Güç kontaktörü, daha ziyade alçak gerilim tesislerinde motorlara
Aydınlatma devrelerine, kondansatörlere ve elektrikli ısıtma cihazlarına kumanda etmeye yarar. Motorları devreye sokup çıkaran kontaktör için motor gücü sık sık devreyi açıp kapama, uzaktan kumanda ve aşırı yüke karşı koruma özellikleri önem taşır.
Güç kontaktörü, üç fazlı alternatif akımda 660 Volta kadar ve doğru akımda 440 Volta kadar kullanılır.
Motorlarda gerilim arttıkça şebekeden çekilen akım azaldığı halde ısıtma cihazlarında ve kondansatörlerde gerilim arttıkça çekilen akım da artar. Bu bakımdan kontaktör seçiminde çekilen akımın izin verilen işletme gerilimi sınırları içinde kalmasına dikkat edilmelidir. Kondansatörlerde yüksek harmoniklerin baş göstermesi sebebiyle akım değeri arttığından, kontaktör akımı, nominal kondansatör akımının 1.5 katı seçilir.
Pompa, kompresör ve vantilatör tahriki için kullanılan orta gerilim motorlarının ve kompanzasyon amacı ile kullanılan kondansatörlerin sık sık devreye girip cıkmaları gerektiğinden, bu gibi tesislerde vakumlu kontaktör kullanılması tercih edilir. Bunlar uzun ömürlü olup bir saatte 1200 defa açma-kapama yapabilirler ve ömürleri bir milyon açma-kapama yapmaya elverişlidir.
Kumanda kontaktörleri ve yardımcı kontaktörler, kumanda, kilitleme, ihbar ve sinyalizasyon devrelerinde kullanılırlar ve bu devrelerin gerektiği şartlara göre seçilirler.
5- Karakteristik Büyüklükler
Kontaktörlerin seçiminde ve kullanılmasında önemli karakteristik büyüklükleri şöyle özetleye biliriz.
1 Akım cinsi : Devrenin doğru veya alternatif akımla çalışmasına bağlı olarak, kontaktör de doğru veya alternatif akım için seçilir.
2 Nominal Frekans (f) : Kontaktörün bağlanacağı şebekenin frekansı olup Türkiye’de 50 Hz kullanılır.
3 Nominal Gerilim (Un) : Kontaktörün kullanıldığı yerdeki şebeke geriliminin nominal değeri olup daima fazlar arası gerilimdir.
4 Nominal İşletme Gerilimi (Ue) : nominal işletme gerilimi, nominal işletme akımı ile kontaktörün kullanılıp kullanılmayacağını tayin eder. Kontaktörün kapama ve açma kapasiteleri ile kullanma katagorisi işletme gerilimi ile ilgilidir.
5 Nominal İzalasyon Gerilimi (Ui) : kontaktörün izalasyon dayanımını belirleyen gerilim değeri olup izalasyon muayeneleri buna göre yapılır.
6 Nominal Çalıştırma veya Kumanda Gerilimi (Uc) : Elektromanyetik kontaktörlerde bobine uygulanacak gerilim olup, kumanda akım devresinin çalıştırılması için bu gerilim esas alınır.
Kontaktörler nominal kumanda geriliminin %85-110 sınırları arasında kusursuz olarak çalıştırılabilirler.
7 Nominal Akım (In) : Kontaktör devreye girdiğinde sınır ısınmanın ve sınır sıcaklık derecesinin aşılmayacağı akım değeri denir. |