30-01-2007, 09:30
|
#21 |
| Guest |
Çok kısa bir sürede halkın parlamento hayatına henüz hazır olmadığını ileri sürerek Parlamentoyu kapatan Abdülhamit, 1878’den itibaren önce siyasi gazeteleri, 1880’den itibaren de zararsız görülen tüm gazete ve dergileri sansüre tabi tutulmuştur.[1] Bu dönemde üç türlü sansür vardır: a) Türkçe ve azınlıkların diliyle yayınlanan gazetelerin sansürü: Bu sansürün uygulanması amacıyla 1878’de bir sansür heyeti kurulmuş ve bu kurul Dahiliye Nezareti’ndeki Matbuat Müdürlüğü’ne bağlanmıştır. Gazeteye girecek bütün yazıların provaları her akşam Yazı işleri müdürleri tarafından sansür kuruluna sunuluyor, sansür memurları gerekli gördükleri yazı, paragraf, cümle ve kelimeleri çıkardıktan sonra gazeteye gönderiyorlardı. b) Türkiye’de ve dışarıda yabancı dillerde basılan gazetelerin sansürü: Bu yayınların sansürü ile Hariciye Nezareti’ndeki Matbuatı Ecnebiye Müdürlüğü görevlendirilmişti. Yurt dışından gelecek her çeşit gazete ve dergiler bu sansür kurulunun kontrolünden geçtikten sonra ithal ediliyordu. c) Yerli ve yabancı kitap sansürü: Abdülhamit tahta çıkmadan önce de kitap sansürü vardı. 1881 yılında Maarif Nezareti’ne bağlı olarak Encümen-i Teftiş ve Muayene (Yoklama ve Denetim) Komisyonu kurulmuş, siyasi olmayan yayın ve kitapların kontrol ve sansürü ile görevlendirilmiştir. Bu dönemde gazetelere gönderilen talimatta: · Padişahın sağlığına, ürünlerin durumuna, ticaret ve sanayiinin gelişmesine dair haberlere öncelik verilmesi · Maarif Nezaretinin ahlak açısından onaylamadığı hiçbir roman ve yazının yayınlanmaması · Bir sayıya sığmayacak kadar uzun edebi ve bilimsel yazılara yer verilmesi · Yazılarda kafaları karıştırmaya yol açacak boşluklar bırakılmaması · Kişilere sataşılmaması, bir vali veya mutasarrıfın hırsızlık yaptığı, para yediği, adam öldürdüğü gibi ayıplanacak şeylerin yazılmaması · Kişilerin bazı yolsuzlukları bildirmek için hükümdara verdikleri dilekçelerin hiçbir şekilde yayınlanmaması · Tarihte ve coğrafyada özelliği olan, Ermenistan gibi bazı adların kullanılmaması · Yabancı hükümdarlara karşı düzenlenen suikastlerin veya gösterilerin yazılmaması · Kötü niyetli kişilerin yersiz yorumlarına sebep olacağından bu talimatında gazetelerde yayınlanmaması üzerinde durulmaktadır.[2] Bazı kelimelerin kesinlikle kullanılmaması emredilmiştir. Bunlar arasında grev, suikast, ihtilal, dinamit, kargaşalık, hürriyet, vatan, Bosna, Hersek, Girit, Kıbrıs, büyük burun (Abdülhamit büyük burunlu olduğu için), Murat (V. Murat’ı hatırlatır diye) gibi kelimeler kullanılamazdı. |
|
|  |