MANGANEZ
Manganezin esansiyel bir element oluşu 1931 yılından beri bilinmektedir. Bu yıllarda farelerle yapılan çalışmalarda, sadece sütle beslenen farelerde üreme fonksiyonlarında görülen bozuklukların rasyona manganez ilavesi ile ortadan kaldırılabileceği tespit edilmiştir. Daha sonra kanatlılarda “perosis” veya “slipped”tendon” olarak bilinen bacak hastalığının da manganezle çok yakından ilgili olduğu saptanmıştır.
Manganez Kaynakları
Pirinç kepeği, buğday kepekleri, razmol, yonca unu, mısır fermantasyon ürünleri en zengin manganez kaynaklarıdır. Fakat bu kaynaklardaki manganezin tamamen yararlanılabilir formda olduğu söylenemez. Kanatlılar için kullanılan birçok rasyonlar yeterli düzeyde manganez kapsamazlar. Fakat manganez tuzları pahalı olmayıp rasyonlara inorganik manganez tuzları kolaylıkla sokulabilir.
Mangan sulfat, mangan klorür, mangan karbonat, potasyum permanganat ve mangan dioksit tuzları, kanatlıların yararlanabildiği mangan kaynakları olarak zikredilebilir. Bunlar arasında mangan sulfat kanatlıların rasyonlarında en çok kullanılan bir bileşiktir.
Manganez Noksanlığında Ortaya Çıkan Hastalıklar
En önemli manganez eksiklik sendromu civcivlerde görülür. Perosis olarak isimlendirilen bu durumda, tibiometatarsal eklemi anormal bir şekilde genişler, tibia kemiğinin distal ucu ile tarsometatarus kemiğinin proksimal ucu bükülüp eğilirler, bacak kemikleri kabalaşır ve kısalır. Gastrocnemius kası yahut asil tendoları kandillerinden kayarlar.
Perosis, rasyonda yüksek düzeydeki kalsiyum ve fosforla daha da kötü bir duruma girmektedir. Aşırı düzeydeki kalsiyum ve fosforu sindirim sisteminde erimeyen kalsiyum fosfat olarak çökelmesi ve bu çökeleğin mangan iyonlarını adsorbe etmesi buna neden olarak gösterilmektedir.
Yumurtlayan ve damızlık tavuklarda manganez noksanlığı, yumurtadan çıkış gücünü azaltmakta, kabuksuz veya ince kabuklu yumurtaların ise yüzdesini artırmaktadır.
Memelilerdeki (fare, tavşan) manganez eksiklik semptomları tamamen aynı olmamakla beraber, kanatlılarınki ile benzerlik gösterir. Semptomların tabiatı ve ağırlık derecesi, denemeye alınan hayvanların daha önceki beslenme durumlarına, bilhassa, anneden yavruya taşınan manganez miktarına ve denemeden önce hayvanın beslendiği rasyonun manganez kapsamına göre değişir. Bu hayvanlardaki manganez eksikliği, büyümede azalma, hafifçe düşük mineralizasyon, kemiklerin kusurlu yapısı ve her iki cinsiyette üreme fonksiyonlarında bir azalma ile karakterize edilir. |