Halbuki, daha 18.nci yüzyılda bile sanayileşmeye geçişte önemli desteği görebilecek, işgücü ihtiyacının büyük bir kısmını karşılayabilecek iş ve meslek kolları bulunmaktadır. Bunların başlıcaları şunlardır :
Camcılar Boyacılar İnşaatçılar Debbahlar Kazancılar Kuyumcular Sabuncular Mermerciler Dokumacılar Sicimciler Kilitçiler Marangozlar İpekçiler
Avrupa sanayiinin bol ve ucuz üretimi karşısında dayanamayan Osmanlı el sanayiinin gerileme göstermesi üzerine, Tanzimat döneminin canlılık kazandırdığı fikir ortamında, Avrupa benzeri bir sanayileşmenin Osmanlı Devletinde de başlatılması konuşulmaya ve yazılmaya başlanılmıştır.
Nitekim, Şerif Efendi, Tercüman-ı Ahval gazetesinde sanayi ve tarımdan hangisinin daha faydalı olacağı hakkında, bu alanda ilk sayılabilecek yazıları yazıyor ve «sadece tarım ülkesi olma yerine, halkın sanayie yönlendirilmesi» gereğinin savunmasını yapıyordu.
Bu sıralarda Ahmet Mithat Efendi ve Musa Akyiğitzade gibi düşünürler de yazılarında sanayileşmeye dikkati çekmekte, iktisadi bağımsızlığın sanayileşmekle gerçekleşeceğini ileri sürmektedirler.
Sosyal çöküşle birlikte iktisadi çöküşün de artması bir takım tedbirlerin alınmasına yol açmıştır: |