1. Civa Dedektörü
Civa elementi özellikle hidrotermal yataklarýn civarýnda önemli anomaliler oluþturduðu için bu element diðer pekçok yataðýn jeokimyasal prospeksiyonununu yapýlmasýnda kullanýlmýþtýr. Atomik absorbsiyon esasýna dayanan ve ppb seviyesinde analiz yapabilen civa dedektörleri imal edilmiþtir. Çalýþma esasý ise þöyledir: ýsýtýlan örnekten çýkan civa buharý absorbsiyon hücrelerine gönderilmekte ve ýþýðýn emilme miktarý bir dedeksiyon sisteminde okunmaktadýr.
Ayrýca çok alçaktan uçabilen bir uçak veya helikoptere monte edilmiþduyarlý ve kesintisiz analiz yapabilen hg dedektörleriyle havadan civa prospeksiyonu yapýlabilmektedir.
2. X- Ray Flouresans Spektrometri
Bir atomun iç yörüngelerindeki elektron X ýþýnlarý bombardýmanlarý ile daha aktif hale getirilebilir. Bunun sonucunda yörüngelerdeki elektronlardan biri komþu dýþ yörüngeye sýçrar. Fakat elektronlar bu kararsýz durumda fazla kalmayýp kararlý alt yörüngelere inmek isterler. Bu iniþ esnasýnda her atom elektronu kendisine özgü karakteristik ikincil X ýþýnlarý(flouresans) yayar. Bu ýþýnlar analizör ve kolimatörler ile ayrýlýr ve bu ayrýlan ýþýnlarda sintilizasyon veya gazlý sayaç yardýmýyla ölçülebilir. Ölçülen bu ýþýn miktarý ayný zamanda elementin miktarý ile orantýlý olduðu için elde edilen sonuç kantitatif bir sonuçtur. Bu yöntemle özelikle bazý elementlerin duyarlýlýk sýnýr oldukça büyüktür. P, K, Ca, Ti, V, Cr, Mn, Fe, Ni, Cu Zn, As, Sr, Nb, Mo, Cd, Sb, Sn, Ba, Ta, Bi gibi elementlerin duyarlýlýk sýnýrý 100 ppm dir. Si, Al, S, Se, Pb, Au, Ag, W, Hg gibi elementlerin ise duyarlýlýk sýnýrý 1000 ppm dir.
3. Radyometri
Uranyun (U), Toryum (Th), potasyum (K) gibi birçok element doðada radyoaktif ýþýným yapar. Bunun dýþýnda radyoaktif olmayan birçok elementte nötron bombardýmaný yapýlarak yapay radyoaktif hale getirilir. Doðal veya yapay bütün radyoaktif elementler alfa, beta, gama ýþýnlarý yayarlar. Gamma ýþýnlarýnýn enerji durumu atomun cinsiyle ilgilidir. Bu özellikten faydalanýlarak birçok elementin cinsini ve miktarýný belirlemek mümkündür. Ancak bu analizin çok yavaþ ve pahalý olmasý nedeniyle yaygýn olarak kullanýlmamaktadýr. Son yýllarda sadece bazý elementler için özel olarak yapýlmýþ aletlerde bu kusurlar giderilmiþtir.
4. Diðer Metodlar
2. Gravimetrik Metodlar
Bu metodta saptanacak elementin serbest veya bileþik halinde ayrýlýp tartýlmasý esasýna dayanýr. Günümüzdeki hassas teraziler yardýmýyla 100 mikrogramdan daha az miktarlarda meddeleri tartmak mümkündür. Aslýnda jeokimyasal prospeksiyonlarda çok daha az miktarlardaki maddelerin ölçülmesi gerekir
3. Türbidimetrik ve Nefelometrik Metodlar
Bu metod ise bir elementin süspansiyon halinde oluþturduðu çökeleðin çeþitli dalga boyundaki absorbsiyon veya yansýtma miktarlarýnýn ölçülmesine dayanýr. Bunlardan en çok kullanýlaný sudaki SO4 iyonunun BaSO4 halinde çökeldikten sonra türbidimetrik olarak ölçülmesidir.
|