Guest | Tablo Gıda ve Meşrubat Ambalajlamasında Kullanılan Malzemelerin Pazar Payı Malzeme % Pazar Payı 1985 1990 1993 2000 Karton Metal Plastik Kağıt Cam Tahta Kumaş Diğerleri 34.0 26.0 13.2 11.5 10.9 1.5 1.0 1.9 27.04 19.1 32.9 8.1 8.1 2.0 0.75 2.0 23.8 16.0 32.0 10.6 9.3 1.2 0.5 2.6 19.5 14.0 40.6 11.5 10.0 1.0 0.4 3.0 Söz konusu gaz geçirgenliği düşük ve bariyer özelliğine sahip malzeme geliştirilmesinin yanı sıra bu malzemelerden, diğer plastiklerle birlikte çok katmanlı yapıda ambalaj malzemeleri üretim teknolojilerinin geliştirilmesi, büyük önem taşımaktadır. Bariyer yapılı polimerlerin genellikle pahalı olmaları ve paketlenen malzemeye gerekli korumayı tek başlarına sağlayamamaları nedeni ile söz konusu malzemelerin başka malzeme katmanlarıyla takviye edilmesiyle, ambalajlanan gıdaya arzu edilen koruma sağlanabilmektedir. Bu çerçevede, koekstrüzyon, gıdaların ambalajlanması için gerekli olan çok katmanlı polimer malzeme hazırlanmasında kullanılan en yaygın bir teknik olagelmiştir. AMBALAJ, AMBALAJLAMA VE AMBALAJDAN BEKLENTİLER Gıda sanayinde ambalaj; içine konulan gıdaların, son tüketiciye, bozulmadan, en az toplam maliyetle güvenilir bir şekilde ulaştırılmasını ve tanıtılmasını sağlayan bir araç olarak tanımlanabilir. Tüketicinin satın alma tercihinden önce gördüğü en son şey olan ve sessiz bir satıcı olarak kabul edilen ambalaj, ayrıca içindeki ürünü koruyan, dayanıklılığını artıran, yükleme, boşaltma, stoklama, kullanma kolaylığı sağlayan, yukarıda da değinildiği gibi ürünü tanıtan ve tüketiciyi satın almaya özendiren görevlere de sahiptir. Alışverişin giderek bireyselleştiği, satıcı ve alıcının giderek daha az yüzyüze geldiği ve hatta sanal ortamlara kaydığı günümüzde ambalaj ürünü sattıran en önemli öğe haline gelmiştir. Ambalaj satıcının yerini almış ve alıcıya ürünle ilgili bilgiler ileten, müşteri ve ürün arasındaki iletişimi sağlayan bir özelliğe bürünmüştür. Geçmişte ambalajlama, üretim maliyetine ek bir yük getiren, üretim sürecinin bir parçası olarak kabul edilmiştir. Günümüzde ise, ilk ürün geliştirme aşaması ve pazar gereksinimlerine göre tasarlanıp uyarlanmasından, üretim, koruma, depolama, taşıma, dağıtım, reklam, satış ve son kullanıma kadar, her aşamada devreye girdiğinden bu sürecin ayrılmaz bir parçası olmuştur. Kısaca ambalaj, yalnızca içine konulan ürünü koruyan bir tamamlayıcı araç değil, ürünün bir parçasıdır. İşlev ve maliyet açısından optimum bir ambalaj, kesinlikle çöpe atılan bir para değildir. Aksine, ambalajı yetersiz olduğu için korunamayan sak-lanamayan, tüketiciye kullanım açısından sorunlar oluşturan, sağlıksız bir malın kendisi çöpe atılacak bir değerdir. Ambalaj ürüne kişilik katar. Ayrıca renk ve biçim özelliğiyle albeni de kazandırır. Ambalaj ürünün kürküdür. Üretimi tamamlayan bir işlem olan ambalajlamada, yanlış ambalaj seçimi ve kusurlu ambalajlama uygulamaları, gıda işlemede yararlanılan üstün teknolojinin öneminin yitirilmesine neden olabilir ve önemli ölçüde kalite kayıplarına yol açabilir. Genelde ambalaj, "iç ambalaj" yani ambalajlanan ürün ile doğrudan temas halinde bulunan ambalaj ve "dış ambalaj" yani iç ambalajdaki bir veya daha çok birimi birarada tutan ambalaj olmak üzere ilci ana gruba ayrılabilir. Gıdaların ambalajlanmasında kullanılan özellikle iç ambalajın niteliği son derece önemlidir. Bu amaçla yararlanılacak malzemelerin çeşitli özelliklere sahip olması istenir. Ancak herhangi bir ambalaj çoğu kez istenen özelliklerin tümünü birarada içeremez. Ayrıca, herhangi bir gıda muhafaza yöntemi için ambalajdan beklenen özellikler de farklı olabilir. Fakat genel olarak ambalajdan beklentiler aşağıdaki çerçeve içinde özetlenebilir: TÜKETİCİNİN AMBALAJDAN BEKLENTİLERİ — Ürün, satış yerlerinde kolaylıkla tanmabilmelidir: • Ambalajın şekli ve rengi, • Aranan ürün için tipik olması, • Üreticinin belirgin markası (logo). - Ambalaj üzerinde ürüne ilişkin bilgiler anlaşılır ve kolay okunabilir olmalıdır: • Miktarı, • En az dayanma süresi (raf ömrü), muhafaza önerileri, • Fiyatı - Şeffaf olmalıdır: • Ürün ambalaj aracılığıyla tanmabilmelidir. - Kapağı özgün olmalıdır: • Değişmeyen miktar (porsiyon), • Kaliteyi koruyucu ürün muhafaza, • Ellenmeye karşı güvence. - Şekli uygun olmalıdır: • Elle kolay tutulabilir (kavranabilir), kalımlı (stabil), çarpmalara dayanıklı, kırılmaya karşı güvenli, • Üstüste düzgün yığın oluşturabilme (satın almada ve evde). - Kolay açılıp tekrar kapatılabilmelidir: • Özel bir güç ve araç gerektirmeksizin, • Büyük hacimli olanlar tekrar kapatılabilir. -Ambalaj malzemesi gerektiği kadar kullanılmalıdır: • Hilesizolma ve gereğinden fazla kullanılmama. - Ambalaj çevreye uygun olmalıdır: • Tamamen boşaltılabilir, • Yıkanıp durulanabilir, • Ambalaj materyalinin kimliğini belirten işaretleme, • Tekrar kullanılabilir veya yeniden değerlendirilebilir, • Çöp kaplarında az yer kaplama |