Vanadyumun doğrudan etkisi mevcut karbidi dengelemesi ve çeliği sertleştirmesidir. Takım ve kalıp çelikleri haricinde alaşım içinde %0,2’den fazla kullanılmamalıdır.
Molibden çelikleri
Molibden çelikleri %0,2’den 0,7’ye molibden, %0,3’den 0,1’e manganez, % 0,1’den 0,35’e silikon ve % 0,15’den 0,7’ye kadar karbon içermektedir. Bu alaşımlar hadde, dövme ve dökümcülükte kullanılmaktadır. Bu çeliklerin tane büyüklükleri istenen şekilde kolayca kontrol altına alınabilir.
Krom – molibden çelikleri
Bu alaşımlarda krom miktarı %0,4 kadar küçük bir değerden %10’a kadar yüksek değer aralığında değişirken, molibden oranı %0,2 ile %1,5 arasındadır. Bu çeliklerde düşük yüzeylerdeki krom ve molibdenin mekanik özellikleri düşük alaşımlı yapı çelikleri ile benzerdir. Dövme, dökme ve haddelemede kullanılabilirler. Yüksek krom miktarı, çeliğin korozyon direncini son derece artırır.
Krom çelikleri
Krom çelikleri %,2’den 1,6’ya krom, %0,15’den 1,1’e karbon ve %1’e kadar manganez içerirler. Krom çeliklerinde kromun tane oluşumuna olan katkısı için ısıl işlemlerde büyük dikkat gösterilmelidir. Yüksek manganez bu tesirin belli oranda kalmasına yardımcı olur. İçten yanmalı motorların valflerinde %5’den 10’a kadar krom, %1’den 4’e kadar silikon kullanılır. Bu çeliklere silikon-krom çelikleri denilir.
Silikon çelikleri
Alaşım elementlerinde sık sık küçük miktarlarda silikon kullanılır. Bu miktar genelde %0,8 i aşmamaktadır. Silikon miktarı %1,25’e kadar artırıldığında yorulma dayanımım yüksek bir çelik elde edilir. Bu tür çelikler 857 ile 900°C ye kadar yağda ısısı giderilip, 475 ile 525°C arasında yay imalinde kullanılırlar.
AŞINMAYA KARŞI DİRENÇLİ ÇELİKLER
Bu çelikler büyük miktarlarda nikel ve krom içerirler. Bu katkı elemanları düzgün bir iç yapı metal yüzeyinde korozyona dirençli oksit tabakası film oluştururlar.
Nikel Çelikleri
%0,4’den 0,5’e karbon, %20’den %30’a kadar nikel içerirler. Yavaşça soğutulduklarında östenit yapıya sahiptirler. Son derece tok olmalarının yanında, deniz suyu, buhar ve sıcak gazların aşındırmasına karşı yüksek direnç göstermektedirler. Düşük ısıl genleşmeler nedeniyle buhar türbinlerinin bıçaklarında, içten yanmalı motorların valflerinde vb. yerlerde kullanılırlar. Alaşımdaki karbidi engellemek için, alaşımlara %1,4 manganez, %0,5’e kadar krom ilave edilir.
%30’dan 40’a kadar nikel içeren alaşımlı çelikler piyasada mevcuttur. Fakat bu çeliklerin maliyetleri çok yüksek olup, ısı genleşme katsayıları çok düşük olduğundan dolayı uzunluk parçalarında, sarkaçlarda ve hassa kronometrelerde hareket iletim mekanizmalarında kullanılır.
|