1. Gümrük vergi ve resimlerinin artırılması (Gümrük resmi 1862 yılında % 5'den % 8'e çıkarılmıştır).
2. Sergilerin açılması (1863 yılında Sultanahmet'te açılan bir sergide ilk olarak yerli ürünler ile yabancı mallar ve makinalar sergilenmiştir).
3. İstanbul ve öteki İllerde Sanayi Okulları'nın açılması (1867 yılında İstanbul'da bir İslah-ı Sanayi Mektebi açılmıştır).
4. Şirketler kurulması (Esnafları şirketler halinde birleştirerek üretim kooperatifleri kurmak).
1800'lerin ikinci yarısında bu hareketler görülmesine karşılık, o sıralarda ülkeyi sanayileşmeden hiç nasibini almamış olarak görmek de isabetsizliktir.
Nitekim, 1856'da Paris'te açılan bir sergiye katılan fabrikalar ve mamüller şunlardır.
a. İzmit Fabrikası : Çuha askeri elbiseler,
b. Basmahane fabrikası; Fanila kumaşlar,
c. Zeytinburnu fabrikası : Pamuk bezi empirmeler, alacabez, çoraplar,
d. Hereke fabrikası : Kadife, Şam usulü çiçekli ipekli kumaşlar, seten tafta, tülbentler,
e. Beykoz Teçhizat-ı Askeriye Fabrikası : Askeri kunduralar, çizmeler, palaskalar, fişeklikler,
f. Tophane fabrikası : Tüfekler, tabancalar,
g. Beykoz İnce köy fabrikası : Porselen, cam ve fincanlar.
Görüldüğü gibi sergiye mamülleriyle katılan fabrikalar hep İstanbul bölgesinden olup, bunun dışında bir o kadar da sergiye katılmayan öteki illerdeki fabrikalar mevcuttu.
1800'lerin 2. yarısının ortalarında görülen bu sanayileşme seviyesini yeterli kabul etmek mümkün değildir.
1800'lerin Başında Sanayileşme Hareketleri:
14 Mart 1909 tarihinde yayınlanan Dersaadet Ticaret Odası Gazetesi sanayinin gelişmesindeki yetersizlik ve yavaşlığı şöyle açıklamaktadır: |