Elastik Özellikleri
Yün olağandışı bir liftir. Yüksek kopma uzamasıyla, yüksek elastik özelliği birleştirilir. Yünün doğal kıvrımları, baştan başa elastiklik sağlar, fakat bu özellik yün moleküllerinin kıvrımından, kurdele gibi kesitinden alınan temel bir özelliktir.
Yün % 2 uzamada % 99 elastikliğe, % 20 uzamada % 63 elastikliğe sahiptir.
Özgül Ağırlık
Yün; özgül ağırlığı 1,32 olan hafif bir liftir.
Nem Etkisi
Yün diğer liflerden daha fazla nem emer ve onu atmosfere hazır olarak meydana çıkarır. Atmosfer şartları altında, yün % 16-18 ağırlığında nem tutar. Uygun durumlar altında yün su ağırlığının 1/3’ini emer.
Atmosferik şartlar altında değişen suyun miktarına ayarlamakla birlikte hazırlanan yün büyük ticari öneme sahiptir. Yün ağırlığı uygun olarak değişir ve nem şartları yün satın alınırken ve satılırken sözleşmede önemli rol oynar.
Bir lif bu yolla nem emdiği zaman, ısı serbest bırakılır. Bu etki yünde özellikle göze çarpar ve yünlü bir kıyafet daha sıcak bir hale gelir, havadan nemi emdiği sıralarda.
Diğer liflerle birlikte ortak olarak, yün; uzun ve iplik gibi moleküllerden oluşur. Yün keratinin molekül atomları birlikte moleküler ipliklere katılır. Yün maddelerinin son tanecikleri, gerçekte; onlardaki lifler gibidir. Yün keratininin büyük bir hacmini kaplayan milyonlarca molekülden kuruludur. Moleküller yanındakilerle aynı hizaya getirilir, birbirlerine kimyasal, elektriksel kuvvetlerle tutunur. Selüloz halinde iken yünün keratin molekülleri arasındaki karşılıklı çekim kuvvetleri, su emiciliğinden etkilenebilir. Yün suyu emdiği zaman kısmen suyun küçük molekülleri uzun moleküler iplikçiklerin arasına girebilir.
Yün halinde iken; keratin molekülleri arasında bulunan komşu kuvvetler pamukta veya ketendeki selüloz moleküllerini tutanlardan daha komplekstir. Keratin molekülleri kolayca kırılmayan belirli kimyasal bağlar tarafından birbirine bağlanır. Yündeki suyun hareketi yün moleküllerini bir arada tutan su kimyasal şeritler tarafından güçleştirilir.
Yün, normal sıcaklıktaki bir suda ıslatıldığında, suyu emer ve hacim artıncaya kadar şişer. Yün kuruduğu zaman orijinal ölçüsüne geri döner. Sıcak su veya buhar; yünde çözücü bir etkiye sahiptir. Yün; 120°C de ve basınç altında ısıtıldığında gücünü kaybeder. Sonunda çözünür. Su buharı içerisinde, yün birçok maddesini kaybeder ve plastikleşir. Suyun plastik etkisi, sıcaklık ve zaman artışına neden olur. uzun olan yün ısıtılır ve sıcaklığı daha yüksek olanda suyun etkisi daha büyük olur. |