C. Devalüasyon ve Ticaret Blânçosu
Devalüasyonunu ilk etkisi, ithal malların ulusal para cinsinden pahalılaştırmak ve ihraç malarını yabancı para cinsinden ucuzlatmaktır. Devalüasyon ithal talebini kısıcı ve ihracat hacmini genişletici etkiler doğurur. Bu etkilerin sonucunda ülkenin ithalat giderleri azalacak, ihracat gelirleri artacak, böylece de ticaret blânçosu açığı giderilmiş olacaktır.
Devalüasyonunu ticaret blânçosu üzerindeki etkileri incelenirken bu etkileri ikiye ayırmak gerekir. İthalat giderlerini kısıcı etkisi ve ihracat gelirlerini artırıcı etki.
1. Devalüasyonunu İthalat Giderlerini Kısıcı Etkisi
Devalüasyon ithal mallarının yurtiçi fiyatlarını pahalılaştırdığı ölçüde bu malların talebini daraltır. Böylece döviz giderlerinden tasarruf sağlanmış olur.
Grafik 1: Devalüasyonunu ithalat giderlerini kısıcı etkisi
Grafik 1’de S Amerika’nın otomobil arz eğrisini gösteren 3000 dolar düzeyinden çıkan bir doğru ile ifade olunmuştur. Bunun anlamı otomobil arz esnekliğinin sonsuz olduğudur. D ise Türkiye’nin dolar üzerinden Amerikan otomobillerine olan talep eğrisidir.
Devalüasyon öncesinde Türkiye’nin ithalat giderleri şöyledir: Türkiye OQo adet otomobil ithal etmekte ve buna 3000xOQo dolar ödemektedir. Grafik (o)’da bu miktar ithalat gideri OACQo dikdörtgen alanına eşittir. Bunun Türk Lirası karşılığı ikinci grafikte 30.000xOQo veya OacQo alanına eşittir.
Şimdi Türkiye’nin dış ödeme açıkları nedeni ile 1 $ = 15 olacak biçimde devalüe ettiğini varsayalım.
Grafik a’da SA değişmez. Fakat Türkiye’de otomobil fiyatları 30.000 TL’den 45.000 TL’ye çıkar. O nedenle grafik b’de otomobil otomobil arz eğrisi SA’dan S”A’ya kaymıştır. |