İnsan nasıl koku alıyor?
Koku duyusu burun boşluğu tavanında yerleşmiş bir pul büyüklüğündeki koku bölgesine hava içerisindeki koku moleküllerinin ulaşması ile başlıyor. Yani öncelikle koku almak için burun tıkanıklığı olmaması gerekiyor. Burun içerisindeki bu koku bölgesinde insanda 5 milyon kadar koku alıcı hücresi var. Bir fare insanın 2 katı, tavşan 4 katı, bir av köpeği ise 40 katı koku alıcı hücreye sahip. Koku molekülleri burun içerisinde dolaşan hava ile beraber koku bölgesindeki sadece kendilerine uyan koku reseptörlerine bağlanmayı başarabildiklerinde koku algılanması başlıyor. Bu uyarı 3-4cm.'lik bir sinir iletimiyle beyindeki koku merkezine ulaştığında beyin daha önceki deneyimlerle belirlenmiş olan şifreleri çözerek kokuyu tanımamızı sağlıyor. Tüm diğer sinirlerden farklı olarak koku sinir uçları kendisini uyaranla doğrudan kendisi karşılaşıyor yani sinir uçları doğrudan hava ile karşılaşmak zorunda, bir başka deyişle beynin kafatasından dış ortama açık olduğu tek yer burun içerisindeki koku sinirleri bölgesi. Bu yüzden koku alabilmek için burundan hava geçmesi esas.
İnsan kaç farklı koku alabiliyor?
İnsanlar 10.000 farklı kokuyu alabiliyorlar. Bunu her biri ayrı bir gen tarafından belirlenmiş 1000 farklı protein yapısında reseptör aracılığı ile yapıyorlar.
Kokuları nasıl ayırt edebiliyoruz?
Koku beyindeki koku merkezine ulaştığında beyin daha önceki deneyimlerle belirlenmiş olan şifreleri çözerek kokuyu tanımamızı sağlıyor.
Koku duyusunu etkileyen etkenler nelerdir?
Koku duyusunu etkileyen başlıca etkenlerden birisi yaş ve diğeri cinsiyet. Yapılmış çalışmalara göre 60 yaş üzerinde koku duyusu azalmaya başlıyor. Kadınlarda koku duyusu daha erkeklere göre daha keskin.
Sigara içimi koku duyusunu etkiliyor mu?
Koku duyusunu olumsuz etkileyen sebepler arasında sigara içimi başta geliyor. Koku duyusunun azalması günlük içilen sigara miktarı ile orantılı. Ama bu durum sigara bırakıldığında düzeliyor.
Burun tıkanıklığı koku alma duyusunu nasıl etkiliyor?
Burun tıkanıklığı içinde koku moleküllerinin bulunduğu hava geçişini engellediği için koku alma yeteneği de bozuluyor. Havanın sadece burun içerisinden geçmesi de yeterli değil, bu havanın burun boşluğu tavanındaki ince mesafelerde bulunan koku bölgesinden de geçmesi gerekiyor. Bu da neden burnu çok tıkalı olmayan bazı hastaların koku kaybı olabileceğini açıklıyor. Yani sadece koku bölgesinin kapalı olduğu durumlarda da koku kaybı olabiliyor. Koku alma bir kilit anahtar ilişkisine benzetilebilir. Burundaki koku bölgesi alıcıları kilittir ve sadece kendisine uyan şekilde bir koku molekülü tarafından açılabilir. |