1. Dünya Savaşında Askeri Durum | |
1.dünya savaşında askeri durum
Savaş planları. Stratejik teşebbüs, avusturya başkumandanlığını da kontrolund;» tutan alman başkumandanlığının elindeydi. Oysa Almanya'nın karşısındaki devletlerde, ortak bir savaş yönetimi, tek elden emir ve kumanda yoktu. Moltke'nin selefi Schlieffen'den devraldığı planda, Priu\vittz'in zayıf birliklerine ve avusturyamacaristan kuvvetlerine Rusları mevzilerinde tutmak görevi verilmekte, bu sırada Fransa'ya karşı taarruz öngörülmekteydi. Fransız planında ise (1871'den bu yana yapılan taarruz planlarının on yedincisiydj) Metz istihkâmlarının iki yanında Lorraine'e bir saldırı düşünülüyordu. Bu planın 2 ağustostan itibaren uygulanan başka bir şekli Belçika'ya bir alman saldırısı yapıldığı zaman tertibatın sadece Givert ile Namur arasında Mense nehrine kadar uzatılmasını Öngörmekteydi. Ruslara gelince, onların mümkün olduğu anda kuvvetlerinin büyük bölümüyle Doğu Prusya'ya saldırıya geçecekleri açıkça bilinmekteydi. Harekât. batı kesimi. Sınır muharebelerinde alman sağ kanadı Lİege'i almayı (16 ağustos) ve Belçikalıları Anvers'e doğru itmeyi (20 ağustos) başardı, ama bu toprakları elinde tutmak için ekim ayına kadar iki kolorduyu burada bırakmak zorunda kaldı. Başlıca harekâta Lorraine'de girişildi. Fransızlar bu bölgede Morhange'ı ele geçirmeyi başaramadılar, ama Nancy ve Charmes'da direndiler; bu sırada Ardennes'Ierde sonuçları alınamayan birtakım çarpışmalar yapılmaktaydı. 23 Ağustostan sonra Sambre nehrinin güneyinde general Bülovv un saldırısına uğrayarak yenilen fransız generali Lanrezac, von kluck ordusunun Mons'ta^ İngilizlerin karşısında bulunduğunu Öğrenince muharebeyi yanda bırakmak zorunda kaldı, bu yüzden fransız ordularının toplu olarak geri çekilmesine yol açtı (24 ağustos6 eylül). Bu sırada Moltke duruma hâkim olduğunu sanıyordu, fakat fransız mareşal Joffre teşebbüsü yavaş yavaş ele aldı, alman ilerleyişini Marne nehri üzerinde durdurdu. Almanları yeniden Aisne ve Vesle nehirleri ardına püskürttü.
doğu kesimi. Galiçyada Ruslar Avusturyalıların saldırısı karşısında /ör duruma düşmüşlerdi; buna karşılık Doğu Prusya'daSamsanov ve Kennenkampf kumandasındaki rus ordularının ileri harekâtı, Prittwittz'i geri çekilmek zorunda bıraktı; Belçika'dan iki alman kolordusu getirilerek bu kesimin güçlendirilmesi gerekti (25 ağustos). Fakat 22 ağustostan sonra Prittvvittz'in yerini alan general Hindenburg, Samsanov kumandasındaki rus ordusunu Tannenberg'te imha etti (26 ağustos) ve Rennenkampf'ı da Doğu Prusya'dan attı. Bu başarıya rağmen Galiçya'daki rus ordusu ilerlemeler kaydetti, Avusturyalılar Lwow'ıı terkettiler (3 eylül), Karpat dağlarına doğru çekildiler. Alman generali Mackensen'in Torun'dan Lodz'a doğru giriştiği karşı saldırıya rağmen (12 kasım) Memel, Varşovanın batısı ve Goıliç hattında yerleşik bir cephe kurulmuş oldu.
batı kesimi. Marne'daki başarısızlıktan sonra 15 eylülde Moltke'nin yerine Falkenhayn geçti. Alman kuvvetlerinin bütün ağırlığını ilkin batıda kullanmağa karar verdi. Jki taraf da birbirinin kuzey kanadında harekâta geçtiler. Ne Picardie, ne de Artois'da bir basarı elde edildi. Bu andan sonra denize doğru bir yarış başladı. Flandres bölgesinde kanlı çarpışmalar oldu. General Foch t'ransız, ingiliz ve Anvers'ten çekilen belçika kuvvetlerinin harekâtını yönetmekle görevlendirildi. Uzunluğu 75ü km'ye ulaşan, denizden isviçre'ye kadar yerleşik bir cephe kuruldu (kasım ve aralıktaki, Yser ve Ypres muharebeleri.) sonuçlar. 1914 Yılı sonunda Moltke'nin planı gerçekleştirilemedi, ama alman topraklarına da düşman giremedi. Sırbistan'ı alt edemeyen Avusturya'nın durumu ise böyle olmadı. Sırp ordusu Avusturyalıları Bosna, Tser ve Rudnik'te yendikten sonra düşman elindeki topraklarını, 13 aralıkta du Belgrad'ı kurtardı. Alman donanması ingiliz donanmasıyle karşılaşmak cesaretini gösteremedi. Almanya Pasifik'teki sömürgelerini Japonlara karşı savunamadı (Kiaoçeu düşmesi, 17 kasım). Fransa, alman istilâsını durdurmayı başardı, fakat topraklarının bir kısmının işgal edilmesi, sonu belirsiz bir savaşın eşiğinde memleketin her alanda sonsuz çabalar harcamasını gerektiren şartlar, bu ülkenin iktisat ve insan potansiyelini azalttı.
|