkanlığıdır. PHP, tırnak kullanmasanız da bir değişkenin sayı olup olmadığını anlar; daha sonra bu değişkenlerle aritmetik işlem yapabilir. PHP ayrıca rakamla başlayan alfanümerik değişkenleri sayı olarak kullanmaya kalktığınızda, bu değerin başındaki bütün rakamları sayı olarak kabul eder. PHP açısından harf veya işaretle başlayan alfanümerik değişkenlerin sayı olarak değeri sıfırdır. Örnek:
$a = 6;
$b = "22/A"
print ($a + $b)
sonuç olarak 28'i verecektir; veya
$a = 6;
$b = "A/22"
print ($a + $b)
sonuç olarak 6 çıkacaktır. Bu küçük deneyi yaparsanız, PHP ile program yazarken hangi değişkenin ne sonuç vermesi gerektiğini dikkatle düşünmek zorunda olduğunuzu görürsünüz. Bir kişinin geliri ile adresini toplamak, programcı olarak arzu ettiğiniz bir işlem olmayabilir!
Bununla birlikte elimizde bir kişinin adı ve soyadı ayrı değişkenler halinde ise, bunları birbirine ekleyerek (concatenation) ortaya yeni bir alfanümerik değişken çıkartabiliriz:
<?php
$adi = "Reşit";
$soyadi = "Muhtar";
$adi_soyadi = $adi . " " . $soyadi;
print ("<br>");
print ($adi_soyadi);
print ($adi . "'nın soyadı " . $soyadi . "'dir.")
?>
Bu örnekte, sadece ekleme yoluyla yeni bir değişken oluşturmakla kalmıyoruz; fakat alfanümerik değişkenleri, başka metinlerle de birbirine ekleyebildiğimizi görüyoruz. Bu işlemi nokta işaretiyle (.) yapıyoruz. Bu işlemciyle sadece değişkenlerin değerlerini değil fakat metinleri de birbirine ekleyebiliriz:
<?php
print ("İyileri iyikleri ile alkışla; " . "..." . "ve sen soluklarında daima Mesîh ol..! ")
?>
PHP'nin atama işlemcisinin eşittir (=) işareti olduğunu hatırlıyorsunuz birleşik-atama (combined-assignment) işlemcileri, bu işarete diğer aritmetik işlemciler eklenerek oluşturulur.
İşlemci Örnek Anlamı
+= $a += 5 $a = $a + 5
-= $a -= 5 $a = $a - 5
/= $a /=5 $a = $a / 5
*= $a *= 5 $a = $a * 5
%= $a %= 5 $a = $a % 5
.= $a .= "metin" $a = $a" metin"
Bu işlemi zihnimizde, "A değişkeninin mevcut değerine 5 ekle, çıkan sonucu A değişkenin yeni değeri yap!" şeklinde canlandırabiliriz. |