Alüminyum – Magnezyum Alasimlari
Magnezyumun alüminyuma ilavesi, deniz suyu korozyonuna karsi yüksek mukavemet, çekme ve yorulma mukavemetlerinin islahi da dahil olmak üzer arzu edilen birçok özellileri kazandirir. Alüminyum – magnezyum alasimlari içinde 4 tanesi en fazla kullanilmaktadir. Bunlar sirasiyla % 2, %3,5, %5 ve % 7 mertebesinde magnezyum ile birlikte az miktarlarda manganez ve krom ihtiva eden alasimlardir. Mukavemet, 10 tan / inç2 den ( % 2 nispetinde magnezyum ihtiva eden tavlanmis alasimda ) 23 ton / inç2 ye ( % 7’ lik yumusak alasimda ) kadar degisir. Bu alasimlar islem sirasinda oldukça çabuk sertlesirler. Bu sebepten ötürü yüksek magnezyumlu alasimlari sicak veya soguk olarak islemek nispeten güçtür.
Alüminyum – Magnezyum – Silisyum Alasimlari
Düralümin tipi alasimlarda elde edilebilen maksimum mekanik mukavemetin lüzumsuz oldugu hallerde, isil isleme tabii tutulabilen diger bir alasim kullanilabilir. Bu alasimda setlesme, Mg2Si metaller arasi kimyasal bilesiginin sicaklik ile degisen çözünürlügünden ileri gelmektedir. En çok kullanilan bu tip alasimlardan ikisi, yaklasik olarak % 0.5 nispetinde magnezyum ile birlikte nispeten daha büyük miktarda ( % 0.5 ila 1 ) silisyum ihtiva ederler. Bu alasimlar kararli olmalari ve eritme isil islemi ( solution heat treated ) sartlarinda çik iyi sekillenebilmeleri ile karakterize edilirler. Sekillendirme ameliyesi su vermeden sonra malzeme üzerinde yürütülebilir ve lüzumlu mukavemet, malzemeyi bilahare 160 º - 180 ºC’ da çökelme isil islemine tabii tutmak suretiyle temin edilir. Alasimlar, ilave edilen elementlerin orani nispetinde küçük oldugundan, ticari bakimdan saf olan alüminyumun arzu edilen özelliklerinde çoguna sahip olurlar. Bu alasimlarin korozyona karsi göstermis olduklari direnç saf alüminyumunkinden biraz azdir, mukavemetleri 16 ila 26 ton / inç2 arasinda degisir.
Alüminyum – Çinko – Magnezyum Alasimlari
Bu alasimlar bütün alüminyum alasimlari içinde en mukavemetli olanlaridir, ve ikinci dünya savasi esnasinda hava kuvvetlerinde kullanilmak üzere gelistirilmistir. Bilesim bakimindan % 8’ e kadar çinko, % 4 magnezyum, % 3 bakir ve küçük miktarlarda krom, titan manganez veya nikel ihtiva ederler.
Bu alasimlar imal güçlükleri arz ederler ve sekillendirme islemi, eritme isil isleminden hemen sonra yapilmalidir. Bunu çökelme isil islemi takip eder.
Alüminyum – Manganez Alasimlari
Bu alasimlar, saf alüminyum ile yüksek mukavemetli alüminyum alasimlari arasindaki boslugu doldururlar. Zira % 1,5 mertebesindeki bir manganez ilavesi, mukavemetin önemli miktarda ( 6 ila 11 ton / inç2 ) artmasina fakat sünekligin ise cüzi miktarda azalmasina sebebiyet verir. Ticari alüminyum mukavemetinden daha yüksek bir mukavemete sahip ve islem sirasinda sertlesebilen bir alasimi gerektiren yerlerde bu cins alasimlar kendilerine tatbik sahasi bulurlar. ( Örnegin, presleme, bükme ve kaplama islerinde ).
ALÜMINYUM ÖN ALASIMLARI
Alüminyum ön alasimlari “ sivi alüminyum metalin içine katildiginda hedef alinan bir kimyasal bilesimi saglayan veya tane küçültme, silis inceltme gibi islemleri gerçeklestiren alüminyum ana metalli alasimlardir ” seklinde tanimlanabilir.
Bu gün hemen hemen her alüminyum alasimi üretiminde ön alasim kullanilmaktadir.
Alasim elemanlarinin saf metal durumunda sivi alüminyum içinde eritilmesi ergime derecelerinin farkliligi sebebiyle zorluk yaratmaktadir.
Ayrica saf metallerden ön alasimlarin imalati islemi büyük ölçülerde eritme ve alasimlama tesisi yatirimi gerektirmektedir.
Yüzde 5’ lik Al – Ti ön alasiminin ergime derecesi saf titanyumun ergime derecesine göre 500 ºC daha düsüktür.
Al – Ti ön alasimi yerine saf titanyum kullanilirsa ocaktaki tüm sivi alüminyumun sicakligini çok yukarilara çikarmak gerekir. Bu hem enerji israfi hemde alasim içindeki öteki elemanlarin miktar ve dagilimi açisindan sakincali bir durum yaratmaktadir.
Alüminyum ön alasimlarinin bir yarari da az oranlarda katilan alasim elamanlarinin kesin ölçülerde ve homojen olarak dagiliminin kolayca saglanabilmesidir.
Ön alasimlar hedef alinan bir alasimi saglamak için belli oranlarda hazirlanmis ise bunlara sertlestirici veya alasimlayici denilmektedir. Ayrica stronsiyum, titanyum, bor, gibi ön alasimlarda doku ve iç yapiyi gelistirici reaksiyonlari nedeniyle katki alasimlari olarak isimlendirilmektedir.
Birinci guruba giren ön alasimlar: Al – Be, Al – Cr, Al – Fe, Al – Mg, Al – Mn, Al – Ni, Al – Si, Al – Cu, Al – Zr, Al – Li olup bunlar özelliklerine göre standart oranlarda hazirlanmaktadir.
Al – Ti, Al – Ti – Bo, Al – Sr – Si, Al – Sb’ de ikinci guruba giren katki tipi ön alasimlardir.
|