Çelikte Fosfor
Fosfor çelikler için zararlı bir elemandır. Çelikteki miktarı mümkün olduğu kadar düşük tutulmalıdır. Genellikle %0,05’den az fosfor normal çeliklerde ve %0,005 oranında da yüksek kaliteli çeliklerde fosfor bulunmasına müsaade edilir. Fosfor çeliği gevrekleştirir.
Döküm esnasında çeliğin akışkan olmasını temin ederse çelikte fosfor toplulukları meydana getireceğinden özelliklerini kötüleştirir ve asitlere dayanımını azaltır. Çeliğin elektrik direncini de düşürür.
ALAŞIM ÇELİKLERİNİN SINIFLANDIRILMASI
Geniş aralıkta üretilen alaşımlı çelikleri en verimli şekilde sınıflandırılması; çeliklerin önce uygulama alanlarına göre, daha sonra ise alaşım elementlerinin özelliklerine göre alt gruplara ayrılması ile sağlanır. Ana grupları, yapı çelikleri; korozyona dirençli çelikler; ısıya dirençli çelikler; takım ve kalıp çelikleri; manyetik çelikler olarak sınıflandırabiliriz.
YAPI ÇELİKLERİ
Manganez çelikleri
Tüm çelikler, az miktarda manganez içerirler, imalatta ergimiş çelikteki oksijen ayrıştırılarak, artık sülfürlerle bileşim yaptırılıp, zararlı demir sülfür oluşumu önlenir. Manganez, çeliklerin dövme ve haddeleme özelliklerini iyileştirir. %0,35’e kadar küçük miktarlardaki artış ile uygun oksijen ayrıştırılması temin edilir. Bununla beraber, gerçek manganezli çelikler büyük miktarlarda manganez içerir ve iki gruba ayrılır.
a) %11’den 14’e kadar manganez içeren manganezli çelikler.
b) %1’den 2’ye kadar manganez içeren manganezli çelikler.
(a) grubundaki çelikler ısıl işlemden önce %1’den 1,3’e kadar karbon içerirler. Çok sert olup, süneklikleri yetersizdir. 1050 °C ye kadar ısıl işleme tabi tutulup soğutulduktan sonra tok, makul ölçüde sünek ve nispeten yumuşaktırlar. Soğuk şekillendirmede hızlı bir şekilde sertleşirler sürtünmeye maruz kaldıkları zaman çok sert bir dış kabuk oluştururlar. Aşınmaya karşı olan dirençleri nedeni ile bu çelikler, tren yolu bağlantı noktalarında, taraklı kovaların taraklarında ve taş kırma makinelerinin çeneleri vb. elemanların yapımında kullanılır.
(b) grubundaki çelikler sadece %0,25’den 0,55’e kadar karbon içerirler ve (a) grubundakine benzer fakat daha düşük derecede benzer özellikler gösterirler. Bununla birlikte maliyetleri çok daha düşüktür. Düşük karbonlu düşük manganez alaşımlı çelikler daha yüksek maliyetli nikel kromlu çelikler yerine bazı otomobil parçalarının imalinde kullanılırlar.
|