25-01-2007, 11:04
|
#2 |
| Guest |
1.1. Fosfatsız Formülasyonlar Fosfatsız deterjanlar denince akla ilk gelen maddeler sabunlardır. Deterjanlardan önce zaten sabunlar kullanılmaktaydı. Bunların yaklaşık 4500 yıldan beri kullanıldığı zannedilmektedir. Sabun ilk defa Sümerler tarafından kullanılmıştır. Ancak bunların zamanımıztda büyük ölçüde kullanılması pek uygun değildir. Çünkü; 1) Sabun için gerekli olan nebati yağ ve hayvani iç yağ nereden temin edilecektir. Halen sadece ABD'de 2-3 milyon ton deterjan kullanılmaktadır. Bunu karşılamak için yaklaşık bunun yarısı kadar nebati veya hayvani yağa ihtiyaç vardır. Bugün hiçbir ülke kendisine yetecek kadar sabun üretecek durumda değildir. 2) Milyonlarca yıkama makinesi deterjana göre dizayn edilmiştir. Sabun bu makinelerde istenen sonucu vermez. Hele bulaşık makineleri için hiç uygun değildir. Bundan sonra iki husus düşünülebilir.- Fosfatın yerini alabilecek bir başka madde kullanmak,
- Fosfata ihtiyaç göstermeyecek yeni bir deterjan üretmek.
Fosfatın yerini alabilecek bir madde dikkatle araştırılmış bu amaçla binlerce madde üzerinde denemeler yapılmıştır. Ancak, fosfatın özelliklerini taşıyan ve onun kadar ucuz olan bir başka madde henüz bulunamamıştır. Fosfatın başlıca özellikleri şöyledir:- Fosfatlar akuatik hayat için toksik olmadığı gibi insanlar için de değildir.
- Fostafların boya, elyaf ve kumaşa zararlı hiçbir etkisi yoktur. Bu son derecede önemlidir. Çünkü, bugün çok değişik sentetik maddeler ve boyalar kullanılmaktadır.
- Fostaflar yanıcı ve korrozif değildir. Bu nedenle kullanılmaları çok rahat ve emindir.
Fosfatlar su kalitesi yönünden bakıldığı zaman da uygundur. Zira; 1. Polifosfatlar, zamanla fosfatlara dönüştüğünden, kompleksleştirme özelliğini tamamen kaybederler. Tripolifosfatların fosfatlara dönüşmesi bir hidroliz olayı olduğundan, atık suların arıtılması esnasında bile devam eder. 2. Atık su arıtılması işlemlerine herhangi bir etkisi yoktur. 3. Atık su temizlenmesi esnasında bu ortamdan tamamen alınır. 4. Yapısı ve kimyasal reaksiyonları yıllarca araştırılmış olduğundan, özellikleri her yönüyle iyice bilinmektedir. Fosfatın yerini alabilecek çok sayıda madde üzerinde çalışılmıştır demiştik. Bunlardan özellikle sodyum-sitrat ve sodyum nitrilotriasetat (NTA) üzerinde çok durulmuştur. Bunların yapıları şöyledir: CH2 - COONa CH2 COONa HO - CH - COONa N — CH2 COONa CH2 - COONa CH2 COONa Her ikisinin de iyi özellikleri tespit edilmiştir. Bu özellikler başlıca şöyledir: 1. Suda kolay çözünürler. 2. Kalsiyum, magnezyum gibi iyonlarla sağlam kompleksler verirler. 3. Kolay biyodegradasyona uğrar ve bunun sonucu kelat özelliğini kaybederler.Ancak, bütün bu iyi yönlerinin yanında, birincinin halen pahalı olması, ikincinin de tehlikeli olması gibi birer özellikleri vardır. İkinciyle fareler üzerine yapılan denemelerden maddenin kadmiyum bileşiğinin teratojenik (doğmamış yavrularda anormallik) olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca bir mahsurlu yanı da anaerobik ortamda parçalanmaması, septik tanklarında birikmesi ve ağır metal iyonlarıyla çökelek vermesidir. Hali hazır kullanılma seviyesi itibariyle NTA'nın insanlar üzerine bir etkisinin olmayacağı kanaati hakimdir. Hayvanlar üzerine zararlı konsantrasyonu 1500-2000 ppm'dir. Buna rağmen NTA'de yasaklanmış olup, yasak devam etmektedir. Ancak bazı ülkelerde imalatı sürmektedir. Deterjan imalatçılarına göre fosfatın kısmen de olsa yerini alacak bir madde kullanıldığı takdirde bile, deterjan kullananlar eski standart temizliklerine ulaşabilmek için daha çok deterjan kullanmak zorunda kalacaklardır. Sonuç olarak atık sularda gene fosfat bulunacaktır. Bununla da kalmayacak kullanan kimse daha fazla para sarfetmiş olacaktır. |
|
|  |