KOROZYON ÇESITLERI
Düzgün Korozyon
Metalin tüm yüzeyinin ayni sekilde korozyona ugramasidir. Çok kuvvetli asidik ve bazik elektrolitlerin varliginda bazi kimyasal iyonlara, derisimlerine, sicakliga bagli olarak metal yüzeyinde daglanma gibi görünümden tekelere ve metalin çözülmesine kadar varan siddetle olabilir. Agirlik kaybi ve kalinlikta azalama ile degerlendirilir.
Pitting Korozyonu
Alüminyum havaya, tatli veya tuzlu suya, nötral elektrolitlere maruz kalirsa oksit filminin zayif noktalarinda alasimin cinsine, korozyon ortamina göre boyut olarak degisken, yari küresel biçimde pitler ( çukurlar ) olusur. Pitlerin metal kenarlarinda olusmasi metalin içine girmesi bakimindan yüzeyde olusmasindan daha tehlikelidir. Alüminyum malzeme yeterli kalinliga sahipse yüzeyde olusan pitting fazla tehlikeli degildir. Degerlendirme pit derinliklerinin ölçümü, frekansi ve dagilimi incelenerek yapilir.
Intergranüler Korozyon
Taneleri ve kristalleri etkilemeyen tane sinirlari veya tane sinirlarina yakin bölgelerde olusan bir korozyon tipidir. Tane büyüklükleri ile tane sinirlari arasinda elektropotansiyel farklarindan meydana gelir.
Korozyon alasim içindeki elementlere göre degisebilir. Alüminyum bakir alasimlari bu korozyondan en fazla etkilenirken alüminyum – magnezyum – silis alasimlari oldukça dayaniklidir. Bu tip korozyonun degerlendirilmesi pitting korozyonundan daha zordur. Agirlik kaybi ve gözle muayene güvenilir sonuç vermeyebilir. Dikkatli hazirlanmis metalografik kesitlerin mikroskobik incelenmesi ve çekme deneyleri ile degerlendirilir.
Eksfomasyon
Lamelar tipte bir korozyondur. Metal yüzeyinde tane sinirlarinin hizli korozyona ugramayan tanelerin yapidan lifler halinde ayrilip, düsmesiyle meydana gelir. Daha ziyade uzunlamasina ve kalinligi enine göre ince olan tane yapili malzemelerde görülür. Alüminyum – bakir, alüminyum – çinko – magnezyum – bakir, alüminyum – magnezyum alasimlari en fazla eksfoliasyona ugrayabilecek malzemelerdir. Bu tip korozyon daha çok deniz atmosferi ve asidik depozitler, gazolin artilari, yüksek sicaklikta gazlarin yogun oldugu ortamlarda görülebilir.
Sürtünme Korozyonu
Iki metalin titresisimli ortamda birbirine sürtünmesi ile olusur. Metal gövdelerinin birlestirme yerleri, perçinli – civatali birlestirmeler, isi degistirici ( isi esanjör ) tüpleri sürtünme korozyonunun en fazla görüldügü yerlerdir.
Alüminyumun alüminyumla temasinda baska metalle temasina nazaran çok daha fazla olusur. Kullanim esnasinda mevcut dizayn vibrasyonu minimuma indirgeyecek sekilde degistirilmelidir.
Sürtünme ve korozyonu fiziksel bir asinmadir.
Gerilme Korozyon Çatlamasi
Alüminyum alasimlarda gerilme korozyon çatlamasi metalde kalici içgerilimin yönüne ve metal yüzeyine dik olarak oriente edilmis taneler ve tane sinirlarinin elektro kimyasal korozyonu sonucu olusan çatlaklardir. En kompleks korozyon tipidir. Metal kompozisyonu, yapisi gerilimin büyüklügü ve çevre kosullari gibi çok çesitli faktörlerden etkilenebilir.
Alüminyum alasimlarinda gerilme korozyonu çatlamasi intergranülerdir. Yüksek mukavemetli alasimlarda görülür. Ticari kalite ve yüksek saflikta alüminyumda, Mg orani % 3’ den düsük ticari alüminyum – mangan, alüminyum – silis, alüminyum – magnezyum – silis veya alüminyum – magnezyum alasimlarinda görülmez.
SONUÇ
Alüminyumun en önemli özelligi hafifligidir. Alüminyum, alasimlarinda bu özelliginden biraz taviz verse de mukavemetinin ve sertliginin yaninda önemsenmez. Alüminyum alasimlarinda alasima eklenen her alasim elementi mukavemeti artirmasi yaninda diger özellikleri de iyilestirebilir. Bu özellikler süneklik, elektriklik ve isi iletkenligi vs. Alüminyum alasimlarini üç guruba ayirabiliriz a) Döküm alasimlari b) Isleme alasimlari c) Ön alasimlar. Alüminyum alasimlarina isil islem uygulanarak mukavemet ve sertlik artirilabilir. Ayrica sünekligi iyilestirmek içinde isil islem uygulanabilir. Alüminyum alasimlari kullaniminda korozyonun varligi unutulmamalidir.
Alasim Elementlerinin Etkileri
Alasim Elementi
Etkileri
Bakir % 12 Cu’ a dek dayanci arttirir, daha fazlasi gevreklik yaratir; genellikle yüksek sicaklik özellikleri ile islenebilirligi artar
Çinko
Dökülebilirligi düsürür; yüksek çinkolu alasimlar sicak çatlama ve soguma çekmesi gösterirler; % 10 Zn’ dan yüksek gerilim yenimi çatlamasi gösterir; diger alasim elementleri ile birlikte dayanci çok arttirir; %3 Zn’ dan daha az çinko içeren ikili alüminyum alasimlarda belirgin bir etkisi yoktur.
Demir
Alüminyum cevherlerinde dogal katiski olarak bulunur; az oranlarda bazi alasimlarin sertlik ve dayancini arttirir; dökümleri sicak çatlama egilimlerini azaltir.
Magnezyum
Kati çözelti sertlesmesi yaratir; % 6’ dan fazla magnezyum içeren alasimlarda çökelme sertlesmesi olur; dökümleri zordur.
Mangan
Dökülebilirligi arttirmak için demir ile birlikte kullanilir; metaller arasi bilesiklerin özelligini degistirir; çekmeyi azaltir, alasimlarin süreklik ve tokluk özelliklerini arttirir.
Silis
Akiskanligi arttirir; sicak çatlama egilimini azaltir; %13’ den fazla silis içeren alasimlarin islenmesi çok zordur; yenim direncini arttirir.
|