26-01-2007, 15:26
|
#8 |
| Guest |
Öte yandan istiklali feda etmeyi gülünç ve utanç verici bulan çi-çi kendisini ve oturan Vu-sunların direnişini kırdı. Tarbagatay bölgesindeki ogurları İrtiş kaynak havzasındaki Ting-lingleri ve Kırgızları itaat altına aldı. Bundan sonra Çu-talas havzasında yerleşen çi-çi burada kendisine etrafı surlarla çevrili yeni bir başkent kurdu. Çi-çi’nin bu hızlı yükselişi kuvvetler dengesini daima elinde tutmak isteyen Çin’i telaşlandırdı. Çi-çi’nin üzerine Ho-han-yeh kuvvetleri ile destekli 70 bin kişilik bir kuvvet gönderdi. Bu ordu çi-çiyi başkentinde kuşattı. Çi-çi böyle bir harekatı beklemediği için Çin ordusuna hazırlıksız yakalandı. Milliyetçilik fikrini ilk defa devlet politikası haline getirmiş olan çi-çi burada Çin’e ve kardeşine karşı tarihin en dramatik istiklal mücadelesini verdi. Çin ordusu Talas ırmağı kıyısındaki surlarla çevrili olan Hun başkentini tamamen tahrip ettikten sonra çi-çi’nin sarayına ulaştı. Bütün şehir sokak sokak, oda oda, didik didik edildi. Başta çi-çi olmak üzere tiginler, hatunlar ve saray mensuplarından 1118 kişi devlet ve istiklal uğruna hayatlarını kaybettiler. Böylece Batı Hun devletinin siyasi varlığı tamamen sona erdi (M.Ö.36) İç bunalımlara ve dış baskılara daha fazla dayanamayarak bağımsızlığını yitirmiş olan ho-han-yeh’e bağlı Hunlar, miladın ilk yıllarından itibaren yavaş yavaş topraklanmaya başladılar. Mete’nin politikasını canlandırmayı başaran güçlü devlet adamı yü şan-yü (M.S.18-46) Hunlulara tekrar bağımsızlığını kazandırdı. Çin’i baskı altına aldığı uzun süren saltanat döneminde tıpkı Mete gibi Türkçe konuşan ve Türk soyundan olan kavimleri bir bayrak altına toplamaya çalıştı. Fakat bu şan-yü’nün son zamanlarda başlayan kıtlık ve hayvan kırımları (yud.) Hunlar arasında yeni bunalımlara sebep oldu. Şan-yü’nün oğlu P’unu ile yiğeni Pi arasında sonu gelmez bir taht kavgası başladı. P u-nu,yeğeni bertaraf edilip Hun birliğini sağlayamadı. Pi,kuzeye çekilerek, kendisini şan-yü ilan etti. Böylece Hunlar kuzey ve güney hun devleti olmak üzere ikiye ayrıldılar.[1] [1] KOCA: a.g.e., s.703-705 |
|
|  |