Etkilenen enzim bakımından selenyum zehirlenmeleri üç kategoriye ayrılır:
1. Selenyumdan nispeten etkilenmeyen enzimler. Bunlar arasında, beyinin glukoz, laktat ve pruvat oksidaz enzimleri; karaciğerin 1 – tirosinaz, ksantin oksidaz ve alkoloksidaz enzimleri sayılabilir.
2. Selenyum tarafından engellenen enzimler. Bu enzimlerde selenyum, enzimin aktif kısmını tahrip etmektedir. Bu gruba giren enzimler, süksinik dehidrojenaz, kolin oksidaz, tiraminaz ve d – prolin oksidazı kapsar.
3. Selenyum ilavesi ile direkt olarak inaktif duruma geçen enzimler. 1 – prolin oksidaz, bu grup için örnek olarak gösterilebilir.
Kanatlılarda yüksek düzeyde selenyum büyümenin, yumurta veriminin ve yumurtadan çıkış gücünün azalmasına ve embriyonik anormalliklere yol açar.
Bazı deniz bitkilerinin guatr hastalığını tedavi ettiği milattan önceki zamanlarda bile bilinmekteydi. Bilimsel olarak, iy**** bu hastalıkta oynadığı rol ise 1820 yılından sonra anlaşılabilmiştir.
Vücuda alınan iyot süratle sindirim sisteminden absorbe olarak kana karışır. Esas absorpsiyon yeri ince bağırsaklar ise de, bir kısım iyot mideden de absorbe olabilmektedir. İnce bağırsaklarda serbest iyot, yahut iyodatlar, absorpsiyondan önce iyodürlere indirgenir. Kan dolaşımında iyodürler klorürlere benzer tarzda, ekstraselüler sıvılara difüze olurlar.
Gerçi vücuttaki iy**** büyük bir kısmı tıroid bezinde bulunursa da, küçük bir kısmı, böbreklerde, tükürük bezlerinde, midede, deride, meme bezinde, saçta, ovaryumda ve plasenta’da yer alır. Tiroid bezi tarafından tutulan iyodürler, süratle okside olurlar ve tirosinle birleştirilerek organik iyota dönüştürülürler. Bu olay, belirli bir dereceye kadar, süt veren bir meme bezinde ve çok küçük düzeyde de, ovaryumdaki ovumda meydana gelir. Diğer bütün yerlerde ise iyot elementi iyodür formunda kalır. Tironin (thyronine) tiroksine (thyroxine, T4) ve triiodotironin (triiodothyronine, T3) bileşiklerine ait formüller Şekil 23’te verilmektedir.
Tiroid bezi en çok tiroksin (T4) ve biraz da tiriodotironin (T3) salgılar. Periferal dokularda, bir kısım tiroksin triiodotironine dönüştürülür. Periferol olarak teşekkül eden T3, karaciğer ve böbreklerde sülfatlarla birleşerek, dolaşıma sülfat ester (ST3) olarak geçer. Kandaki serbest T3 de sülfatla birleştirilerek ilgili dokulara bu formda yollanır. ST3 hücrede triiodotironine hidrolize edilir ve böylece orada kalorijenik ve diğer fonksiyonları yerine getirirler. T3’ün (muhtemel olarak T4 de olabilir) hücrelerde bazal oksijen tüketimini nasıl artırdığı bugün bile halâ bilinmemektedir.
Tiroid hormonlarını sabit bir düzeyde tutabilmek için vücutta bir çok sistemler yardımcı olmaktadır. Tiroksin, vücutta a – globulinlerle birlikte hareket eden bir proteine bağlı bulunmaktadır. Bu protein, tiroksini bağlayan protein (TBA), yahut tiroksini bağlayan globulin (TBG) olarak bilinmektedir.
Tiroid Hormonunun Metabolik Fonksiyonları
a) Tiroid hormonu, bütün hücrelerde oksidasyon düzeyini, yahut enerji metabolizmasının hızını kontrol etmektedir (kalorijenik etki). B) Zihni ve fiziksel gelişmeyi ve olgunlaşmakta olan dokuların farklılaşmasını etkilemektedir. C) Diğer endokrin bezlerin, bilhassa hipofiz ve gonadları etkilemektedir. d) Noromüsküler fonksiyonları etkilemektedir. e) Tiroid hormonunun tüy, saç ve kılların büyümesi ve deri üzerinde de bir etkisi vardır. F) Su ve çeşitli mineraller dahil besin maddelerinin metabolizmasını etkilemektedir. |