Keratin
Yün proteini, keratin, bütün proteinler gibi oldukça kompleks bir kimyasaldır. Karbon, hidrojen, oksijen, nitrojen, sülfür gibi elementler içerir. Yün keratinin kimyasallara karşı genel duyarlılığı bütün yün işlemlerin görünüşünü etkiler. Örneğin ağartmak; büyük bir dikkatle uygulanmalıdır. Hidrojen peroksit genelde yün için bir ağartma olarak kullanılır. Ağartma şartları uygun olarak kontrol edilmemişse lif zarar görür. Yün; bazlı hipoklorik çözeltilerle soldurulur ve zarar görür. Yün ağartama eve ait hipoklorit temelli ağartıcıların çoğu kullanılmamalıdır.
Asit Etkisi
Yün sıcak sülfürik asitlerden zarar görür ve tamamen yapısı bozulur. Yün genelde, mineral asitlerin hepsine karşı dirençlidir, yüksek sıcaklıkta bile. Yine de nitrik asit, oksidasyon ile sorun çıkarabilir. Sulandırılmış asitler iki lifin karışımından pamuğu ayırmak için kullanılır. Sülfürik asit ise karbonize yöntemiyle besin maddelerini ayırmak için kullanılır.
Baz Etkisi
Kimyasal yün keratini özellikle bazlara karşı duyarlıdır. Yün, pamuk ve üzerinde ufak etkiye sahip olan kostik soda içerisinde çözünür. Yünü kaynatarak temizleme yöntemi düşük bazik şartlar altında uygulanır. Güçlü bazik maddeler bile, sabun veya soda gibi dikkatle kullanılır. Soda yüne yönelir ve onu sarılaştırır, çok fazla konsantre olmuş bir çözücüde kullanıldığı zaman, özellikle çözücü çok sıcaksa amonyum karbonat, borax, sodyum phosphate ve yumuşak bazlar yün üzerinde minimum bir etkiye sahiptir. Amonyak dikkatlice kullanılırsa zarar vermez.
Organik Çözücülerin Etkisi
Yün; kuru temizleme ve diğer çözücülere karşı iyi bir dirence sahiptir.
Böcekler: Yün, güve grupları ve diğer böcekler tarafından zarar görür.
Mikroorganizmalar: Yün bakteri ve küflere karşı az bir dirence sahiptir ve nemli koşullarda çok uzun süre kalmaya uygun değildir.
Yün Kullanımı
Dünyada ilk karşılaştığımız tekstil hammaddelerinden birisi yündür ve kanun gereği yaygınlaşması engellenmiştir. Yünlü kıyafetler özellikle bebekler tarafından giyilir, çünkü onlar sıcak ve havalıdır. Yünlü kıyafetler ağır ve vücudu saran kıyafetlerdir. Bazıları çekici, bazıları çekici olmayan çok özelliği vardır. Bunların hepsi lifinin özelliklerinin bir sonucudur. |